Σε εποχές απαιτητικές (ποιες δεν είναι;) καλούμαστε να βρούμε την ομορφιά εκ νέου, να επαναπροσδιορίσουμε αυτά που επιθυμούμε, σίγουρα να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα, να έρθουμε λίγο πιο κοντά στους ανθρώπους που αγαπάμε. Τα διηγήματα του Γιώργου Ανδρίτσου που περιλαμβάνονται στο βιβλίο Εδώ δεν είναι Αμερική (ή μηπως είναι;) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αγγελάκη ακολουθούν τις ιστορίες των ηρώων που αντιμετωπίζουν την οικονομική κρίση, καλούνται να δώσουν νέα νοήματα σε έννοιες και θεσμούς που μας καθορίζουν χρόνια τώρα, αναζητούν την ομορφιά στη βίαιη πραγματικότητα. Ο συγγραφέας μας μίλησε για την συγγραφή και πως την συνάντησε, τον δρόμο που τον οδήγησε στο βιβλίο του και αυτά που έμαθε κατά τη διάρκεια της διαδρομής.

Πότε και πως ήρθε η συγγραφή στη ζωή σας;

Εάν μου έλεγε κάποιος πριν από τριάντα χρόνια ότι μία μέρα θα γινόμουν συγγραφέας, θα του έλεγα, τρελός παπάς σε βάφτισε. Αλλά η τότε σύντροφός μου είχε άλλη γνώμη. Από την ημέρα που με γνώρισε ήξερε, κατά έναν περίεργο τρόπο, ότι κάποτε θα γινόμουν συγγραφέας. Κι αυτό, ίσως επειδή κατά καιρούς με έβλεπε να γράφω στα σημειωματάριά μου λέξεις, φράσεις, ιδιωματισμούς και στοχαστικές σκέψεις.  

Στο σχολείο δεν ήμουν κι από τους καλύτερους μαθητές˙ ούτε η γραφή ούτε η ανάγνωση με ενδιέφεραν. Έβρισκα το σχολείο βαρετό και το μόνο πράγμα που με ενδιέφερε ήταν να κάνω παρέα με τους φίλους μου, να καπνίζουμε κανένα τσιγάρο που και που, να πίνουμε μπύρες,  να παίζουμε μπιλιάρδο, να πηγαίνουμε σε ντισκοτέκ, να πίνουμε κοκτέιλ και να φλερτάρουμε με τα κορίτσια.

Το να γίνω συγγραφέας βρισκόταν στη σφαίρα της φαντασίας. Τότε τα πάθη μου ήταν διαφορετικής φύσεως. Κάθε φορά που έβλεπα μία ενδιαφέρουσα ταινία, τα πάθη μου έπαιρναν διαφορετικές μορφές, χρώματα και σχήματα. Για παράδειγμα, όταν είχα δει την ταινία Top Gun, ήθελα να γίνω πιλότος.

Πολύ σύντομα, αφού είδα τον Ταξιτζή του Μάρτιν Σκοτσέζε, η επιθυμία μου να γίνω πιλότος εξανεμίστηκε. Τώρα ήθελα να γίνω σαν τον Τράβις τον ταξιτζή˙ να περιπλανιέμαι στην πόλη τη νύχτα και να την καθαρίσω από όλη τη βρωμιά και την απάτη. Λίγους μήνες αργότερα, όταν είδα το Επάγγελμα: ζιγκολό… λοιπόν, μπορείτε να φανταστείτε  τη συνέχεια.

Εν ολίγοις, για πολλά χρόνια τα πάθη μου με παρέσερναν, έσπαγαν τη ρουτίνα της ζωής μου και την έκαναν πιο ενδιαφέρουσα. Ήταν μετά από μια δεκαετία και αφού είχα ταξιδέψει τον κόσμο, είχα διαβάσει βιβλία και είχα δει πολλές ταινίες, που η ιδέα να γράψω ένα διήγημα ή ένα μυθιστόρημα άρχισε να αναδύεται από το σκοτάδι.

Στην πορεία συνειδητοποίησα ότι ένας από τους λόγους που έγραφα και γράφω είναι γιατί μου αρέσει η κομψότητα και η χάρη των γραμμάτων. Μου αρέσει ο ρυθμός και η μουσική τους, η γεωμετρία και η μαγεία τους. Τα γράμματα είναι τα δομικά στοιχεία του συναισθηματικού, πνευματικού, ψυχικού και υλικού μας κόσμου. Είναι ένας κόσμος καλυμμένος με ένα πέπλο μαγείας και μυστηρίου που περιμένει υπομονετικά να ανακαλυφθεί.

