H πολιτική κωμωδία του Γιετόν Νεζίραϊ, ΠΤΗΣΗ/ΚΟΣΟΒΟ παρουσιάζεται στο Θέατρο Noūs- Creative space σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι που για ακόμα μια φορά επιλέγει ένα έργο με πολιτικές προεκτάσεις και ερευνά τα όρια της βαλκανικής μας ταυτότητας. Ένα έργο που στηλιτεύει τον εθνικισμό και τις εθνικές έχθρες, κοιτά με ειλικρίνεια την ιστορία και υπερασπίζεται την ελευθερία στην τέχνη. Η ηθοποιός Άντα Γιαννουκάκη μας μίλησε για την θεατρική εμπειρία και τις νέες σκέψεις που της χάρισε, για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία και τον τρόπο που επηρεάζεται από τον τόπο που γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε, για την ουσιά της ελευθερίας σε ένα θέατρο ή μια χώρα.

Τι σου κέντρισε το ενδιαφέρον στο έργο;

Αυτό που με τράβηξε από την αρχή ήταν το πώς ένα φαινομενικά απλό, αστείο έργο μπορεί να λέει τόσο πολλά και τόσο ουσιαστικά πράγματα. Το έργο του Γιετόν Νεζίραϊ Πτήση / Κόσοβο είναι ένα έργο πολιτικό, κοινωνικό και βαθιά ανθρώπινο. Είναι κωμωδία, ναι  αλλά πίσω από το γέλιο υπάρχει πάντα κάτι πιο βαθύ, πιο σκοτεινό. Μιλά  για τις ψευδαισθήσεις, για τις μεγάλες δυνάμεις, για το αέναο παιχνίδι της εξουσίας, για την ελευθερία στην καλλιτεχνική έκφραση, για το πώς η τέχνη μπορεί να γίνει εργαλείο ή άλλοθι της εξουσίας, για τη γυναίκα που παλεύει να ακουστεί. Θέματα που δεν απασχολούν μόνο τα Βαλκάνια αλλά τον κόσμο ολόκληρο.

Και όλα αυτά μέσα από έναν θίασο που προσπαθεί να ανεβάσει μια παράσταση, την ημέρα που η χώρα του γίνεται ανεξάρτητη. Αυτός ο συνδυασμός, το προσωπικό μέσα στο πολιτικό, το χιούμορ μέσα στην αλήθεια, είναι κάτι που με συγκίνησε πολύ.

Το έργο σε κάνει να γελάς, αλλά και να σκέφτεσαι. Σε βάζει να δεις τη δική σου κοινωνία μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου. Και τελικά, να αναρωτηθείς  πόσο ανεξάρτητοι είμαστε στ’ αλήθεια;

Ποιες νέες σκέψεις έκανες για τον εαυτό σου μέσα από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;

Αυτή η δουλειά με έκανε να σταθώ πιο ουσιαστικά απέναντι σε έννοιες που λέμε συχνά χωρίς να τις σκεφτόμαστε και πολύ! Όπως η ανεξαρτησία και η ελευθερία. Μέσα από το έργο άρχισα να αναρωτιέμαι, πόσο ελεύθεροι είμαστε στην πράξη; Πόσες φορές μαζεύουμε τη φωνή μας για να μην ξεβολέψουμε τους άλλους ή τον ίδιο μας τον εαυτό;

Παράλληλα, συνειδητοποίησα πόσο λίγα γνωρίζουμε για τους γείτονές μας. Πόσο ελάχιστα διδασκόμαστε ή ακούμε για την ιστορία των Βαλκανίων. Ενώ είναι δίπλα μας, είναι κομμάτι μας! Ένιωσα ντροπή και ανάγκη να επανεκπαιδευτώ.

Το έργο αυτό, αλλά και η όλη διαδικασία, με οδήγησαν να ψάξω πιο βαθιά. Να αναρωτηθώ τι θεωρώ ελευθερία και αν πραγματικά τη ζω.

