Αυγουστίνος Κούμουλος / Διαστάσεις και προοπτικές του αποτυπώματός μας

Στο Ακρωτήρι υπάρχει ένα σπίτι. Ένα σπίτι που φιλοξένησε ζωές ανθρώπων, με τους πόνους, τις αγωνίες και τις χαρές τους. Ένα σπίτι που αποτελεί την πιο ισχυρή μνήμη της Τζουλιάνα, ακόμα κι όταν έρχεται αντιμέτωπη με μία ασθένεια που οδηγεί σταδιακά στην απώλειά της. Μια καταξιωμένη γιατρός που πέρασε την ζωή της μελετώντας την επιβράδυνση της εξέλιξης της άνοιας, έρχεται στην θέση του ασθενή και παλεύει να αναγνωρίσει τα συμπτώματα, το οικείο περιβάλλον της, τον ίδιο της τον εαυτό, επηρεάζοντας βαθιά και τους ανθρώπους γύρω της που πρέπει να μάθουν να συνυπάρχουν μαζί της από την αρχή. Ο Αυγουστίνος Κούμουλος μας μίλησε για την παράσταση του έργου Το Ακρωτήρι του Sharr White που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιώπουλου στο Θέατρο Ιλίσια, για τον διπλό ρόλο που ανέλαβε -τόσο αυτόν του ηθοποιού, όσο και αυτόν της επιμέλειας κίνησης-, για το έργο που κινείται μεταξύ συνειδητού, ασυνειδήτου και αναμνήσεων για να εντοπίσει σε τι συνίσταται η ταυτότητά μας και ποιο το αποτύπωμά της στη ζωή -μας-.

Τι σε συγκινεί στο έργο; Ποιες νέες σκέψεις έχεις κάνει για τον εαυτό σου μέσα από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;

Από μόνη της η συνθήκη όπου μία γυναίκα εργάζεται όλη της την ζωή πάνω στην θεραπεία της άνοιας και όταν συμβαίνει στην ίδια αδυνατεί να το αναγνωρίσει, ενώ μπλοκάρει κάθε υποψία που την επισκέπτεται, είναι πολύ συγκινητική. Πολλές φορές, η επαφή μου με το έργο, έφερε στην επιφάνεια πράγματα και σκέψεις προσωπικές μου ή ζητήματα που αφορούν είτε την οικογένειά μου είτε ανθρώπους που έχω συναντήσει στον περίγυρό μου. Έχω σκεφτεί πως ίσως καμιά φορά να έχω υπάρξει πιο σκληρός με ανθρώπους που ενδεχομενώς τη δεδομένη στιγμή να είχαν ανάγκη μια βοήθεια. Ένα τέτοιο, σημαντικό γεγονός όπως η ασθένεια επηρεάζει αναπόφευκτα όλα τα μέλη μιας οικογένειας. Επίσης, ο άνθρωπος που το έχει, πολλές φορές δεν έχει γνώση της κατάστασής του. Ο άνθρωπος που ζει μαζί του από την άλλη, έχει τη σειρά των γεγονότων στο μυαλό του και πρέπει να διαχειριστεί την κατάσταση. Κι εκεί έρχεται το σοκ. Το περιβάλλον ένος ανθρώπου σε αυτή τη συνθήκη πάντα περνάει μία φάση δύσκολη μέχρι να διαχειριστεί την κατάσταση και να μάθει τελικά, ξανά να επικοινωνεί με τον άνθρωπό του. Όποια κι αν είναι η σχέση.

Εν τέλει, ωστόσο, μοιάζει να μπορούμε να συνηθίσουμε τα πάντα.

Αν μπορέσουμε να ανοιχτούμε στην αλλαγή, ακόμα και σε μία τόσο παγιωμένη κατάσταση και συνθήκη όπως για παράδειγμα σε μια σχέση που έχει συγκεκριμένη μορφή, τότε όντως μπορούμε να συνηθίσουμε τα πάντα. Αναγκαστικά όμως, αλλάζουν οι ρόλοι και αυτό σίγουρα αποτελεί σοκ, τουλάχιστον στην αρχή.

Ένας άνθρωπος είναι τελικά, η μνήμη του;

Είναι τα βιώματά του και έπειτα η μνήμη που έχει διατηρήσει από αυτά. Με το πέρας του χρόνου κάποια πράγματα μεταβάλλονται μέσα μας. Μπορεί για παράδειγμα, μια δύσκολη εμπειρία σε μία δεδομένη στιγμή να αφήσει μια γλυκιά ανάμνηση ή κάτι πιο ήπιο να αφήσει μια πίκρα. Οπότε ναι, παίζει ρόλο το τι βιώνουμε και πως μετά το θυμόμαστε στην πορεία της ζωής μας.

