Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Η κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο. Μ’ αυτή τη φράση ξεκινάει η Άννα Καρένινα του Τολστόι. Το πολύ – πολύ θα πρόσθετα ακόμα ότι οι δυστυχισμένες οικογένειες  -και μέσα σ΄αυτές τις οικογένειες πρωτίστως τα δυστυχισμένα παντρεμένα ζευγάρια – ποτέ δεν τα βγάζουν πέρα χωρίς θεατές. Όσο περισσότεροι, τόσο το καλύτερο.Η δυστυχία ψάχνει διαρκώς παρέα. Η δυστυχία δεν αντέχει τη σιωπή -ιδίως την άβολη σιωπή που απλώνεται όταν μένει μόνη της.

Η Λοράνς Κοσέ στο βιβλίο της Στο καλό μυθιστόρημα, υποστηρίζει ότι ένα καλό μυθιστόρημα είναι »λίγο σαν τον όμορφο άνθρωπο». Τι μας κάνει να τον θαυμάζουμε; Το φυσικό παρουσιαστικό του, το πνεύμα του, τα αισθήματα της καρδιάς του και κάτι άλλο, που μπορούμε να το πούμε ψυχή. Σώμα του μυθιστορήματος είναι το κείμενο, του δίνουν αξία η ομορφιά, η γοητεία, η μοναδικότητα του στιλ και ευρύτερα της φόρμας του. Πνεύμα του μυθιστορήματος είναι το θέμα του. Καρδιά του μυθιστορήματος είναι οι αξίες που μεταφέρει. Η ψυχή στο μυθιστόρημα είναι μια διάσταση που δύσκολα προσδιορίζεται, αλλά όταν υπάρχει, όλοι οι αναγνώστες το νιώθουν. Είναι η αίσθηση της αναγκαιότητας που σου προκαλεί.

Το βιβλίο του Herman Koch δημιουργεί στον αναγνώστη αυτή την αίσθηση της αναγκαιότητας η οποία γεννιέται από τις πρώτες σελίδες του κειμένου. Θέτει εξ αρχής ως  κέντρο αναζήτησης μέσα από  την ιστορία των ηρώων του το αγωνιώδες και θεμελιακό ζητούμενο του ανθρώπου: την κατάκτηση της ευτυχίας, τον περιορισμό όλων των παραγόντων που προκαλούν τη δυστυχία.

Την προσπάθεια διαφύλαξης του μικρόκοσμου των ηρώων του Koch έρχεται να απειλήσει και να ανατρέψει ένα αναπάντεχο γεγονός. Είναι όμως αναπάντεχο η έχει προετοιμαστεί επιμελώς από τις επιλογές, τον τρόπο ζωής, τις συμπεριφορές, την κοσμοθεωρία των προσώπων; Ο αφηγητής Πάουλ Λόμαν καθηγητής ιστορίας και η  σύζυγος του Κλερ συναντούν σ’ ένα ακριβό και εξεζητημένο εστιατόριο στο Αμστερνταμ τον Σερζ Λόμαν υποψήφιο πρωθυπουργό με τη γυναίκα του Μπαμπέτ. Ο Σερζ αξιοσέβαστο πρόσωπο της κοινωνίας εξασφαλίζει τραπέζι με μεγάλη ευκολία λόγω της δύναμης και του κύρους που διαθέτει, πράγμα όμως που προκαλεί τη ζήλια του αδελφού του. Τα δύο ζευγάρια συνδέουν ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί, κοινά βιώματα αλλά και κοινά προβλήματα.