Πόσο κοντά είναι σε ιδιοσυγκρασία οι λαοί των Βαλκανίων; Τι μας ενώνει και τι μας χωρίζει;

Οι λαοί των Βαλκανίων μου θυμίζουν μακρινούς συγγενείς που τσακώνονται για τα πάντα κι ας έχουν κοινές ρίζες, κοινά τραύματα και κοινές επιθυμίες.

Μας ενώνει το πάθος, η ένταση, η σχέση με την ιστορία μας, ο τρόπος που αγαπάμε, που συγκρουόμαστε, ο τρόπος που γλεντάμε, ο τρόπος που καθόμαστε γύρω από ένα τραπέζι, που λέμε ιστορίες, που τραγουδάμε ή θρινούμαι. Μιλάμε δυνατά, γελάμε πολύ, αγαπάμε βαθιά.  Η ιδιοσυγκρασία των λαών των Βαλκανίων είναι κοινή. Είμαστε συναισθηματικοί, αντιφατικοί, φιλόξενοι αλλά και καχύποπτοι. Περήφανοι αλλά και ευάλωτοι.

Μας χωρίζουν τα σύνορα. Μας χωρίζει το παρελθόν ή καλύτερα ο τρόπος που μας δίδαξαν να το θυμόμαστε. Οι εθνικές αφηγήσεις που χτίστηκαν πάνω στο φόβο, στην ενοχή, στην ανάγκη για εχθρούς. Και είναι κρίμα γιατί αν δεις πέρα από την πολιτική, πέρα από τα σύνορα, οι διαφορές μας δεν είναι τόσο μεγάλες όσο μας έχουν πείσει ότι είναι.

Και εδώ είναι που η τέχνη, το θέατρο, μπορεί να παίξει ρόλο. Γιατί όταν βλέπεις τον άλλον να πονάει, να γελάει, να διεκδικεί, να αγαπά δεν μπορείς να τον δεις πια σαν απειλή. Τον βλέπεις σαν άνθρωπο. Κι αυτό είναι ίσως το πιο ουσιαστικό βήμα για οποιαδήποτε ένωση. Να θυμηθούμε την κοινή μας ανθρώπινη εμπειρία.

Το θέατρο έχει τη δύναμη να συμβάλει σε κάποια κοινωνική αλλαγή ή απευθύνεται εκ των πραγμάτων σε ευαισθητοποιημένους ανθρώπους;

Συχνά σκέφτομαι μια φράση του Μπρεχτ που κουβαλάω μαζί μου: «Το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να αλλάξει τους θεατές. Και αυτοί, αν το θελήσουν, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.» Και νομίζω πως αυτή η φράση συμπυκνώνει με απλότητα τη βαθιά αλήθεια της τέχνης μας.Το θέατρο, από την αρχαιότητα, ήταν ένα λαϊκό μέσο. Δεν ξεκίνησε ούτε ως ελιτίστικη τέχνη ούτε ως διασκέδαση για λίγους. Ήταν τόπος συνάντησης, κοινωνικού στοχασμού και πολιτικής κριτικής. Το θέατρο ήταν, και είναι, καθρέφτης και εργαλείο ταυτόχρονα. Ένα μέσο με το οποίο η κοινωνία μπορεί να κοιτάξει τον εαυτό της χωρίς να κρυφτεί. Απευθύνεται, ναι, σε ανθρώπους με μια κάποια ευαισθησία. Αλλά ίσως όχι με τη στενή έννοια. Απευθύνεται σε όσους νιώθουν ότι κάτι δεν τους αφήνει ήσυχους. Δεν δίνει απαντήσεις. Θέτει ερωτήματα. Δεν κάνει επανάσταση από μόνο του, αλλά μπορεί να είναι η σπίθα.Και το βλέπεις, μια σκηνή, μια φράση μπορεί να μείνει μέσα σου μέρες, εβδομάδες, χρόνια. Να σου αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τον διπλανό σου. Να σου θυμίσει ποιος ήσουν, ποιος δεν θες να γίνεις ή ποιος προσπαθείς να γίνεις. Και εκεί, σιγά σιγά, κάτι μετακινείται.