Με ποιο κριτήριο έγινε η συλλογή των διηγημάτων του νέου σας βιβλίου; Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο;

Δεν είχε περάσει ποτέ από το μυαλό μου να γράψω τη συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων. Την ιδέα μού την πρότεινε ο βραβευμένος ποιητής και μυθιστοριογράφος, Τζέραλντ Γούντγορντ. Ήταν ο βασικός μου καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα δημιουργικής γραφής που σπούδασα στο Bath Spa University στην Αγγλία το 2013. Ήθελε να δει αν θα κατάφερνα να δείξω μέσα από τα διηγήματα μου πώς η οικονομική κρίση είχε επηρεάσει το ατομικό και συλλογικό συνειδητό και υποσυνείδητο των Ελλήνων και πώς αυτοί αντιμετώπιζαν τη σκληρή, ανέντιμη και άδικη πραγματικότητα που βίωναν καθημερινά.

Η συγγραφή είναι αποτέλεσμα έμπνευσης ή μεθοδευμένης εργασίας;

Με πλέον πάρα πολύ σιγουριά θα πω ότι είναι, ενενήντα πέντε της εκατό ιδρώτας και πέντε της εκατό έμπνευση. Αν και η έμπνευση παίζει σημαντικό ρόλο στη γραφή και γενικά σε κάθε είδους τέχνη, τα πρωτεία τα έχουν η μεθοδευμένη εργασία, η πειθαρχία και η σκληρή δουλειά. Η γραφή όχι μόνο είναι επάγγελμα σαν όλα τα άλλα επαγγέλματα, αλλά επίσης και από τα πιο απαιτητικά και δύσκολα. Σε μία συνέντευξή του, ο Τζορτζ Όργουελ είπε ότι αν ήξερε  πόσο απίστευτα δύσκολο είναι όχι μόνο να γράψει κάποιος μία καλή ιστορία, αλλά να τη γράψει όσο πιο  σωστά γίνεται, δεν θα έπιανε ποτέ πέννα στη ζωή του.

Βλέπετε, πολύς κόσμος δεν θεωρεί τη γραφή ενός βιβλίου σοβαρή δουλειά, ενώ είναι πολλοί αυτοί που δεν τη θεωρούν ένα σοβαρό επάγγελμα. Πιστεύω ότι ένας από τους βασικούς  λόγους και ειδικά στις μέρες μας με τα high-tech laptops, είναι ότι δεν μπορούμε να δούμε άμεσα το αποτέλεσμα. Κάθεσαι σε ένα γραφείο ή σε μία πολυθρόνα, συνήθως μόνος σου και αδειάζεις τις σκέψεις σου σε μία ηλεκτρονική κόλλα από χαρτί. Έπειτα κλείνεις το λάπτοπ και συνεχίζεις να κάνεις κάτι άλλο, αλλά με την ιστορία να σε ακολουθεί με κάθε ανάσα που παίρνεις. Οι ώρες που αφιέρωσες κοπιάζοντας να γράψεις κάτι καλό, δεν φαίνονται πουθενά. Κι αυτό γιατί η γραφή ανήκει στη σφαίρα της ψυχής, των συναισθημάτων και του πνεύματος. Η γραφή δεν είναι ένα τούβλο που το βάζεις πάνω σε ένα άλλο, ή μία καλοψημένη μπριζόλα με τηγανιτές πατάτες που σερβίρετε γρήγορα. Καλή γραφή σημαίνει πολύς κόπος και πολύς ιδρώτας και τα αποτελέσματα αργούν να έρθουν και για πάρα πολλούς δυστυχώς δεν έρχονται ποτέ. Ένα βιβλίο θέλει πάρα πολλή δουλειά από τον συγγραφέα, τους επιμελητές, τους διορθωτές κειμένων και τους γραφίστες για να ολοκληρωθεί και έπειτα να εκδοθεί με επιτυχία.

