Το νέο έργο της Μαρίας Γοργία και της ομάδας Αμάλγαμα ξεκινά από τα κείμενα και την προσωπικότητα του ποιητή Νίκου Καρούζου για να διαπραγματευτούν το άλυτο, διαχρονικό ζήτημα της μη αποδοχής του Θανάτου, της φθοράς του σώματος αλλά και της ουσιαστικής σύνδεσης και «κυκλικής» σχέσης μεταξύ Ζωής και Θανάτου. Με επιλογές από τα λεγόμενά του στις συνεντεύξεις που κατά καιρούς έδινε, αλλά και από το ποιητικό του έργο, η χορογράφος στοχεύει να αναδείξει τη φυσιογνωμία ενός σπάνιου ανθρώπου που δε λύγισε, δεν πήγε με τα νερά κανενός συστήματος, και έφυγε χωρίς την αναγνώριση που του άξιζε από την πολιτεία. Σε μια παράσταση ανοιχτή σε αναγνώσεις, η Μαρία Γοργία μοιράζεται με τους θεατές τα θέματα που την απασχολούν έντονα τα τελευταία χρόνια, ανοίγοντας μαζί τους ενεργό διάλογο με αφετηρία τη ρήση: “από τί υποφέρετε; από Ύπαρξη”.

Γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με τα κείμενα του Νίκου Καρούζου; Τι σε συγκινεί στην γραφή του;

Με συγκινεί καταρχάς, και η γραφή αλλά και η προσωπικότητα αυτού του καλλιτέχνη.Ο λόγος του, τόσο στις συνεντεύξεις του (Συνεντεύξεις του Νίκου Καρούζου, Εκδόσεις Ίκαρος), όσο και ο ποιητικός του λόγος, είναι ευθύς, τολμηρός, θαρραλέος και ρηξικέλευθος, έντονος σε συναίσθημα μέσα από τις σκληρές αντιφάσεις που δημιουργεί, αλλά καταφέρνει να έχει και αυτό που θα ονόμαζα «απόηχο»…έχει βάθος δηλαδή, και η επιρροή του έχει διάρκεια.

Ποιες εκδοχές της προσωπικότητας του ποιητή φωτίζουν οι περφόρμερ της παράστασης;

Οι 3 περφόρμερς, με πρωταγωνίστρια  τη νεότατη ταλαντούχα χορεύτρια Δάφνη Σταθάτου, την ταλαντούχα υψίφωνο Λητώ Μεσσήνη και εμένα, ερμηνεύουμε τις βασικές χαρακτηροδομές που αποφάσισα να αναδείξω σε αυτό το έργο και που φωτίζουν την κύρια θεματική του έργου: το ανεπίλυτο ζήτημα της μη αποδοχής του Θανάτου, της φθοράς του σώματος αλλά και της ουσιαστικής σύνδεσης και «κυκλικής» σχέσης μεταξύ Ζωής και Θανάτου. Ο Καρούζος είναι για μένα ένα παιδί γεμάτο πάθος και αγάπη για τη ζωή και τους ανθρώπους. Είναι όμως και πληγωμένος, ίσως και θυμωμένος…Αυτό το παιδί ερμηνεύει η νεότατη Δάφνη Σταθάτου. Η Λητώ Μεσσήνη είναι κι αυτή ο ένας Καρούζος, ίσως ενίοτε η σκιά του… Εγώ είμαι ένας άλλος ακόμα Καρούζος, αλλά και ο θηλυκός-Ιησούς-Καρούζος… Περισσότερα θα ερμηνεύσετε όμως εσείς οι ίδιοι βλέποντας το έργο! Ο Καρούζος δεν αναγνωρίστηκε εν ζωή στο βαθμό που του άξιζε. Είναι επίσης ο άνθρωπος (όπως και εγώ ίσως, όπως και ο αριστερός αντιστασιακός πατέρας μου ίσως), που είναι όλο αντιφάσεις: άθεος αλλά και λίγο θρήσκος, επαναστάτης αλλά και κουρασμένος, ή ίσως με την αίσθηση της ήττας (της αριστερής επανάστασης…). Διανοούμενος αλλά και ξεκάθαρα εχθρός όσων διανοουμενίζουν («το καλύτερο πράγμα είναι να σκέφτεσαι. Όπως το χειρότερο είνα να διανοουμενίζεις»*). Είναι ευαίσθητος ως προς το πλησίον του και ίσως εδώ βρίσκεται και το στοιχείο ένωσης μεταξύ της επιρροής της ορθοδοξίας (που τον ορίζει ως ένα βαθμό) με τον Μαρξισμό.

