Μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσίασή της τον Μάιο του 2023, η παράσταση του έργου Ο Γλάρος του Άντον Τσέχωφ από την Ομάδα Σημείο Μηδέν σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου και με την νέα μετάφραση του Δαυίδ Μαλτέζε, παρουσιάζεται εκ νέου στο Θέατρο Άττις – Νέος Χώρος. Οι χαρακτήρες του Τσέχωφ αγωνίζονται να απαντήσουν στο ερώτημα ποιος είμαι; και να βρουν την ταυτότητά τους καθώς η εποχή μεταβάλλεται και όσα γνώριζαν, ήλπιζαν και προσδοκούσαν κλυδωνίζονται. Η ηθοποιός Ρόζυ Μονάκη μας μίλησε για τον τρόπο δουλειάς της Ομάδας Σημείο Μηδέν και την ματιά της πάνω στο τσεχωφικό έργο. Για τη δύναμη της ροής της -κάθε- εποχής και της ιστορίας, αλλά και την ανάγκη να μπορέσουμε να υπάρξουμε ακόμα κι αν πρέπει να προβάλλουμε σθεναρή αντίσταση. Για τις σκέψεις της για την δική μας εποχή και την πίστη της στη συλλογική δουλειά και δράση.

Πως δουλέψατε για την παράστασή σας; Τι απαιτεί η δουλειά με την Ομάδα Σημείο Μηδέν;

Φέτος είναι η τρίτη χρονιά του Γλάρου μας, μιας περιπέτειας που ξεκίνησε το χειμώνα του 2023 με εντατικές πρόβες έξι μηνών και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, στο εδώ και τώρα της σκηνικής διαδικασίας. Η Ομάδα μας κατά τη διάρκεια των προβών με βασικό δρόμο δουλειάς και αναζήτησης τη μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου, μέσα από την ψυχοσωματική λειτουργία των ηθοποιών – περφόρμερς και την κεντρική σκηνοθετική  προσέγγιση προσπαθεί ασταμάτητα να φανερώσει τον κρυμμένο πυρήνα του υλικού του Τσέχωφ.

Η σκηνοθετική δουλειά και η θεωρητική επεξεργασία φυσικά ξεκίνησαν πολύ καιρό πριν από τον Σάββα Στρούμπο, ο οποίος έκανε  την διασκευή που τελικά έγινε το παραστάσιμο υλικό. Πρόκειται για μια διασκευή υψηλής αφαίρεσης με στόχο την εξόρυξη της οντολογικής διάστασης του έργου, του πυρηνικού τραύματος.  Παρέμειναν οι τέσσερις  χαρακτήρες (Τρέπλιεβ, Νίνα, Τριγκόριν, Αρκάντινα) και  ο πιερότος, μια μεταφυσική φιγούρα, ένας ποιητικός κομπέρ, ένας  υπαρξιακός άξονας, που διατρέχει όλο το έργο. Με τον τρόπο αυτό οι πέντε περφόρμερς ακροβατούν στο επικίνδυνο σχοινί του ρεαλισμού και του ονείρου με συνέχειες και ασυνέχειες, με τομές και άλματα, δημιουργώντας μια “ρωγμική” αφήγηση κόντρα στην ρεαλιστική αναπαράσταση. 