Άρα όχι, δεν αλλάζει τον κόσμο το θέατρο. Αλλά αλλάζει τους ανθρώπους. Και οι άνθρωποι, αν το θέλουν, μπορούν να τον αλλάξουν τον κόσμο.

Πότε είμαστε ουσιαστικά ελεύθεροι σε μια χώρα;

Η αλήθεια είναι πως αυτή η ερώτηση είναι πολύ δύσκολη. Γιατί, αν το σκεφτούμε ειλικρινά, δεν είμαστε ποτέ πραγματικά ελεύθεροι. Ακόμα και σε χώρες που λέγονται δημοκρατικές, υπάρχουν πάντα περιορισμοί. Πολιτικοί, κοινωνικοί, θεσμικοί. Ναι, έχουμε δικαιώματα, αλλά αυτά συχνά περιορίζονται στο όνομα της ασφάλειας ή της τάξης. Και πολλές φορές, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε, ζούμε μέσα σε ένα σύστημα που μας κατευθύνει, που βάζει όρια σε όσα μπορούμε να πούμε, να σκεφτούμε ή να διεκδικήσουμε.

Για μένα, ελευθερία σημαίνει να μπορώ να είμαι ο εαυτός μου χωρίς να απολογούμαι. Να μη χρειάζεται να προσαρμοστώ για να γίνω αποδεκτή. Να έχει αξία η φωνή μου, ακόμα κι όταν διαφωνεί με το ρεύμα. Να μην είναι η αξιοπρέπεια προνόμιο, αλλά κάτι αυτονόητο. Να έχει χώρο η διαφορετικότητα. Μια γυναίκα, ένας καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος που δεν χωράει σε καλούπια.

Να μπορώ να υπάρχω, να αμφισβητώ, να διαδηλωνω, να διεκδικώ χωρίς να φοβάμαι.

Αλλά αυτή η εικόνα, μοιάζει πολύ μακριά από την πραγματικότητα.

Ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες βλέπουμε κυβερνήσεις που ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης, που περιορίζουν την έκφραση, που χειραγωγούν τους θεσμούς.

Οπότε μάλλον η ουσιαστική ελευθερία είναι κάτι σχεδόν ουτοπικό.

Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον;

Είμαι… προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη για το μέλλον! Δεν είναι εύκολο, ειδικά για τη δική μας γενιά. Από τη στιγμή που ενηλικιωθήκαμε, δεν προλάβαμε να σταθούμε στα πόδια μας και βρεθήκαμε μπροστά σε αλλεπάλληλες κρίσεις. Οικονομική καταστροφή, ανεργία, πανδημία, πόλεμοι, ακρίβεια.

Αντί να μπούμε στη ζωή με προοπτικές και όνειρα, παλεύουμε απλώς να υπάρξουμε. Να επιβιώσουμε. Να τα βγάλουμε πέρα μέσα σε ένα διαρκές αίσθημα αστάθειας και αβεβαιότητας. Κουβαλάμε ένα βάρος που δεν μας αναλογούσε.

Και πέρα από τα προσωπικά αδιέξοδα, φοβάμαι και για το μέλλον συνολικά. Βλέπω την αύξηση της βίας, την αποδοχή του φανατισμού, την άνοδο της ακροδεξιάς παγκόσμια.

Ο κόσμος γίνεται πιο σκοτεινός, πιο εχθρικός, και αυτό μου γεννά φόβο.

Κι όμως, μέσα σε όλα αυτά, πεισμώνω να μην χάσω την αισιοδοξία μου. Να συνεχίσω να ονειρεύομαι. Και το να μπορείς να ονειρεύεσαι σήμερα είναι από μόνο του μια πράξη αντίστασης!