Γιατί οι διάφορες εκφάνσεις της προσωπικότητας ενός άνδρα δίνονται στην παράσταση μέσω ενός γυναικείου πρίσματος;

Το έμφυλο ζήτημα με απασχολεί στα έργα μου εδώ και μια δεκαετία. Στο έργο «από τι υποφέρετε; Από Ύπαρξη», τα γυναικεία σώματα ερμηνεύουν τον «ανδρικό» λόγο του ποιητή-στοχαστή καθώς και άλλα «ανδρικά» λόγια καθημερινότητας σε κάποιες άλλες σκηνές. Οι γυναίκες αυτές υπάρχουν ως γυναίκες μόνο στις συμμετοχικές με το κοινό σκηνές, όπου εμφανίζονται ως εργαζόμενες σε ένα ιδιαίτερο θέρετρο-spa- ναό, αλλά και στη σκηνή του τέλους. Η έμφυλη διάσταση είναι παρούσα στο έργο από την αρχή μέχρι και το τέλος του, σαν μια δεύτερη αφήγηση, ή το «από κάτω σκορ», σχολιάζοντας έμμεσα τον Λόγο, τόσο τον προφορικό όσο και τον γραπτό, που συνεχίζει να είναι «ανδρικός»…Ο Λόγος είναι ανδρικός, αλλά το Σώμα είναι πάντα γυναικείο… Ωστόσο, αυτό το «από κάτω σκορ» δεν έχει στόχο να «πρωταγωνιστήσει» στο έργο. Είναι εκεί περισσότερο για να υπενθυμίσει κάτι, για να μας κάνει ίσως να αναρωτηθούμε για το πρίσμα που έχουμε μάθει να βλέπουμε τα πράγματα εδώ και 2500 χρόνια… Είναι εκεί συνάμα, ίσως και γιατί θέλει να υποδηλώσει ότι η Φύση είναι γένους θηλυκού, όπως και η Ζωή που μέσα της εμπεριέχει τον Θάνατο…

Έχουν διαφορές τα δύο φύλα; Που θα μπορούσαμε να τις εντοπίσουμε; Η μήπως πρέπει να μιλάμε για προσωπικότητες ανθρώπων;

Τα δύο φύλα έχουν διαφορές. Από τη μια μεριά είναι η βιολογία, από την άλλη, και σε σημαντικότερο βαθμό, έχει νόημα να δούμε την κοινωνική τους κατασκευή. Ο Πλατωνικός αλλά και έπειτα ο Ορθόδοξος απόηχος του ανδρικού φύλου που εκπροσωπεί το Λόγο και τη Λογική, και του θήλεος, που εκπροσωπεί το Άλογο, το οποίο αναμένει τον άρρενα νου για να πάρει σχήμα και μορφή, έχει σε μεγάλο μεν βαθμό μετριαστεί, αλλά στις γενιές του Καρούζου δεν έχει ακόμα καταφέρει να δημιουργήσει  ένα συμπαγές θεμέλιο. Όλες οι μορφές Λόγου, συμπεριλαμβανομένου του ποιητικού λόγου της γενιάς εκείνης φέρει, κατά την άποψή μου, ψήγματα φαλλοκρατισμού.

Τι ανακάλυψες για τον ποιητή με την ενασχόλησή σου μαζί του; Γιατί δεν απόλαυσε την αποδοχή που του άξιζε;

Ένας λόγος πιστεύω ήταν το γεγονός ότι δεν πήγε με τα νερά του συστήματος σε καμιά περίοδο της ζωής του πιστεύω. Επίσης, αν κρίνω από τον τρόπο που μιλά σε αυτές τις συνεντεύξεις, είναι άνθρωπος που έπαιρνε καθαρά θέση, τόσο στην τέχνη όσο και στην πολιτική, και αυτό ξέρετε πολλές φορές στοιχίζει στο δημόσιο βίο….Επίσης, ίσως το προφίλ της ζωής του,δηλαδή του ανθρώπου που έμενε σε ένα υπόγειο, που δεν τον ενδιέφερε η ύλη και το πώς θα επιβιώσει την επόμενη μέρα, και που δεν ήταν αστός και ευκατάστατος, όλα αυτά μάλλον δεν αρέσουν στην βαθύτατα συντηρητική ελληνική κοινωνία…

Πως υποφέρουμε από ύπαρξη;

Υποφέρουμε συνειδητά και αρκετές φορές και ασυνείδητα. Γεννιόμαστε με το συμβόλαιο του θανάτου, ένα συμβόλαιο σκληρότατο και ανυπόφορο ώρες ώρες… Είναι σαν σχιζοφρένεια αυτή η αντιφατική κατάσταση: η έννοια της Ύπαρξης να συνυπάρχει με την Ανυπαρξία και το θάνατο, ή όπως το λέει τόσο εύστοχα ο Καρούζος : «όσο κρατήσει η ζωή κρατεί και ο θάνατος».