Υπάρχει τρόπος να δούμε την αρρώστια κάπως θετικά ή είναι εκ των πραγμάτων μία αρνητική εμπειρία;

Εγώ προσωπικά προσπαθώ να μην βλέπω τίποτα μονοδιάστατα, πολλώ μάλλον δε ως αποκλειστικά αρνητική εμπειρία. Η συγκεκριμένη αρρώστια που παρακολουθούμε στην παράσταση, έχει μια αθωότητα, μια παιδικότητα και μια ειλικρινεια με τις οποίες μπορείς να συνδιαλλαγείς, αρκεί να ξέρεις να δίνεις χώρο στο κάθε τι ώστε να μην πληγώνεσαι και να αναγνωρίσεις ποιον έχεις απέναντί σου τη δεδομένη στιγμή. Μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει βρεθεί ο τρόπος να θεραπεύεται η ασθένεια αυτή. Ενδεχομένως κάποια συγκεκριμένα μέσα μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξή της. Αν βέβαια, μπει κάποιος στο μονοπάτι αυτό, οδεύει προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Το έργο πραγματεύεται την απώλεια, πράγμα το οποίο συνήθως αφορά τους άλλους και όχι αυτόν που χάνεται.

Ναι. Αφορά αυτόν που μένει πίσω. Σε αυτές τις περιπτώσεις όπως στην παράσταση, υπάρχει ειδική δυσκολία γιατί δεν πρόκειται για έναν άνθρωπο που χάνεται για πάντα, αλλά χάνεται ο άθρωπος που γνώριζες και η σχέση που είχατε μέχρι αυτή τη στιγμή. Η ηρωίδα στο έργο χάνει τον εαυτό της. Δεν έχει την πλήρη επίγνωση αυτού που συμβαίνει, αλλά έχει στιγμές διαύγειας που την σοκάρουν βαθιά.

Γιατί τείνουμε να αντιληφθούμε τις διαστάσεις της ζωής μας μέσα από μία αρνητική εμπειρία;

Τείνουμε να αντιληφθούμε τις πραγματικές διαστάσεις της ζωής μας μέσα από μια εμπειρία που μας ταρακουνάει. Συνηθίζουμε τα αρνητικά να μας ταρακουνούν περισσότερο από τα θετικά. Είναι ένας μηχανισμός του ανθρώπου να αποφεύγει ενστικτωδώς το αρνητικό, οπότε όταν έρχεται σε επαφή μαζί του, έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ. Αν όμως, ένας άνθρωπος θέλει να προοδεύσει πρέπει να δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στα οφέλη των θετικών εμπειριών.

Η ελπίδα είναι κάτι που δίνει δύναμη ή που συντελεί σε μία ακόμα μεγαλύτερη απογοήτευση;

Η ελπίδα δίνει δύναμη για να μπορούμε να συνεχίσουμε. Αν δεν έχουμε ελπίδα χάνεται το νόημα της προσπάθειας. Ταυτοχρόνως όμως, χρειάζεται να έχουμε τη δυνατότητα να αναγνωρίζουμε τα σημάδια γύρω μας. Δεν πρέπει διαρκώς στο όνομα μιας ελπίδας να νομίζουμε πως όλα θα πηγαίνουν καλά. Η ελπίδα αυτή καθαυτή είναι όπλο. Απλά πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το όπλο αυτό που έχουμε στην διαδρομή που κάνουμε.

Ο ρόλος σου στην παράσταση;

Στην παράσταση κέντρο είναι αυτή η γυναίκα που αφηγείται την ιστορία της. Οι υπόλοιποι γύρω της κάνουμε κάποιοι και διπλούς ρόλους -ή και όχι! Το έργο ίσως να ακολουθεί την συνειρμική της σκέψη και έτσι οι ρόλοι μας παίρνουν την μορφή που τους δίνει. Αν έπρεπε να συνοψίσω τον δικό μου ρόλο, θα έλεγα πως υποδύομαι έναν φροντιστή που βρίσκεται δίπλα της και την καθοδηγεί.

Η φροντίδα είναι ένα από τα πιο απαιτητικά πράγματα στην ζωή ενός ανθρώπου.

Ναι. Θαυμάζω τους ανθρώπους που φροντίζουν άλλους. Είναι πραγματικά δύσκολο και απαιτητικό.

Η ελπίδα δίνει δύναμη για να μπορούμε να συνεχίσουμε. Αν δεν έχουμε ελπίδα χάνεται το νόημα της προσπάθειας. Ταυτοχρόνως όμως, χρειάζεται να έχουμε τη δυνατότητα να αναγνωρίζουμε τα σημάδια γύρω μας. Δεν πρέπει διαρκώς στο όνομα μιας ελπίδας να νομίζουμε πως όλα θα πηγαίνουν καλά. Η ελπίδα αυτή καθαυτή είναι όπλο. Απλά πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το όπλο αυτό που έχουμε στην διαδρομή που κάνουμε.

