Η εικαστική performance Creata του Φάνη Σακελλαρίου παρουσιάζεται στα Τζάμια Κρύσταλλα, μετά την πρώτη παρουσίασή της στην Τσεχία. Ξεκινώντας από μύθους και δοξασίες, ο σκηνοθέτης παρακολουθεί και εξερευνά την πορεία και την εξέλιξη της βασικής του ιδέα που εντοπίζει την βία ως γενεσιουργό αιτία της ανθρώπινης ύπαρξης, για να δημιουργήσει ένα θέαμα που βρίσκεται μεταξύ εικαστικής performance, installation και live noise show. Ο Φάνης Σακελλαρίου μας μίλησε για την παράστασή του, τον τρόπο που δούλεψε με την ομάδα του για την ανάπτυξή της και τους διερευνητικούς δρόμους στους οποίους οδηγήθηκε συνεχίζοντας να εξελίσσεται.

Τι κινητοποίησε την παράστασή σας;

Ο κεντρικός δραματουργικός μηχανισμός στα CREATA βασίζεται στη μεγάλη βία που συντελείται κατά τη δημιουργία του κόσμου. Αυτή η βία και η σχέση της όχι μόνο με την κοσμογονία αλλά με την δημιουργική διαδικασία γενικότερα είναι ο πυρήνας που κινητοποιεί την παράσταση. Η σκληρότητα και η θηριώδης φύση του ανθρώπου είναι θέματα με τα οποία επικοινωνώ αρκετά και τα εξερευνώ σε όλα μου τα έργα. Με ενδιαφέρει επίσης ο τρόπος που σχετίζεται με τη βία ό,τι θεωρούμε ιερό και άγιο. Στο επίπεδο της φόρμας με ιντρίγκαρε αρκετά να δοκιμάσω τρόπους με τους οποίους ο ήχος έχει ενεργό ρόλο μέσα στη δράση, δημιουργείται ζωντανά και μεταμορφώνεται από λογικό νόημα σε αισθητική υφή. Η πρόκληση που έθεσα στον εαυτό μου με αυτή τη δουλειά ήταν να χρησιμοποιήσω όσο το δυνατόν λιγότερους προηχογραφημένους ήχους και να αφήσω το ηχητικό περιβάλλον να χτιστεί ως αποτέλεσμα της σκηνικής δράσης.

Πως δουλέψατε για την πραγματοποίησή της;

Η πρώτη φορά που παρουσιάστηκαν τα CREATA ήταν τον Ιούνιο του 2023 στην Κουαντρεννάλε της Πράγας στο DISK Theatre του DAMU (Εθνική Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών της Τσεχίας). Η παράσταση εκεί λειτούργησε σαν work-in-progress και αφορμή έρευνας πάνω στα θέματα που με ενδιέφεραν να εξερευνήσω. Πάνω σε αυτή τη βάση ξεκινήσαμε να χτίζουμε την τωρινή εκδοχή της παράστασης. Μετά από μια μεγάλη περίοδο θεωρητικής έρευνας πάνω σε κοσμογονικούς μύθους, τελετουργίες σχετικές με την γέννηση του ανθρώπου και ανθρωπολογικές μελέτες για την κοσμογονική βία, αρχίσαμε τις πρόβες δουλεύοντας μόνο αυτοσχεδιαστικά για ένα μεγάλο διάστημα. Χρησιμοποιώντας σαν ερεθίσματα πίνακες, αγιογραφίες και θρησκευτική μουσική δημιουργήσαμε μαζί με τις ηθοποιούς Μάρω Πέτλη και Ιόνυ Μοσχοβάκου το αρχικό υλικό που τελικά συνέθεσε την performance. Παράλληλα γίνονταν δοκιμές εικαστικών υλικών με την Όλγα Ντέντα (σκηνογραφία) και τον Κωνσταντίνο Χαλδαίο (σχεδιασμός κοστουμιών) εντός και εκτός πρόβας ώστε να εξερευνήσουμε την σχέση της εικόνας με την δράση. Κάπως έτσι μπορέσαμε να καταλήξουμε σε μία σύνθεση που επιτρέπει στα διάφορα στοιχεία της να αλληλοεπηρεάζονται και να μεταμορφώνονται ζωντανά.

Ποιες νέες σκέψεις κάνατε για τον εαυτό σας μέσα από αυτή τη δουλειά μέχρι σήμερα;

Δουλεύοντας πάνω στα CREATA συνειδητοποίησα πόσο αλλάζει το αρχικό υλικό μιας ιδέας όταν ξεκινάς να το πραγματοποιήσεις. Πιστεύω ότι αυτή τη φορά επέτρεψα στον εαυτό μου να ξεφύγει από την εικόνα που είχα για την παράσταση πριν το στάδιο των προβών και να δώσω χώρο στα υλικά που έφερναν οι ηθοποιοί. Γεννήθηκαν πολλά νέα στοιχεία που μετακίνησαν το ύφος και τη δράση επιτρέποντας στην αρχική σύλληψη να αποκτήσει περισσότερα επίπεδα και να εμπλουτιστεί με τρόπους που δεν φανταζόμουν. Το ίδιο ισχύει και για τους συντελεστές. Δεν μου είναι πάντα εύκολο να ανοίξω μια ιδέα μου σε άλλες προτάσεις, και προσπάθησα συνειδητά να το κάνω σε αυτή τη δουλειά. Κατάλαβα πως αυτό όχι μόνο δεν ακυρώνει την αρχική ιδέα, αλλά την εμπλουτίζει και την βαθαίνει.

