Περσόνα: Πρόσωπα & όψεις / Ο Δημήτρης Αγαρτζίδης και η Δέσποινα Αναστάσογλου μιλούν για την παράσταση
Το έργο Περσόνα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν έρχεται στο Θέατρο Νέου Κόσμου από την Παρασκευή 2/12 σε μετάφραση, δραματουργική επεξεργασία και σκηνοθεσία Δημήτρη Αγαρτζίδη και Δέσποινας Αναστάσογλου (με τις ηθοποιούς Δέσποινα Κούρτη και Βίκυ Κατσίκα). Οι σκηνοθέτες της παράστασης μας μίλησαν για τις διαδρομές τους στο σύμπαν του Μπέργκμαν, τις πόρτες που άνοιξαν, την δύναμη και τις αδυναμίες του λόγου, την μουσική που πηγάζει απ΄ τις ζωές μας, την μουσική που γίνεται παράσταση.
Περσόνα στο θέατρο είναι το προσωπείο που φοράει ο ηθοποιός για τον ρόλο και στην ψυχολογία μία πλαστή προσωπικότητα που υιοθετούμε για να προστατευτούμε και να αντεπεξέλθουμε σε απαιτητικές καταστάσεις. Στην παράστασή σας τι διάσταση έχει ο όρος;
Στην παράσταση σταθήκαμε πολύ σε αυτές τις δύο ερμηνείες και προσπαθήσαμε να παρακολουθήσουμε την ψυχική διαδρομή που ακολουθεί ο άνθρωπος που εκτίθεται καθημερινά επί και εκτός σκηνής.
Η μία ηρωίδα είναι μία ηθοποιός του θεάτρου που παύει να μιλάει. Γιατί επιλέγει την σιωπή; Υπάρχει ο ηθοποιός χωρίς τον λόγο;
Η Ελίζαμπεθ Βόγκλερ έρχεται αντιμέτωπη με μια σιωπή και έχει τη δύναμη να κρατηθεί από αυτήν και να την μεγεθύνει. Όλοι μας μπορούμε και επικοινωνούμε βάσει νοήματος και όχι περιεχομένου. Η επικοινωνία δεν έχει σχέση με τον λόγο.
Μπορεί να υπάρξει ουσιαστική επικοινωνία χωρίς τον λόγο; Και αντίθετα, μπορούμε να εκφράσουμε τα πάντα με τον λόγο;
Ο λόγος ως περιεχόμενο δεν αρκεί. Πολλές φορές υποσκάπτει, υπονομεύει, κρύβει και καλουπώνει τα νοήματα. Η λογική αλληλουχία που επιβάλλει εξυπηρετεί την εγκεφαλικότητα. Το νόημα, η πρόθεση, το συναίσθημα που υπάρχει από κάτω είναι η πραγματική επικοινωνία. Αυτό που υπάρχει ανάγκη πραγματικά να ειπωθεί. Η περίπτωση της λογοτεχνίας είναι σημαντικό παράδειγμα. Στο πεδίο της ο λόγος κυριαρχεί αλλά σε συνεπαίρνει το συναισθηματικό φορτίο του συγγραφέα, αυτό που αφήνει να εννοηθεί στο ενδιάμεσο των λέξεων.
Ποια είναι η σχέση των δύο γυναικών; Τι τις χωρίζει και τι τις ενώνει;
Η σχέση των δύο γυναικών είναι αινιγματική. Εδώ ο Μπέργκμαν δημιουργεί μια fuga, μια μουσική παρτιτούρα που υπονοεί μια ενότητα αποτελούμενη από διαφορετικές φωνές. Τα δύο πρόσωπα τα ενώνει μια κοινή εμπειρία και αυτόματα το καθρέφτισμα της κοινής αυτής εμπειρίας τα αναγκάζει να πάρουν απόσταση ασφαλείας και τα διαχωρίζει.
Η ταινία του Μπέργκμαν σε ποιο βαθμό σας επηρέασε;
Η ταινία του Μπέργκμαν υποβάλλει όποιον την βλέπει. Αυτό είναι αναπόφευκτο. Στην παράσταση σταθήκαμε στην συνειρμική απεικόνιση του έργου του.
