Ναταλία Γεωργοσοπούλου, Σταύρια Νικολάου, Γιάννης Ισμυρνιόγλου / Η προφορική ιστορία στη θεατρική σκηνή

Η Ομάδα Θεάτρου «Άλας», με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, συγκέντρωσε πραγματικές μαρτυρίες προσφύγων και σε συνδυασμό με λογοτεχνικά έργα για τη Μικρά Ασία και δημιούργησε την παράσταση Αλμυρή Έρημος που παρουσιάζεται στο Θέατρο Φούρνος. Με αφετηρία τη συλλογική μνήμη, η παράσταση καταβυθίζεται στην ιστορία για να συναντήσει αληθινούς ανθρώπους και να συνομιλήσει με το παρελθόν, αναζητώντας ίσως ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον. Η Ναταλία Γεωργοσοπούλου, η Σταύρια Νικολάου και Γιάννης Ισμυρνιόγλου μας μίλησαν για την παράσταση, τον τρόπο που δούλεψαν και πως εμπνέεται από και εμπνέει τη μουσική της. Για τον τρόπο που λειτουργεί το ιστορικό γεγονός στο παρόν ενός λαού. Για αυτά που πιθανώς πρέπει να ξεχάσουμε και για όλα όσα πρέπει να θυμόμαστε.

Τι κινητοποίησε την παράστασή σας; Τι σας συγκινεί στο θέμα;

Ναταλία: Η ανάγκη για δημιουργία, να νοιώσουμε, να βουτήξουμε στα πρώτα συναισθήματα, στη ρίζα της καρδιάς κινητοποίησε τη σύλληψη για την παράσταση “Αλμυρή Έρημος”. Η ανάγκη να μείνουμε άνθρωποι. Άνθρωποι χαρούμενοι, διαυγείς, με όνειρα και ελπίδα. Η ανάγκη να μεταφέρουμε τις ανησυχίες μας, τις σκέψεις, την αγωνία του ιστορικού αδιεξόδου της εποχής αυτής που ζούμε. Μέσα από τις στάχτες ξυπνάμε ιστορίες, φωνές, σκοπούς σημαδεύοντας έναν δρόμο με τα πτώματα των θυμάτων του τότε και φτάνουμε στο σήμερα.

Πως δουλέψατε για την παράστασή σας; Πως συνομιλεί η μουσική με τη σκηνική σύνθεση;

Γιάννης: Δουλέψαμε συλλογικά, γιατί έτσι λειτουργούμε σαν καλλιτέχνες αλλά και σαν άνθρωποι. Δοκιμάζαμε συνεχώς νέες ιδέες, παροτρύναμε ο ένας τον άλλο να προτείνει και να εκφράσει τις ανησυχίες του. Όταν νιώθαμε ότι η δράση κουρδίζει με τον εσωτερικό μας κόσμο έβλεπες και στους τρεις ένα χαμόγελο ικανοποίησης αλλά και ετοιμότητας για το μετά. Η μουσική ακολουθεί αλλά και κινεί σε πολλές περιπτώσεις τα σώματα των ηθοποιών. Δίνει χώρο στο κείμενο/δράση αλλά επιπλέον τοποθετεί χρονικά πολλά σημεία του έργου. Το κείμενο, η δράση και ο ήχος αναπνέουν σε κοινή συχνότητα.

Τι νέο μάθατε από αυτή τη δουλειά; Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;

Σταύρια: Από αυτή τη δουλειά, νομίζω, αυτό που όλοι μάθαμε είναι να αφήνουμε πίσω, να θυσιάζουμε. Μάθαμε να θυσιάζουμε πράγματα που μπορεί να προέκυπταν στην πρόβα και να μας άρεσαν ή να μας άγγιζαν προσωπικά αλλά εν τέλει βλέπαμε ότι δεν χωρούσαν στο συνολικό κάδρο τη παράστασης. Και αυτό ήταν μια δύσκολη διαδικασία αλλά ταυτόχρονα πολύ αποκαλυπτική.

Μεγαλύτερη εντύπωση απ’ όλα μου έκανε η εναρμόνιση και των τριών μας σε μια κοινή συχνότητα χωρίς ποτέ να προκύψει αυτό από κάποια συζήτηση. Το υλικό μας οδηγούσε κι εμείς, όλοι μαζί, το ακολουθούσαμε.

Μπορεί να διδάξει η ιστορία;

Ναταλία: Η ιστορία είναι ζωντανή, πάλλεται, διαγράφει το παρόν και το μέλλον. Άλλωστε όλη η προσπάθεια του ανθρώπου συγκεντρώνεται ακριβώς σε αυτήν την αναμέτρηση του παρελθόντος με του παρόντος. Αγνοώντας το ιστορικό παρελθόν είμαστε καταδικασμένοι να σκουντουφλάμε στα ίδια χαντάκια και μάλιστα κάθε φορά με ακόμη πιο βίαιο τρόπο. Η τραγική επανάληψη της ιστορίας αφαιρεί το δικαίωμα από τον άνθρωπο να ονειρευτεί και να διεκδικήσει μια κοινωνία ελεύθερη, υγιή. Η ανάγκη για δημιουργία, για καλλιτεχνική αναζήτηση εκπορεύεται ακριβώς από αυτό το κενό, το οποίο αποκτά φωνή και συχνά κραυγή για μια έξοδο. Μια έξοδο κινδύνου.

Πως μπορούμε να φροντίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα συλλογικά τραύματα;

Γιάννης: Το τραύμα του πολέμου, της απώλειας, του ξεριζωμού είναι πολύ δύσκολο να επουλωθεί ειδικά όταν συνειδητοποιείς τους πραγματικούς λόγους που κατέστησαν δυνατή αυτή την τραγωδία. Είναι υποχρέωση των καλλιτεχνών αλλά κυρίως της κοινωνίας της ίδιας να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες έτσι ώστε κάθε επόμενη γενιά να αγωνίζεται και να είναι απέναντι από κάθε κατακτητή, εξωτερικό αλλά και εντός συνόρων.

Τι σας δίνει πίστη και δύναμη για το μέλλον;

Σταύρια: Οι όμορφοι άνθρωποι. Και, ευτυχώς, ακόμα είναι αρκετοί. Ίσως ελπίζω στο μέλλον να είναι και πιο συσπειρωμένοι.