Ποιο θα μπορούσες να πεις πως είναι το προσωπικό σου κέρδος από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;

Σε αυτή τη δουλειά, έχω διπλό ρόλο. Είμαι ηθοποιός, αλλά έχω επιμεληθεί και την κίνηση και συνεργάστηκα με άλλους ηθοποιούς πάνω σε αυτό το κομμάτι, όπως και με τον σκηνοθέτη. Οπότε, ταυτόχρονα βρέθηκα πάνω αλλά και κάτω από τη σκηνή. Ήταν πολύ ενδιαφέρων, αλλά και πολύ δύσκολος αυτός ο παράλληλος ρόλος. Εμπιστεύτηκα τον Οδυσσέα που καθοδήγησε όλη τη δουλεια και τελικά κρατάω μια ιδιαίτερα όμορφη εμπειρία.

Η πληθώρα των θεατρικών παραστάσεων που έχουμε αυτή τη στιγμή στην πόλη μας αποτελεί υπερβολή ή μία όμορφη πολυφωνία;

Θα πω ότι είναι μια όμορφη πολυφωνία. Μόνο κέρδος βλέπω σε αυτό. Είναι σημαντικό πως υπάρχουν τόσοι εργαζόμενοι στο θέατρο που μας χαρίζουν πολλά και διαφορετικά θεάματα. Αλλά και νέα παιδιά και νέες προτάσεις που πρέπει να βρουν τον χώρο τους.

Στην πορεία σου μέχρι τώρα, ποια θα έλεγες είναι μεγάλη χαρά και ποια τα μεγάλα άγχη;

Μεγάλη χαρά είναι το γεγονός ότι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό έχω συνεργαστεί με ανθρώπους που γουστάρω πολύ σε έργα, project και σύνολα που μου αρέσουν πολύ. Κάνω επάγγελμα αυτό που έκανα παιδί στην θεατρική ομάδα του σχολείου. Φυσικά γίνεται με όλες τις δυσκολίες που έχει αυτή η δουλειά, αλλά προσπαθώ κατά το δυνατόν να θέτω εγώ τους όρους που θα γίνεται και να επιλέγω τους ανθρώπους με τους οποίους θα δουλεύω. Από εκεί και πέρα, το άγχος βρίσκεται στη φύση αυτής της δουλειάς. Υπάρχει μια διαρκής κίνηση, αναζήτηση και αμφισβήτηση. Βέβαια, σκέφτομαι πως και αυτό έχει το θετικό του γιατί σε κρατάει προσγειωμένο με έναν τρόπο, καθώς τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Σε αυτή την τόσο ιδιαίτερη εποχή μας, ποια είναι μία επαναστατική πράξη;

Επαναστατική πράξη είναι να μένεις άνθρωπος. Ο αγαπημένος μου Χρόνης Μίσσιος είπε ότι όταν κατάλαβα ότι δεν μπορώ να αλλάξω το σύστημα, αποφάσισα ότι τουλάχιστον, δεν θα αλλάξει το σύστημα εμένα. Θεωρώ επαναστατατική πράξη κάθε μέρα να αφήνεις το μικρότερο δυνατό αρνητικό αποτύπωμα στη γη, στο περιβάλλον και στους ανθρώπους γύρω σου. Έχουμε γεννηθεί σε αυτή τη χρονική στιγμή, έχουμε γαλουχηθεί σε συγκεκριμένες συνθήκες και έχουμε κάποιες κοινές εμπειρίες. Από εκεί και πέρα πρέπει να υιοθετήσουμε συμπεριφορές που να μην προσβάλλουν και να μην καταπιέζουν τους άλλους. Εγώ προσωπικά επιλέγω να σεβαστώ τις προσωπικές επιθυμίες των ανθρώπων γύρω μου.

Θεωρώ επαναστατατική πράξη κάθε μέρα να αφήνεις το μικρότερο δυνατό αρνητικό αποτύπωμα στη γη, στο περιβάλλον και στους ανθρώπους γύρω σου. Έχουμε γεννηθεί σε αυτή τη χρονική στιγμή, έχουμε γαλουχηθεί σε συγκεκριμένες συνθήκες και έχουμε κάποιες κοινές εμπειρίες. Από εκεί και πέρα πρέπει να υιοθετήσουμε συμπεριφορές που να μην προσβάλλουν και να μην καταπιέζουν τους άλλους. Εγώ προσωπικά επιλέγω να σεβαστώ τις προσωπικές επιθυμίες των ανθρώπων γύρω μου.

Έχεις επόμενα σχέδια αυτή τη στιγμή;

Έχω επόμενες ανησυχίες. Έχω πράγματα που θέλω να κάνω και συνεργασίες που με ενδιαφέρουν. Είμαι σε μία ωραία ανησυχία. Και πάντα φλερτάρω με αποδράσεις για επαγγελματικούς λόγους και αναζήτηση ερεθισμάτων με το εξωτερικό. Υπάρχουν κάποια πράγματα που περιμένω και ελπίζω να έρθουν!

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Κάποιοι άνθρωποι τους όποίους έχω επιλέξει να έχω γύρω μου, πάσης φύσεως ρομαντισμός, ο σκύλος μου που μου χαρίζει ανιδιοτελή αγάπη. Τέτοια πράγματα, μικρά, καθημερινά.

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Γκιώνης