Ο Μπέργκμαν λέει πως οι παραστάσεις του αναδύονται μέσα από τη μουσική. Στην δική σας παράσταση τι ρόλο έχει παίξει;
Παίζει σημαντικό ρόλο στην παράστασή μας ως ψυχική απεικόνιση της πορείας των προσώπων. Οι ήχοι που παράγει κάποιος ασυνείδητα, η λειτουργία του σώματος, η μουσικότητα στο λόγο αποτέλεσαν βασικούς άξονες του ηχητικού σχεδιασμού, μαζί με μουσική που γράφτηκε για την παράσταση από την Σαβίνα Γιαννάτου.
Κάθε άνθρωπος αποτελείται από πολλές προσωπικότητες; Αν ναι, τι καθορίζει κάθε φορά ποια θα εμφανίσει;
Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική αντίληψη για τους άλλους και για τον εαυτό του. Το τι πρόσωπο – προσωπείο επιλέγουμε κάθε φορά είναι ένα μεγάλο πεδίο έρευνας και μελέτης. Είναι στιγμές πιο οικειοποιούμαστε ένα ρόλο που μας καθιστά λειτουργικούς και άλλες που ένα συμβάν μας αποκαλύπτει για τον εαυτό μας και για τους άλλους ένα καινούριο πρόσωπο. Αν αυτό αντέχεται και αφομοιώνεται είναι μια διαδικασία πολύ προσωπική και ευαίσθητη για τον καθένα.
Σε ποιες περιπτώσεις της ζωής μας συμπίπτει αυτό που είμαστε πραγματικά με αυτό που αφήνουμε να φαίνεται;
Στον απόλυτο έρωτα και στο μεγάλο πένθος.
Γνωρίζουμε ποτέ πραγματικά τον εαυτό μας;
Εξαρτάται από τις αντοχές μας, δεν ξέρω αν οι ανθρώπινες αρκούν για τη διαδρομή που απαιτείται.
Ο Μπέργκμαν, μιλώντας για το θέατρο, λέει: «Δίχως ένα “εσύ” δεν υπάρχει κανένα “εγώ”». Πως σχολιάζετε αυτή τη φράση -τόσο σχετικά με την τέχνη, όσο και με την ζωή γενικότερα-;
Το να βρίσκω κοινό χώρο, το να συνομιλώ, το να υποχωρώ, το να σέβομαι τα συναισθήματα των άλλων, το να μην προσπαθώ να επιβάλω έναν δικό μου ρυθμό στους πάντες και στα πάντα είναι βασικοί άξονες, της συνύπαρξης , της επικοινωνίας, της τέχνης του σχετίζεσθαι.
Τι αγαπήσατε περισσότερο από όλη αυτήν την εμπειρία; Γιατί;
Τη διαφορετική πρόσληψη που οδήγησε σε μια κοινή εμπειρία. Τις ηθοποιούς που ανέλαβαν την ευθύνη.
Μοιραστείτε μαζί μας μία φράση του κειμένου που σας συγκινεί.
Ποιός ρόλος σε βασανίζει πιο πολύ; Ο ρόλος της μητέρας; Ο ρόλος της συζύγου και της ερωμένης; Σίγουρα όχι ο ρόλος της Ηλέκτρας.
Persona από την Ομάδα Elephas tiliensis
Συντελεστές
Σκηνοθεσία, Δραματουργική επεξεργασία, Μετάφραση: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου
Δραματουργική επιμέλεια: Αλέκος Λούντζης, Αναστασία Μητροπάνου
Μουσική: Σαβίνα Γιαννάτου
Σκηνικός χώρος, Κοστούμια: Μαγδαληνή Αυγερινού
Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Κινησιολογική επιμέλεια: Έντι Λάμε
Προβολές: Μικαέλα Λιακατά
Κοστούμι Ηλέκτρας: Ιωάννα Πλέσσα
Βοηθός κατασκευής κοστουμιού Ηλέκτρας: Κωνσταντίνος Χαλδαίος
Στο ρόλο της Ηθοποιού ακούγεται η Μαρία Κεχαγιόγλου
Φωτογραφίες: Δέσποινα Αναστάσογλου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Δέσποινα Κούρτη (Ελίζαμπεθ Βόγκλερ), Βίκυ Κατσίκα (Αδελφή Άλμα)