Η Ειρήνη Μουντράκη είναι υπεύθυνη του Greek Play Project , της διαδικτυακής πλατφόρμας για τη μελέτη, ενίσχυση και προώθηση του σύγχρονου ελληνικού έργου. Παράλληλα είναι υπεύθυνη Δραματολογίου, Βιβλιοθήκης, Αρχείου και Διεθνών Σχέσεων στο Εθνικό Θέατρο, όπου εργάζεται ως ειδικός καλλιτεχνικός συνεργάτης από το 1999, πρόεδρος της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Επιχορηγήσεων Ελεύθερου Θεάτρου του Υπουργείου Πολιτισμού και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών. Μελετά, διδάσκει, και γράφει για το θέατρο. Κινείται εντός του και μαζί του. Το βιβλίο Εντός, Εκτός και Επί τα αυτά που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αιγόκερως, αποτελεί επιλογή κειμένων της συγγραφέως που γράφτηκαν κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και συνιστούν την συνολική εμπειρία της στην θεατρική τέχνη. Μοιράστηκε μαζί μας σκέψεις για την συγγραφική διαδικασία, αισθήματα και αισθήσεις από τη θεατρική διαδρομή που έχει διανύσει, την πίστη της στο θέατρο και τους ανθρώπους (του).

Με ποιο κριτήριο επιλέχθηκαν τα κείμενα που αποτελούν το βιβλίο;

Στο Εκτός, ήθελα  να υπάρχει μία διαδρομή στον χρόνο και παράλληλα στην ιστορία της παγκόσμιας δραματολογίας από το ελισαβετιανό θέατρο και τον Σαίξπηρ μέχρι τις μέρες ενώ το κύριο μέλημά μου στο Εντός ήταν η αποτύπωση του σύνθετου δραματουργικού τοπίου της νεοελληνικής δραματουργίας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και στις πρώτες δύο δεκαετίες του 21ου.  Ήταν μια επίπονη διαδικασία γιατί απαιτούσε να μείνουν εκτός πολλά κείμενα και συγγραφείς, που σίγουρα θα δημοσιευτούν στο μέλλον. Το τρίτο μέρος το Επί τα αυτά είναι κείμενα που καταθέτουν έναν προβληματισμό κυρίως σε ζητήματα της σκηνικής πράξης.

Ποιο κείμενο θυμάστε έντονα και γιατί;

Είμαι συνδεδεμένη με όλα τα κείμενα ακριβώς γιατί έχουν γραφτεί με αφορμή κάποιες παραστάσεις, κάποιες εκδόσεις ή ομιλίες μου στην Ελλάδα ή το εξωτερικό. Κάθε ένα από αυτά τα κείμενα είναι μια προσωπική ιστορία δική μου, ένας μικρός σταθμός. Συνδέονται με ανθρώπους και συνεργασίες, με ταξίδια και με πρωτοβουλίες. Θα μπορούσα να αναφερθώ για συναισθηματικούς λόγους στο κείμενο για την παράσταση του Θανάτου και της Κόρης που έγραψα για τον Χρήστο Καρχαδάκη που έφυγε τόσο νωρίς, στο κείμενο για τη συγγραφέα Άφρα Μπεν που συνδέεται πολύ με την αρχή της επαγγελματικής μου πορείας ή στα κείμενα για την κριτική που γράφτηκαν για τη συμμετοχή μου ως διδάσκουσα σε ένα εργαστήριο νέων κριτικών στη Βουδαπέστη.

Πως είδατε τον εαυτό σας να αλλάζει και να εξελίσσεται μέσα στα χρόνια σε αυτή την αναζήτηση των κειμένων που συνθέτουν το βιβλίο;

Μεγαλώνω, και μεγαλώνω σημαίνει ότι ο χρόνος, οι εμπειρίες και τα διαβάσματά μου μου δίνουν τη δυνατότητα να βλέπω με άλλα μάτια το ίδιο κείμενο ή ένα ζήτημα. Δεν μπορώ να πω ότι αναιρώ κάτι από αυτά που έγραψα. Με βλέπω μέσα στα κείμενά μου, αντανακλώνται οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μου. Είναι εγώ, όπως εξακολουθώ να είμαι εγώ ακόμη και σε φωτογραφίες πολλών χρόνων πίσω.  Σίγουρα τώρα πια η σκέψη μου είναι πιο ώριμη, περισσότερο συνθετική.

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από αυτή τη δουλειά; Τι νέο μάθατε;

Ήταν μια ωραία πορεία ανασκόπησης, αναμέτρησης δυνάμεων, απολογισμού. Μια τακτοποίηση εσωτερική τύπου κυρίως θα έλεγα.

Ποιους θεατρικούς συγγραφείς αγαπάτε; Γιατί;

Αγαπώ πολλούς συγγραφείς και αγαπώ κυρίως έργα. Θα ήταν δύσκολο να τους κατονομάσω. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιους οπωσδήποτε θα ήταν σίγουρα ο Κάρλο Γκολντόνι επειδή έχω αφιερώσει χρόνια ζωής σε αυτή τη σχέση κάνοντας το διδακτορικό μου πάνω στην πρόσληψή του στην Ελλάδα (κυκλοφορεί το βιβλίο μου για αυτόν από τις εκδόσεις Αιγόκερως) και γιατί με εντυπωσιάζει ο τρόπος που μπόρεσε να αποτυπώσει την πραγματική ζωή στη σκηνή. Επίσης ο Τσέχωφ μου ταιριάζει πολύ. Τον θαυμάζω ως άνθρωπο και αγαπώ τα έργα του ιδιαίτερα, με συγκινούν βαθιά.