Είναι η βία εγγενές στοιχείο του ανθρώπου; Τι καθορίζει αν θα υποκύψουμε ή αν θα αντισταθούμε σε αυτή;

Από τις απαρχές του είδους μας η βία έχει υπάρξει αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης του ανθρώπου. Χάρη σε αυτήν χτίστηκαν και προστατεύτηκαν κοινότητες, έθνη, κράτη, θρησκείες. Και εξαιτίας αυτής αφανίστηκαν κοινότητες, έθνη, κράτη, θρησκείες. Είναι μια δύναμη καταστροφική και ταυτόχρονα δημιουργική. Τα μέλη των πρώτων ανθρώπινων κοινοτήτων την είχαν τοποθετήσει στον πυρήνα της σύστασής τους και με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν να συνταχθούν. Συνειδητοποίησαν πως αν η βία περιοριστεί εντελώς, συμπυκνώνεται και τελικά εκρήγνυται ανεξέλεγκτα  φέρνοντας νοσηρά αποτελέσματα στα μέλη της κοινότητας. Αν όμως της επιτραπεί μία ελεγχόμενη εκτόνωση, τότε ανάγεται σε κινητήρια δύναμη γονιμότητας και δημιουργίας. Τέτοιες περιπτώσεις εκτόνωσης ήταν τελετουργίες και έθιμα που έχουν φτάσει στις μέρες μας με την μορφή του καρναβαλιού και θρησκευτικών συμβόλων.

Το ότι ο σημερινός άνθρωπος έχει μπορέσει να αντισταθεί σε αυτήν την βία και να συγκεντρωθεί σε πόλεις με τεράστιο πληθυσμό είναι μία μορφή βίας απέναντι στα φυσικά μας ένστικτα. Ας μην ξεχνάμε πως κατά βάση ανήκουμε στα ζώα και δεν θα ξεφύγουμε από τη φύση μας εντελώς. Στις μέρες μας δεν υπάρχει ελεγχόμενη, συμβολική βία. Δεν υπάρχει ένας τρόπος να διοχετεύσουμε αυτά τα ένστικτα κάπου με ασφάλεια ως μέλη μιας κοινότητας. Έχει απομείνει μόνο η ανεξέλεγκτη ανταποδοτική βία που προσπαθεί να βγει μέσα από τα φράγματα που έχει χτίσει ο ανθρώπινος πολιτισμός. Το ακούμε καθημερινά με γυναικοκτονίες, αποτρόπαιες δολοφονίες, βιασμούς. Επειδή έχουμε εξορίσει την συλλογική συμβολική εκτόνωση από τη δομημένη ζωή μας, μας έχει απομείνει μόνο η ενστικτώδης βία που, όταν εμφανίζεται, δεν γνωρίζει όρια.

Υπάρχει βία που δικαιολογείται;

Όπως απάντησα παραπάνω, ναι. Τίποτα δεν θα άλλαζε προς το καλύτερο στην ανθρώπινη ιστορία χωρίς τη βία.

Είστε αισιόδοξος για το μέλλον;

Συνήθως όχι. Βλέποντας όσα συμβαίνουν γύρω μας, δεν ξέρω πως μπορώ να έχω μεγάλη αισιοδοξία για το πού πάμε συλλογικά.

Τι σας δίνει δύναμη στην καθημερινότητα;

Οι δικοί μου άνθρωποι και κάθε ευκαιρία που έχω να ασχολούμαι με την τέχνη.

Φωτογραφίες: Κατερίνα Π. Τριχιά

Συντελεστές

Σκηνοθεσία, Κείμενο, Sound Design: Φάνης Σακελλαρίου

Performers: Ιόνυ Μοσχοβάκου, Μάρω Πέτλη

Δραματουργία: Δάφνη Πατσουράκου

Σκηνογραφία: Όλγα Ντέντα

Σχεδιασμός Κοστουμιών: Κωνσταντίνος Χαλδαίος

Σχεδιασμός Φωτισμών: Μαριέττα Παυλάκη

Σχεδιασμός Κίνησης: Μάρω Πέτλη

Καλλιτεχνικός Συνεργάτης: Εμμανουήλ Κωνσταντινίδης

Ειδικές Κατασκευές: Λυδία Λαμπροπούλου, Κωνσταντίνος Χαλδαίος, Μαρία Κοντούδη

Οργάνωση και Εκτέλεση Παραγωγής: Λυδία Λαμπροπούλου, Δάφνη Πατσουράκου

Παραγωγή: Subtronica

Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Κατερίνα Π. Τριχιά

Οπτική Επικοινωνία, Γραφιστικά: Δημήτρης Γκέλμπουρας

Κινηματογράφηση: Μάριος Χαλδαίος

Ευχαριστούμε για την βοήθειά τους τον Βαγγέλη Μούντριχα και την Λυδία Λαγιάκου

Πληροφορίες

Τοποθεσία: Τζάμια Κρύσταλλα Αγίου Όρους 10, Μεταξουργείο

Ημερομηνίες: Κάθε Παρασκευή και Σάββατο από τις 20 Δεκεμβρίου έως τις 18 Ιανουαρίου 2025.

Ώρα Έναρξης: 21:00

Διάρκεια: 70’

Εισιτήρια: Κανονικό: 13€, Μειωμένο: 10€, Εισιτήριο Επιπλέον Υποστήριξης: 15€

Προπώληση εισιτηρίων: Ticket Services

Οnline: https://www.ticketservices.gr/event/creata-visual-performance

Στα εκδοτήρια της TICKET SERVICES (Πανεπιστημίου 39, Αθήνα)

Τηλεφωνικά στο 2107234567