Τι δίνει χαρά στη ζωή σας;

Ο ύπνος και τα όνειρα. Το άνοιγμα των ματιών το πρωί. Η αναπνοή. Ο αέρας μέσα στα δέντρα. Το γάβγισμα σκύλων από μακριά. Η γάτα που λιάζεται στον πρωινό ήλιο. Ο πρώτος γαλλικός καφές και το πρώτο τσιγάρο. Το καλό φαγητό. Η πρόκληση που δέχομαι κάθε φορά που αντικρίζω μία κόλλα λευκό χαρτί και, στις επόμενες ώρες, να τη γεμίσω με όσο καλύτερη πρόζα γίνεται. Η διόρθωση των γραπτών μου ξανά και ξανά και ξανά μέχρι να επιτευχθεί το αποτέλεσμα που θέλω. Μία ουσιαστική και ειλικρινή κουβέντα με έναν φίλο ή φίλη. Το ξεδίπλωμα μίας πτυχής της πραγματικότητας που δεν γνώριζα ότι υπήρχε και η συνειδητοποίηση είτε ενός νοήματος ή συναισθήματος, είτε μιας κατάστασης μέσω αυτής. Το να μου αποδεικνύουν ότι έχω κάνει λάθος επειδή είναι ένας από τους πολλούς τρόπους να βελτιώνει ο άνθρωπος τον εαυτό του. Ένα εγκάρδιο χαμόγελο. Ένα καταφατικό νεύμα. Το χάδι και το φιλί μιας γυναίκας και η μοναδική ζεστασιά της. Οι προτάσεις, Πώς  μπορώ να σε βοηθήσω; Κοίτα, εγώ είμαι εδώ για εσένα. Ένα πολύωρο περπάτημα στη θάλασσα ή στο δάσος. Η μαγεία της ανατολής και της δύσης του ήλιου. Να ταξιδεύω με τρένο. Να ακούω ενδιαφέρουσες ιστορίες. Να διαβάζω βιβλία και να βλέπω ταινίες. Το ανοιξιάτικο αεράκι και ο ήλιος στο πρόσωπό μου. Τα αυτιά ενός σκύλου να ανεμίζουν έξω από το παράθυρο κάποιου οχήματος.

Σε έναν κόσμο κρίσης και οικονομικής δυσχέρειας πού βρίσκουν καταφύγιο οι ήρωές σας;

Κατανοώντας ότι η ζωή είναι μία αιώνια και συνεχής πάλη, όπου οι σωματικές και πνευματικές αντοχές, οι αρχές, οι αξίες και οι ηθικές στάσεις των ανθρώπων δοκιμάζονται, οι ήρωές μου συνήθως βρίσκουν καταφύγιο στον ίδιο τους τον εαυτό. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, οι άνθρωποι δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να το βάζουν κάτω και να τα παρατάνε αμαχητί. Πρέπει να κρατάνε το κεφάλι τους ψηλά και να περπατάνε χέρι-χέρι με την υπομονή, την επιμονή και την αισιοδοξία για ένα φωτεινότερο αύριο. Και τέλος, πρέπει να θυμόμαστε ότι και στο πιο δυσεπίλυτο πρόβλημα πάντα υπάρχει λύση.  

Υπάρχει πεπρωμένο στη ζωή ή τα πάντα καθορίζονται από την τυχαιότητα;

Αν και έχω ασχοληθεί, όπως όλοι μας, με την παραπάνω ερώτηση διαβάζοντας βιβλία, βλέποντας ταινίες, συζητώντας με φίλους και ακούγοντας παράξενες ιστορίες από ταξιδιάρικες και ανήσυχες ψυχές, είναι δύσκολο ακόμη να δώσω μία ικανοποιητική απάντηση. 

Τον μισό αιώνα που κατάφερα να ζήσω έως τώρα και να ταξιδέψω τη μαγευτική μπλε μπίλια μας, και παρά τις δυσκολίες, τις αναποδιές και τις αντιξοότητες που βίωσα, η πλανεύτρα ζωή, όχι μόνο μου φέρθηκε όμορφα, αλλά επίσης θα τολμούσα να πω με όση σιγουριά μπορώ, ότι με προστάτεψε κιόλας.

Παιδί ακόμη γλίτωσα από σίγουρο πνιγμό, σε ένα κλαμπ στη Σουηδία από σφαίρα, το 2004 στην Ταϊλάνδη γλίτωσα από το τσουνάμι που σάρωσε την Ασία, πριν μερικά χρόνια βγήκα αλώβητος από ένα σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα στο οποίο δεν έπαθα ούτε μία γρατζουνιά και πρόσφατα έσπασα τα πλευρά μου μετά από γερό πέσιμο το οποίο με έστειλε για δέκα μέρες στο νοσοκομείο με πνευμοθώρακα. Τελικά, νομίζω ότι  πρέπει να αρχίσω να φυλάω να νώτα μου.