Πως αξιολογείτε το νέο ελληνικό θέατρο;

Η σύγχρονη ελληνική δραματουργία είναι πολυδιάστατη και πολυσυλλεκτική. Υπάρχουν εκπρόσωποι όλων των τάσεων και όλων των ρευμάτων. Υπάρχουν καλοί συγγραφείς που αξίζει να μεταφραστούν και σε άλλες γλώσσες, υπάρχουν συγγραφείς με δυνατότητες που πρέπει να δοκιμαστούν, να τους δοθούν οι ευκαιρίες για να βελτιωθούν και να μας δώσουν καλά έργα. Επιμένω πως δεν μπορούμε να μιλάμε για το μέλλον του ελληνικού θεάτρου και να αγνοούμε το θέατρο που μιλάει τη γλώσσα μας.

Τι έχει ανάγκη το θέατρο της εποχής μας;

Αυτό που χρειάζεται γενικά το θέατρό μας είναι συγκρότηση και προσεκτικό σχεδιασμό για να μπορέσει στο μέλλον να καρποφορήσει. Την τελευταία δεκαετία με αφορμή την οικονομική κρίση ζήσαμε την απόλυτη διάσπαση των δυνάμεων. Οι παραγωγές υπερπολλαπλασιάστηκαν ενώ οι όροι παραγωγής έπεσαν κατακόρυφα. Την χρονιά που μας πέρασε ζήσαμε την ανθρωποφαγία. Με προβλημάτισε πολύ η χαρά των ανθρώπων για την πτώση των συνανθρώπων τους, το μένος που επέδειξαν, το  πόσο  εύκολα όλοι έγιναν κριτές των πάντων άκριτα. Πιστεύω πολύ στο ότι έχουμε σπουδαίο υλικό που πρέπει να καλλιεργηθεί για να αναδειχθεί. Και για αυτό χρειάζεται μια συγκροτημένη πολιτική, χρειάζεται να βλέπουμε στο μέλλον και όχι μόνο στο τώρα, χρειάζεται να επενδύσουμε και χρόνο και χρήμα και να δείξουμε υπομονή. Να ευνοηθούν συνεργασίες, μετεκπαιδεύσεις, να δοκιμαστούν νέοι συγγραφείς, να ευνοηθεί η κινητικότητα και να δημιουργηθούν πραγματικά δίκτυα και όχι εφήμερες διασυνδέσεις. Νομίζω ότι έχει έρθει η στιγμή να δείξουμε ψυχραιμία και να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας και να συνεργαστούμε.

Τι χαρίζει το θέατρο στη ζωή σας; Ως μελετήτρια και ως θεατή.

Το θέατρο είναι τόσο η ζωή μου που δεν μπορώ να πω τι μου χαρίζει. Μέσα στο θέατρο ζω εδώ και δεκαετίες. Σίγουρα με έχει κάνει πιο «σοφή» αν μου επιτρέπεται να χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη. Το θέατρο είναι συμπυκνωμένη γνώση και εμπειρία. Είναι διάνοια και συναισθήματα. Μέσα από το θέατρο, από κάθε έργο από κάθε παράσταση, ζωντανεύει ένας ολόκληρος κόσμος, συλλαμβάνεις την αλήθεια ανθρώπων και εποχών. Κατανοείς καλύτερα τον κόσμο μας και τον άνθρωπο. Το θέατρο όταν το υπηρετείς ή όταν το απολαμβάνεις σε κάνει καλύτερο γιατί έχει τη δύναμη να σε μετατοπίσει.

Το θέατρο είναι συμπυκνωμένη γνώση και εμπειρία. Είναι διάνοια και συναισθήματα. Μέσα από το θέατρο, από κάθε έργο από κάθε παράσταση, ζωντανεύει ένας ολόκληρος κόσμος, συλλαμβάνεις την αλήθεια ανθρώπων και εποχών. Κατανοείς καλύτερα τον κόσμο μας και τον άνθρωπο.

Τι σας δίνει δύναμη και πίστη να συνεχίζετε;

Με μια σχεδόν παιδιάστική αφέλεια θα έλεγα ότι εξακολουθώ να πιστεύω στους ανθρώπους και στα μικρά και μεγάλα οράματα. Μου αρέσει να αισθάνομαι ότι συμβάλλω και εγώ έστω και ελάχιστα σε ένα καλύτερο αύριο με όσα κάνω, ότι ίσως να ανοίγω κάποιους δρόμους. Συχνά πυκνά απογοητεύομαι από τους ανθρώπους  αλλά δεν το βάζω κάτω. Παλεύουμε πάντα για τις εξαιρέσεις. Αυτό προσπαθώ να θυμάμαι.

Το βιβλίο Εντός, Εκτός και Επί τα αυτά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αιγόκερως