Το θέατρο είναι διάλογος, είναι σκέψεις που μας απευθύνονται, υλικό ικανό να μας μετακινήσει και να μας αποκαλύψει τις πιθανότητες της ζωής. Διάλογος που συμβαίνει πάνω στην σκηνή, κατά τη διάρκεια της παράστασης και μετά από αυτήν, πριν από αυτή σε μία συνάντηση ή συνέντευξη αυξάνοντας τις προσδοκίες μας. Με αυτόν τον τρόπο επιτελεί τον σκοπό του και -μας- δυναμώνει. Ο Δημήτρης Πασσάς τροφοδοτεί τον διάλογο αυτή τη σεζόν με δύο ξεχωριστές παραστάσεις νεοελληνικών έργων με θέματα διαχρονικά και σύγχρονα που μας κινούν εντός και εκτός της θεατρικής αίθουσας. Μας μίλησε για τον Καταραμένο Κόσμο του Βασίλη Μαυρογεωργίου που παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης, μία ιστορία που κινείται ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό και αναμένει την προσωπική μας ερμηνεία και Το Γάλα του του Βασίλη Κατσικονούρη που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Ερμίνας Κυριαζή και Μάνου Καρατζογιάννη στο Θέατρο Σταθμός.

Ποιες νέες σκέψεις έκανες με αφορμή τον Καταραμένο Κόσμο μέχρι αυτή τη στιγμή;

Πρόκειται για ένα πολυθεματικό και πολύ πυκνό έργο και η αλήθεια είναι πως με βασσανίζουν πολλά από αυτά που θίγει. Ένα θέμα που με προβληματίζει είναι η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας που δεν προλαβαίνουμε να αφομοιώσουμε, αλλά και ο τρόπος που χρησιμοποιείται από όσους έχουν πρόσβαση σε αυτή. Είναι ένα ζήτημα που μας αφορά θέλουμε, δεν θέλουμε. Το άλλο ζήτημα που πραγματεύεται το έργο, το οποίο δεν είναι αμέσως εμφανές, είναι το ζήτημα των σχέσεων. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσα να πω πως το έργο μιλάει για έναν άνθρωπο που είναι πολύ μόνος και τον τρόπο που αυτό επηρεάζει την ζωή του. Η δουλειά που έχουν κάνει ο Βασίλης και η Τζούλια είναι σπουδαία. Έχουν κάνει σωστή και ακομπλεξάριστη διαχείριση των θεμάτων τους, χωρίς άγχος να τα πουν όλα μάζι. Νομίζω ότι ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και σκηνικά.

Το ζήτημα της μοναξιάς έχει ίσως ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην δική μας εποχή που μπορούμε να είμαστε διαρκώς δικτυωμένοι, αλλά και μόνοι ταυτόχρονα.

Δεν τις βρίσκω καθόλου αντικρουόμενες αυτές τις έννοιες. Πιστεύω ότι η διαρκώς αυξανόμενη διαδικτυακή μας παρουσία επιβεβαιώνει την απόλυτή μας μοναξιά. Το αναγνωρίζω στους ανθρώπους γύρω μου. Η πραγματική κοινωνική παρουσία δεν είναι εικονική, δεν έχει τεκμήρια σε κινητό τηλέφωνο, συμβαίνει μια δεδομένη στιγμή.

Ζούμε σε έναν καταραμένο κόσμο ή μήπως σε μία καταραμένη εποχή;

Δεν πιστεύω ότι ζούμε σε μία καταραμένη εποχή. Νομίζω ότι είναι ελάχιστες οι διαφορές που μπορούμε να εντοπίσουμε ανάμεσα στη δική μας εποχή και σε μία προηγούμενη. Είμαστε πολύ μικρές ψηφίδες σε μία πολύ μεγάλη εικόνα και το dna μας αλλάζει πολύ αργά μέσα στις εποχές που διαδέχονται η μία την άλλη. Ο κόσμος δεν πιστεύω ότι είναι καταραμένος ούτε ευλογημένος. Πιστεύω ότι είναι απλώς ο κόσμος. Έγω τον βλέπω όμορφο ούτως ή άλλως, αλλά νομίζω πως είναι στο χέρι μας να τον δούμε όπως πραγματικά είναι χωρίς κάποιον χαρακτηρισμό.

Πως σπάει μία κατάρα;

Υπάρχει η φράση είναι ευχή και κατάρα. Νομίζω ότι θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε την απάντηση στο εξής: Όταν ένας άνθρωπος εύχεται να ήταν ο κόσμος διαφορετικός έχει δύο επιλογές, να παραπονεθεί ή να πράξει για να αλλάξει. Η κατάρα έχει και την ευχή της.

Σε αυτόν τον κόσμο που η πληροφορία ρέει αδιάκοπα, πως μπορούμε να εστιάσουμε στο ουσιώδες και το αληθινό;

Μπορεί να μην μπορούμε πια εύκολα. Ζούμε σε έναν κόσμο που η πληροφορία είναι μία απέραντη θάλασσα, όπως λέει και στο έργο. Το περιγράφει πάρα πολύ εύστοχα. Είναι άπειρες οι πληροφορίες και το περιεχομένο που φτάνουν σε εμάς. Θέλει πολύ κόπο και χρόνο να ανιχνεύσουμε το αληθινό μέσα σ΄ όλο αυτό.