Μπορούμε να αντιληφθούμε την έννοια της φθοράς και έπειτα του θανάτου; Μπορούμε να συμφιλιωθούμε;

Τη φθορά αρχίζουμε να την αντιλαμβανόμαστε από νωρίς… είτε μέσα από τους γύρω μας που τους βλέπουμε όντας μικρά παιδιά ακόμα, να γερνούν, είτε και από τον ίδιο μας τον εαυτό, που από μια ηλικία και μετά αρχίζει να φθείρεται. Το θάνατο επίσης τον αντιλαμβανόμαστε από τους γύρω μας που φεύγουν… Δεν ξέρω αν μπορούμε να συμφιλιωθούμε… Κάποιοι «ώριμοι» άνθρωποι ισχυρίζονται ότι είναι συμφιλιωμένοι. Εγώ δεν είμαι….

Η τέχνη και ο χορός τι χαρίζουν στην ζωή σου;

Χαρές, αγωνίες δημιουργικές, μοίρασμα, επικοινωνία, μια άλλη πραγματικότητα πολύ πιο παραμυθένια, αλλά και φορές πολύ πιο σκληρή… Έναν άλλο τρόπο να βλέπω τα πράγματα. Χορό άρχισα στα 7 μου χρόνια και ήταν τότε το πιο σημαντικό μέσο έκφρασης που είχα για να επικοινωνώ με τους γύρω μου, καθώς ήμουν μικρή πολύ ντροπαλή και κλειστή. Γενικά το να μπορώ να συνθέτω και να εκφράζω μέσα από έργα τις δικές μου ιστορίες και αγωνίες, είναι για μένα ίσως το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή μου τολμώ να πω!

Από τα κείμενα που διάβασες και συμπεριέλαβες στην παράσταση, υπάρχει κάποιο κομμάτι που ξεχωρίζεις; Ποιο;

Είναι όλα τους ξεχωριστά! Δεν ξέρω αν μπορώ να διαλέξω κάποιο εδώ. Ίσως αυτό που αφορά το πυρηνικό ζήτημα του έργου, δηλαδή το υπαρξιακό κομμάτι: «η γέννηση είναι παγίδα. Εντελώς αινιγματική παγίδα, γιατί όταν το παιδί βγαίνει από το σώμα της μάνας του, προκαλεί ίσως η εικόνα αυτή εντύπωση απελευθέρωσης. Εντούτοις, όταν βγαίνει απ΄το σώμα της μάνας του, το παιδί μπαίνει στην παγίδα. Στην τρομερή παγίδα της ύπαρξης.»

* Συνεντεύξεις του Νίκου Καρούζου, Εκδόσεις Ίκαρος.

“από τί υποφέρετε; από Ύπαρξη”

Συντελεστές

Σύλληψη-χορογραφία-σκηνοθεσία: Μαρία Γοργία

Ερμηνεύουν: η Δάφνη Σταθάτου, η υψίφωνος Λητώ Μεσσήνη και η Μαρία Γοργία

Κείμενα από συνεντεύξεις και Ποιήματα του Νίκου Καρούζου

Επιλογή κειμένων-προσαρμογή ποιημάτων στα λυρικά τραγούδια και κείμενα: Μαρία Γοργία

Δραματουργική Επιμέλεια: Μιράντα Βατικιώτη

Κοστούμια και σκηνογραφική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης

Φωτισμοί: Περικλής Μαθιέλλης

Μουσική: Κατά Ματθαίων Πάθη, Σεμπάστιαν Μπαχ

Συμμετέχουν: Στέλλα Ατζέμη, Μαρίνα Μπάμπαλη, Ηρώ Τσαρνά και άλλοι

Φωτογραφίες: Αγγελική Σβορώνου

Βίντεο τρέιλερ: Περικλής Μαθιέλλης

Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης

Η παραγωγή του έργου «από τί υποφέρετε; από Ύπαρξη» επιχορηγείται από το ΥΠΠΟΑ και το Αμάλγαμα.