Η αφήγηση και η δράση κινούνται σε δύο επίπεδα. Ηεπιφανειακή εξέλιξη των γεγονότων, η λεπτομερής περιγραφή καθημερινών πράξεων, συνηθειών και λόγων, καθώς και η δημιουργία σκοτεινής ατμόσφαιρας που αναδύεται απειλητική ως απόρροια των ανθρώπινων ενεργειών συνειδητά ή ασυνείδητα. Ενώ  το γεύμα ακολουθεί την ιεροτελεστία του Απεριτίφ-Ορεκτικού-Κυρίως πιάτου και Επιδόρπιου, εκτυλίσσεται ταυτόχρονα η φαινομενικά αδιάφορη συζήτηση ανάμεσα στα δύο ζευγάρια φθάνοντας στην κορύφωση όταν έρχεται στο τραπέζι το κυρίως θέμα της συνάντησης: Το έγκλημα που έχουν διαπράξει οι εφηβοι Μιισέλ, γιος του Πάουλ και ο Ρικ, γιος του του Σερζ. Το ανατριχιαστικό περιστατικό ανατρέπει ολκληρωτικά τη ζωή των δύο οικογενειών. Οι ισορροπίες ανατρέπονται, τα προσχήματα καταρρίπτονται και η ένταση κορυφώνεται όταν οι γονείς καλούνται να προασπίσουν τα παιδιά τους που μολονότι ανήλικα διέπραξαν μια στυγνή δολοφονία.

Ο συγγραφέας με συχνά flash back φωτίζει κινηματογραφικά στιγμιότυπα της ζωης τους, χαρακτηριστικά περιστατικά του παρελθόντος και επιλογές φαινομενικά ανώδυνες που αποδεικνύονται αποφασιστικές για τον ψυχισμό των παιδιών. Οι κληρονομικές καταβολές με την παράλληλη επίδραση όλων των λεπτών αποχρώσεων της στάσης των γονέων δημιουργεί το εκρηκτικό εκείνο κράμα των απρόβλεπτων εξελίξεων.

Ο αναγνώστης αναγνωρίζει οικεία και συνηθισμένα καθημερινά συμβάντα, αγωνίες, ανησυχίες, προσδοκίες και επιδιώξεις που μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικές και καταλυτικές. Συμπεριφορές »φυσιολογικές» ενδέχεται να υποκρύπτουν βία, η οποία όταν υποδόρια βιώνεται γεννά βίαιους ανθρώπους που αψηφούν τη ζωή και την αξιοπρέπεια των άλλων. Η οπτική των προσώπων καθώς και η στάση τους διαφέρει εφόσον καθορίζεται από προσωπικά κίνητρα αλλά και από την κοσμοθεωρία τους που υπαγορεύει την αντίληψή τους περί ηθικού και δικαίου. Επιδιώκουν με κάθε τίμημα να διατηρήσουν την »ευτυχία» τους, ακόμη και με τη συγκάλυψη και την ανοχή μιας εγκληματικής πράξης.

»Δεν ήταν ανάγκη να ξέρουμε τα πάντα οι μεν για τους δε. Τα μυστικά δεν εμποδίζουν την ευτυχία.»

Οι ήρωες αληθινοί, ζωντανοί, παλλόμενοι πάσχουν, υποφέρουν, αποκαλύπτονται. Η γραφή ασθματική, διαυγής, ενίοτε τρομακτικής ειλικρίνειας δημιουργεί στον αναγνώστη προβληματισμούς και ερωτήματα τα οποία μέλλουν να τον αποσχολούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τη μετάφραση υπογράφει η Μαρία Αγγελίδου η οποία αποτελεί εγγύηση ανάπλασης του έργου στην Ελληνική. Η βαθιά γνώση της γλώσσας καθώς και η λογοτεχνική της δεινότητα διατηρούν ακέραιες τις αρετές του έργου.

Το Δείπνο παρουσιάζεται στο Σύγχονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ με τον Στέλιο Μάινα, την Κατερίνα Λέχου, Λάζαρο Γεωργακόπουλο, την Κατερίνα Μισιχρόνη, και τον Γιώργο Κοτανίδη στους πρωταγωνιστικούς ρόλους που κατορθώνουν να συγκινήσουν και μεταφέρουν τον παλμό και τη ζωντάνια του βιβλίου στη σκηνή.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.