Ο Γλάρος για εμάς είναι ένα έργο μετάβασης και οι συγκρίσεις με την εποχή μας είναι αναπόφευκτες. Η αναζήτηση της ταυτότητας στις μεταβατικές περιόδους αποτελεί αναγκαίο παράγοντα υπαρξιακής εξέλιξης και συνέχειας των ανθρώπινων γενεών. Στο έργο οι χαρακτήρες παλεύουν συνεχώς να βρουν ποιοι είναι, τι αναζητούν, τι κάνουν. Ένα αδιεξοδικό σχήμα καθώς δεν καταφέρνουν να υπερβούν την εποχή της κρίσης του νοήματος, του μετεωρισμού από τον κόσμο που σαπίζει σε αυτόν που κυοφορείται. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η αποτύπωση αυτής της αιώρησης. Η ποιητική ανάδειξη της σκληρής εσωτερικής σύγκρουσής στην πορεία αναζήτησης της χαμένης ταυτότητας, μιας σύγκρουσης που τους υπερβαίνει, τους μεταστρέφει, τους παραμορφώνει. Η σκηνή θα γίνει  το όνειρο, το κοίταγμα στην βαθιά ψυχή των χαρακτήρων, στα σκοτάδια, στις ενοχές, στις αγωνίες τους. Ο εφιάλτης  της διαστρεβλωμένης και αλλοτριωμένης μορφής του  απωθημένου  συγκρουσιακού περιεχομένου των χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες, ο καθένας με τον τρόπο του, βουλιάζουν στην υπαρξιακή αγωνία, επιζητώντας ένα χέρι βοηθείας, αλλά τελικά παλεύουν μεταξύ τους σαν θηρία σε αρένα. Κι έτσι περνάμε στην επομένη συγκρουσιακή κατάσταση που μας ενδιαφέρει, αυτής της μάχης ανάμεσα στα διαφορετικά τοπία του κάθε χαρακτήρα. Η αιώνιας μάχη ανάμεσα στο παλιό και στο καινούργιο, στο είναι και στο φαίνεσθαι, στη μορφή και το περιεχόμενο, στον κυνισμό και στο όνειρο, στην στασιμότητα και στην ανάγκη υπέρβαση της.

Η δουλεία μας απαιτεί αγάπη και στοχοπροσήλωση. Πρόκειται για απαιτητικούς δρόμους, που σε οδηγούν σε δύσβατα μέρη του εσωτερικού σου κόσμου. Θέλει υπομονή και επιμονή γιατί πρόκειται για ένα χρονοβόρο ταξίδι που σημασία δεν έχει μόνο ο προορισμός. Η εποχή μας, μια εποχή βαθιάς υπαρξιακής κρίσης, διψάει για αποτελέσματα και ανακαλύπτει κάθε μήνα νέα αριστουργήματα σε κάθε διάσταση του καλλιτεχνικού στερεώματος. Το αποτέλεσμα της δουλειάς αποτελεί αναπόφευκτα υλικό κριτικής και έκθεσης,  την αφορμή για συζήτηση και αναθεώρηση. Όμως είναι η ίδια η δουλεία κι οι όροι δημιουργίας που αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα και όχι το αέναο κυνήγι του αποτελέσματος.

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από αυτή τη δουλειά; Ποιες νέες σκέψεις έκανες για τον εαυτό σου μέχρι τώρα;

Το υλικό της Αρκάντινα είναι ένας χείμαρρος οριακών – κρισιακών στιγμών.  Η αναζήτηση των ακραίων αυτών στιγμών είναι μια ματιά από την κλειδαρότρυπα στον εφιάλτη των ανθρώπων που νομίζουν πως η επιτυχία θα καλύψει την μόνιμη αβεβαιότητα. Η ίδια, δεν μπορεί να υπερβεί τις αντιφάσεις της και μετατρέπεται σε μια μετέωρη φιγούρα κάπου ανάμεσα στην ματαιοδοξία και τις ενοχές. Φυσικά και το υλικό του ρόλου γίνεται καθρέφτης των δικών μου εσωτερικών αντιφάσεων και προβληματισμών.