Θέλω να συνεχίσω να πιστεύω πως μπορούμε να χτίσουμε κάτι καλύτερο, πιο δίκαιο, πιο ανθρώπινο. Όσο δύσκολο κι αν φαίνεται, αυτή την ελπίδα προσπαθώ να την κρατήσω ζωντανή.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Οι μικρές, ανθρώπινες στιγμές! Ένα βλέμμα, μια αγκαλιά, μια συζήτηση με έναν φίλο. Οι άνθρωποι που αγαπώ, οι σχέσεις που καταφέρνουν να μένουν αυθεντικές μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς και αποξενώνει.

Μου δίνει δύναμη η δημιουργία. Να εκφράζομαι, να δίνω νόημα σε όσα νιώθω. 

Και το πείσμα μου να συνεχίζω μου δίνει δύναμη, να μην παραιτούμαι,να μαθαίνω, να εξελίσσομαι.

Και οι άνθρωποι όταν ενώνονται για ένα κοινό σκοπό μου δίνουν δύναμη! Υπάρχει κάτι βαθιά συγκινητικό, όταν οι άνθρωποι ενώνονται. Όταν ξεπερνούν την ατομικότητα και στέκονται ο ένας δίπλα στον άλλον. Όταν βλέπω γύρω μου αυτή τη συλλογική δύναμη νιώθω πραγματικά ελπίδα!

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιετόν Νεζίραϊ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ελεάνα Ζιάκου 

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ένκε Φεζολλάρι 

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑΣ: Ναταλί Μηνιώτη 

ΜΟΥΣΙΚΗ: Δάνης Κουμαρτζής 

ΣΚΗΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ – ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Γιώργος Λυντζέρης

VIDEO: Άντα Λιάκου 

ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου

ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Φιλιππία Πέτρου 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : Γιώτα Εφραιμίδου

ΜΑΚΙΓΙΑΖ φωτογράφισης: Έλενα Ντέντη , Ελισάβετ Πέτρου

ΤΡΕΪΛΕΡ: Ξένια Τσιλοχρήστου

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Νταίζη Λεμπέση, Γεωργία Ζούμπα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΦΙΣΑΣ-ARTWORK: Αλέξανδρος Λαμπρινός

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: ΟΥΜα ΑΜΚΕ

ΠΑΙΖΟΥΝ (με αλφαβητική σειρά):

Άντα Γιαννουκάκη, Κυριάκος Κοσμίδης, Χρυσοβαλάντης Κωστόπουλος, Απόστολος Μαλεμπιτζής, Φιλιππία Πέτρου.

Στο ρόλο του σκηνοθέτη ο Ένκε Φεζολλάρι.

• Το βιβλίο του Γιετόν Νεζίραϊ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΥΡΑΣΙΑ.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Χώρος: Θέατρο Noūs- Creative space Τροίας 34, Αθήνα. Tηλ.: 21 0823 7333.

Ε: info@theatrenous-creativespace.com | www.theatrenous-creativespace.com

Ημέρες και Ώρες Παραστάσεων: Σάββατο στις 21.00, Κυριακή στις 20.00, Δευτέρα στις 21.00

Τελευταία Παράσταση: Δευτέρα, 02 Ιουνίου 2025

Διάρκεια: 120 λεπτά (με διάλειμμα)

Προπώληση εισιτηρίων: more.com

Τιμές Εισιτηρίων:  12,00 € (γενική είσοδος), 10,00 € (μειωμένο για φοιτητές, άνω των 65) & 8,00 € (ανέργων, ομαδικά άνω των 6 ατόμων), 5,00 € (ατέλεια)

Τρέιλερ παράστασης: ΠΤΗΣΗ/ΚΟΣΟΒΟ

Μετά τις παραστάσεις στην Αθήνα προγραμματίζεται περιοδεία της παράστασης σε Πρίστινα, Μιτροβίτσα, Σκόπια και Τίρανα.