Μου έχουν πει άπειρες φορές, Τζιόρτζη να πας στην εκκλησία να ανάψεις ένα κερί…παλικάρι μου, έχεις άγιο. Αν και δεν είμαι σίγουρος για το αν έχω άγιο ή όχι, το κεράκι μου το άναψα πάντως. Και μετά κάθομαι και σκέφτομαι, γιατί να έχει άγιο μόνο η αφεντιά μου και όχι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που φεύγουν από τη ζωή χωρίς λόγο και αιτία;

Πριν από λίγο καιρό άκουσα ότι ένας άντρας, στην προσπάθειά του να ανέβει στο μηχανάκι του, γλίστρησε, έπεσε, χτύπησε το κεφάλι του στη γωνία του πεζοδρομίου και πέθανε. Έτσι απλά. Σε ένα βίντεο είδα τον λυσσασμένο άνεμο να ρίχνει ένα φοινικόδεντρο πάνω στη μοναδική γυναίκα που περνούσε από τον δρόμο σκοτώνοντάς την ακαριαία. Τρία δευτερόλεπτα να καθυστερούσε, θα γλίτωνε. Και το πιο τρελό πράγμα που διάβασα έγινε πριν από χρόνια στην Αμερική. Μία γυναίκα έχασε την πτήση της και το αεροπλάνο έπεσε σκοτώνοντας τους πάντες. Την επόμενη μέρα, λυπημένη αλλά χαρούμενη και ευγνώμων που ζούσε, ταξίδεψε με αεροπλάνο στον προορισμό της, νοίκιασε αυτοκίνητο και μέσα σε μισή ώρα σκοτώθηκε σε τροχαίο.

Σε μια άλλη πλευρά του στρατοπέδου βρίσκουμε τους αστροφυσικούς που μέσω της κβαντικής μηχανικής μας λένε με σιγουριά, ότι την πραγματικότητα που ζούμε την δημιουργούμε εμείς παρατηρώντας την. Επίσης μας λένε ότι μπορούμε να αποκτήσουμε ό,τι επιθυμούμε σε αυτή τη σύντομη ζωή κάνοντας θετικές σκέψεις οραματιζόμενοι αυτό που πραγματικά λαχταρούμε. Και κάποια στιγμή στο μέλλον αυτό που ζητήσαμε και περιμέναμε με αγωνία θα υλοποιηθεί με επιτυχία. Εν πάση περίπτωση, το μόνο που μπορώ να πω είναι, καλή μας τύχη.  

Ποιους συγγραφείς αγαπάτε;

Πραγματικά δεν ξέρω από πού  να αρχίσω και πού να τελειώσω. Κι αυτό επειδή έχω πάρα πολλούς αγαπημένους συγγραφείς.

Οι Ευρωπαίοι ποιητές και μυθιστοριογράφοι είναι: Όμηρος, Θερβάντες, Λόρκα, Ντοστογιέφσκι, Βιρτζίνια Γούλφ, Τσέχοφ, Καμύ, Κάφκα, Σαρτρ, Καλβίνο, Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, Δημήτρης Νόλλας, Αντώνης Σουρούνης.  

Από άλλες χώρες μου αρέσουν οι Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Τζακ Λόντον, Χέρμαν Μέλβιλ,  Φλάνερυ Ο Κόνορ, Πωλ Μπάουελς, Τόνι Μόρρισον, Γουίλιαμ Φώκνερ, Τζον Στάινμπεκ, Τζακ Κέρουακ, Γουίλιαμ Μπάροουζ, Κόρμακ Μακ Κάρθυ, Τζίλιαν Φλιν, Ρέιμοντ Κάρβερ, Ρίτσαρντ Φορντ, Στίβεν Κινγκ, Χόρχε Λουΐς Μπόρχες. 

Τι σας δίνει δύναμη και πίστη για το μέλλον;

Η ειλικρίνεια, η καλοσύνη, η ανθρωπιά, η δικαιοσύνη, η ομορφιά και η αλήθεια.

Το βιβλίο του Γιώργου Ανδρίτσου Εδώ δεν είναι Αμερική (ή μηπως είναι;) κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αγγελάκη