Ταυτόχρονα συγκινούμαι βαθιά από την ανθρώπινη αδυναμία επικοινωνίας σε κάθε επίπεδο. Η σχέση Αρκάντινας- Τρέπλιεβ, με χτυπάει σε μια πολύ ευαίσθητη χορδή. Η ανημποριά του αντικρίσματος της αλήθειας του άλλου.  Είμαστε άραγε έρμαια των σκοταδιών μας; Αδύναμοι μπροστά στις παρορμήσεις, μπροστά σε αυτό που μας υπερβαίνει και δημιουργεί τελικά ένα χάος; Άνθρωποι ανερμάτιστοι, δυστυχισμένοι και καταδικασμένοι στον αιώνια μετεωρισμό; 

Αυτά τα στοιχεία είναι υπαρκτά σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και ειδικά σήμερα, στην εποχή μιας καθολικής κρίσης, μιας εποχής που μεταβαίνει σε κάτι που δεν γνωρίζουμε και όπως είναι φυσικό φοβόμαστε. Η κρίση γεννάει τέρατα, αναδύεται το παράλογο ως δεδομένο και καθηλώνει την ανθρωπότητα σε μια κατάσταση φόβου και εσωστρέφειας. Σε μια τέτοια εποχή πως αντιστέκεσαι στην τερατεία, χωρίς να σταματήσεις να ελπίζεις; Πως δημιουργείς τέχνη και γιατί; Πως αλλάζεις την ζωή;

Είναι προτιμότερο να συμπορευόμαστε με τις αλλαγές της εποχής μας ή να αντιστεκόμαστε στη ροή των πραγμάτων;

Η εποχή μας απαιτεί αντίσταση σε κάθε επίπεδο. Πρόκειται για μια κρισιακή μεταιχμιακή εποχή, μια εποχή πολέμων και ανακατατάξεων. Η ίδια η εποχή δεν έχει ροή, μόνο ασυνέχειες και επιστροφές σε λογικές ιστορικά καταστροφικές για την ανθρωπότητα. Πρόκειται για μια εποχή επιβολής της λήθης της συλλογικής μνήμης, σαν η ανθρωπότητα να μην υπήρξε πριν το 21ο αιώνα. Η βιαιότητα της εποχής, η άρνηση της Ιστορίας, και ο παραλογισμός της δεν αποτελούν αλλαγές αλλά επαναλήψεις τραγικών πρακτικών. 

Γιατί δυσκολεύονται οι άνθρωποι να συμφιλιωθούν με το πέρασμα του χρόνου; Πως μπορούμε να το πετύχουμε;

Λέει κάπου ο Τσέχωφ “Ο φόβος του θανάτου είναι για τα τετράποδα οι άνθρωποι πρέπει να τον υπερνικούν.”

Οι άνθρωποι έχουν πεπερασμένο χρόνο ύπαρξης. Είναι φθαρτοί, αδύναμοι και ανυπεράσπιστοι μπροστά στο αιώνιο χρόνο. Αλλά  η θέληση για ζωή της περισσότερες φορές υπερβαίνει τον φόβο της ανυπαρξίας. Η ψευδαίσθηση της νίκης του χρόνου αποτελεί συχνά καταφύγιο παρηγοριάς. Δεν θέλουμε να συμφιλιωθούμε με το άγνωστο, με το τίποτα, με το κενό, θέλουμε να διαμορφώνουμε εμείς τους όρους ζωής μας, να έχουμε τον έλεγχο της τύχης μας, της εξέλιξης μας, του σώματος μας, των αποφάσεων μας. Είναι κι αυτό μια διαρκής αιώρηση.

Οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής  αφήνουν  ίχνη, είτε αυτό λέγεται τέχνη, είτε ιδέες, είτε συλλογικές στιγμές ευτυχίας. Αυτά τα ίχνη αποτελούν ίσως, την συμφιλίωση τους με τον χρόνο.

Είναι η ζωή μας μία εναλλαγή ρόλων; Πως μπορούμε να γνωρίσουμε αληθινά τον εαυτό μας και να διεκδικήσουμε αυτό που επιθυμούμε;

Είμαστε όλα μέσα μας, δεν νομίζω πως οι άνθρωποι προσποιούμαστε αλλά ανάλογα με την περίοδο που διανύουμε αφήνουμε να αναδύονται οι διαφορετικές πλευρές μας. Τα φωτεινά μας στοιχεία δεν θα υπήρχαν χωρίς τα σκοτάδια μας. Είμαστε οι αντιφάσεις μας και οι διαρκείς μας μεταμορφώσεις. Ο δρόμος για την αναγνώριση του εαυτού αποτελεί το ίδιο το ταξίδι της ζωής. 

Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον;

Ναι. Είμαστε άτυχη γενιά και γι’ αυτό σηκώνουμε μεγάλο βάρος, δεν ζούμε όπως πιστεύαμε όταν ήμασταν παιδιά. Η παγκόσμια κρίση που οδηγεί στους πολέμους και στις γενοκτονίες, που θεωρήσαμε αλαζονικά πως ανήκουν στον 20 αιώνα, βαθαίνει κι μαζί της βαθαίνει και το τραύμα της χαμένης ταυτότητας. Η αναζήτηση συλλογικής ταυτότητας στο πλαίσιο της μετα-νεωτερικής εποχής,  το «Ποιος είμαι;» «Τι είμαι;» του Τρέπλιεβ αποτελεί κεντρικό υπαρξιακό ερώτημα για ολόκληρη την κοινωνία των καιρών μας.  Δεν πρόκειται για μια ατομική αλλά μια συλλογική αναζήτηση. Ζούμε σε μια  μεταβατική εποχή, που εκδηλώνεται με τον πιο ωμό και βίαιο τρόπο. Αλλά ακριβώς εκεί βρίσκεται και η δυνατότητα υπέρβασης της. 

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Οι συλλογικότητες, οι πυρήνες ανθρώπων που δημιουργούν με όποιον τρόπο τους όρους ζωής τους και την χειραφέτηση τους. Είτε αυτό λέγεται έρωτας, είτε ποίηση, είτε πολιτική.

Ο Γλάρος του Άντον Τσέχωφ σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου στο Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος

Συντελεστές παράστασης:

Μετάφραση: Δαυίδ Μαλτέζε

Σκηνοθεσία – Διασκευή: Σάββας Στρούμπος

Σκηνικά – κοστούμια: Κατερίνα Παπαγεωργίου

Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης

Ηχοτοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης

Δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο

Κατασκευή κοστουμιών: Ελένη Χασιώτη

Κατασκευή σκηνικού: Απόστολος Ζερδεβάς

Μακιγιάζ: Βιργινία Τσιχλάκη

Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα

Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας

Διανομή (με σειρά εμφάνισης):

Πιερρότος: Άννα Μαρκά – Μπονισέλ

Τρέμπλιεφ: Γιάννης Σανιδάς

Νίνα: Ελπινίκη Μαραπίδη

Αρκάντινα: Ρόζυ Μονάκη

Τριγκόριν: Σάββας Στρούμπος

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

Περισσότερες πληροφορίες για την Ομάδα Σημείο Μηδέν, τους συντελεστές και τις παραστάσεις που έχει παρουσιάσει, μπορείτε να βρείτε στο  www.simeiomiden.gr Info:
Τοποθεσία: Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος (Λεωνίδου 12, Μεταξουργείο)
Ημερομηνία: Πρεμιέρα: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου στις 21.00. Ημέρες & Ώρες: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00 & Κυριακή στις 20.00
Διάρκεια: 100’
Πληροφορίες: Τηλ.: 210-3225207
Τιμές εισιτηρίων: 15ευρώ (κανονικό), 10ευρώ (μειωμένο: φοιτητές, άνεργοι ΟΑΕΔ, ΑμΕΑ, συνοδός ΑμΕΑ, άνω των 65, ΟΛΜΕ-ΔΟΕ, ομαδικές κρατήσεις άνω των 7 ατόμων)
Ηλεκτρονική προπώληση:https://www.ticketservices.gr/event/theatro-attis-anton-tsexof-o-glaros-2024-25/