Στην επιστήμη είναι φρόνιμο να έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη;

Η πίστη αντιτίθεται στην έννοια της επιστήμης. Η αλήθεια είναι ότι την αμφισβητούμε διαρκώς και αυτό φυσικά, αποδεικνύει την τεράστια δύναμή της. Ωστόσο, νομίζω ότι πρέπει να πιστεύουμε στην επιστήμη. Είναι ίσως το μόνο που έχουμε. Βεβαια, όταν λέμε επιστήμη δεν εννοούμε τα μείγματα κυβερνοπολιτικής και εξουσίας, αλλά αυτή που ενισχύει τα όπλα μας. Δαπανούμε πολύ χρόνο να σκεφτόμαστε τι είναι καλό και τι κακό, ενώ θα έπρεπε εξαρχής να συνειδητοποιήσουμε πως το συμφέρον μας περνά πάντα μέσα από το συμφέρουν του άλλου. Είμαστε φτιαγμένοι να συνεργαζόμαστε.

Πως σκέφτεσαι το μέλλον;

Όχι πολύ διαφορετικό από το παρόν. Η εξέλιξη κινείται αργά. Μας δίνει το χρόνο να την παρατηρήσουμε.

Φέτος συμμετέχεις σε δύο παραστάσεις νεοελληνικών έργων. Πως βλέπεις το θέατρό μας; Τι του λείπει και τι έχει πετύχει;

Είναι τεράστιο το θέμα αυτό, πολλών κατευθύνσεων και πολλών ταχυτήτων που επηρεάζεται από τον χώρο, τον χρόνο και το χρήμα. Δεν αρκούν οι ιδέες από μόνες τους. Φυσικά, όπως πολύ ωραία το έργο του Βασίλη λέει, οφείλουμε να οραματιζόμαστε το μέλλον. Για το Γάλα θα έλεγα ότι είναι το τελευταίο μιας μεγάλης εποχής του ποιοτικού, δραματικού θεάτρου με αυτή τη δομή. Θαυμάζω βαθιά τον Κατσικονούρη. Νομίζω ότι μπορεί να πιάσει πολύ ευαίσθητες χορδές και να τις κινήσει με μεγάλη μαεστρία. Ενώ συνήθως τα θεατρικά έργα εκκρεμούν προς μία παράσταση, αυτό όταν το διάβασα ήταν λες και την βλέπω. Είναι ένα ολοκληρωμένο λογοτέχνημα.

Η πατρίδα μας είναι ένας τόπος ή είναι κάτι άλλο;

Η έννοια πατρίδα έχει πρώτα μία προσωπική διάσταση. Πατρίδα είναι οι άνθρωποί μας. Από την άλλη, ζούμε σε έναν κόσμο που οι ζωές μας δεν διαφέρουν πολύ παγκοσμίως. Αν πάψουν να διαφέρουν τελείως, μετά δεν θα έχουμε τίποτα να μοιραστούμε και να ανταλλάξουμε. Νομίζω είναι πολύ λάθος και μας αποπροσανατολίζει από τις ρίζες μας και τον προορισμό μας.

Δεδομένου ότι και οι αδερφικές σχέσεις είναι το ίδιο επιδραστικές με τις γονεϊκές, η οικογένεια αποτελεί καταφύγιο ή φορτίο;

Και τα δύο. Προφανώς είναι καταφύγιο. Είναι ο χώρος που από μικρά παιδιά είμαστε ελεύθεροι να δοκιμάσουμε, να γνωρίσουμε τους άλλους, να εκφραστούμε. Την ίδια στιγμή είναι και βαρίδι. Ίσως όμως έτσι μας γυμνάζει.

Πότε ένας άνθρωπος παύει να νιώθει ξένος σε έναν χώρο ή έναν τόπο;

Προσεγγίζοντας την ερώτηση μέσα από το πλαίσιο των δύο έργων, όταν όπως λέει ο Κατσικονούρης στο Γάλα, κυλάει μέσα του κάτι ζεστό και μαλακό σαν το γάλα που δέχεται εκείνες τις στιγμές που δεν έχει συνείδηση και λέξεις. Δηλαδή σπάνια. Τώρα πως παύει να νιώθει κάποιος ξένος κοινωνικά και πολιτικά είναι ένα ερώτημα που πραγματεύεται ο Καταραμένος Κόσμος. Ο ξένος με αυτή την έννοια είναι κάποιος που μονάζει, που απέχει, που βλέπει τα πάντα διαδικτυακά. Οι πιο ευτυχισμένες στιγμές μας είναι όταν είμαστε αποσυνδεδεμένοι, όταν είμαστε ακριβώς στο σημείο που βρισκόμαστε.

Πως είναι καλύτερα να ζούμε: αφήνοντας τους εαυτούς μας στην ροή των πραγμάτων ή αντιστεκόμενοι σε αυτήν;

Και τα δύο. Οπως συμβαίνει όταν βρισκόμαστε σε ένα φυσικό τοπίο. Κάποιες φορές πρέπει να κινηθούμε κόντρα και κάποιες να αφεθούμε στην ροή. Τα προβλήματα προκύπτουν όταν υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα σε αυτό που πρέπει να κάνουμε και σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Η οικογένειά μου και το τρέξιμο. Και το γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολύ ωραίοι άνθρωποι κοντά μου που όταν παύω να πιστεύω εγώ στον εαυτό μου, ξέρω ότι μπορώ να στραφώ σε αυτούς. Στο Γάλα ρωτάει η κοπέλα τον Λευτέρη ποιο είναι το πρόβλημά του και εκείνος απαντά ότι πάντα και παντού όλα θα μπορούσαν να γίνουν αλλιώς. Αυτή είναι μια σκέψη που μου δίνει πίστη.

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Γκιώνης

Καταραμένος Κόσμος του Βασίλη Μαυρογεωργίου στο Θέατρο Τέχνης

Το Γάλα του Βασίλη Κατσικονούρη σε σκηνοθεσία Ερμίνας Κυριαζή & Μάνου Καρατζογιάννη στο Θέατρο Σταθμός