Χρήστος Νικολόπουλος / Η βαθιά αλήθεια των λέξεων

Ένα έργο για την συνύπαρξη. Την ουσιαστική. Αυτή που προκύπτει από επιλογή, που καλλιεργείται και αντέχει στον χρόνο. Η Λόρεν Γκάντερσον με το έργο της Εγώ κι Εσύ που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική σε μετάφραση Χρήστου Νικολόπουλου μιλά για την πορεία του ενός προς τον άλλο και τελικά για την αδιαμφισβήτητη δύναμη του “μαζί”. Ο μεταφραστής του έργου μας μίλησε για την εργασία του πάνω στην μετάφραση που απαιτεί την διερεύνηση και την ανακάλυψη της κρυφής αλήθειας των λέξεων, για τη διαδρομή του προς και από το έργο, την ανάγκη και την αναζήτηση της συνύπαρξης.
Τι σας χαρίζει η μεταφραστική δουλειά; Ενέχει η μετάφραση την προσωπική ερμηνεία του μεταφραστή;
Η μετάφραση είναι μια συνεχής μαθητεία. Μια άσκηση ελευθερίας. Διαχειρίζεσαι τον «εγωισμό» σου, κατά κάποιον τρόπο, κάθε φορά. Με την έννοια ότι ισορροπείς διαρκώς ανάμεσα στο έργο ενός άλλου δημιουργού και στη δική σου ερμηνεία. Που εννοείται ότι υπάρχει. Δεν μεταφράζεις μηχανικά, αλλά με βάση το προσωπικό σου κριτήριο, τη γλωσσική και συγγραφική αισθητική σου. Μέσα στο πλαίσιο πάντα που θέτει η εκάστοτε δραματουργία και ο λόγος του κάθε συγγραφέα. Θέλει κόπο για να πετύχεις αυτή την ισορροπία. Να τις πονάς τις λέξεις. Να πονέσεις για να βρεις τις πιο κατάλληλες. Ώστε να επικοινωνήσεις ειλικρινά και με συνέπεια ένα κείμενο.
Υποβάλλει ο θεατρικός συγγραφέας έναν σκηνοθετικό δρόμο;
Θα σας απαντήσω μ’ ένα παράδειγμα από το «Εγώ κι Εσύ». Σε διάφορα σημεία του έργου, η Λόρεν Γκάντερσον ορίζει με ακρίβεια τον ρυθμό του και το συναισθηματικό στάτους των ηρώων. Χρησιμοποιεί κλιμακωτούς διαλόγους, κεφαλαία γράμματα, πλάγια, ενωμένες λέξεις κ.λπ. Αυτή η συγγραφική επιλογή από μόνη της ανοίγει έναν δρόμο. Δραματουργικά και γλωσσικά. Που ο μεταφραστής δεν γίνεται να παραβλέψει. Το αν θα τον ακολουθήσει και ο σκηνοθέτης είναι ένα άλλο θέμα. Έχει να κάνει με τη δική του προσέγγιση.
Μέσα από τη συγκεκριμένη μεταφραστική δουλειά, τι νέο μάθατε για τον εαυτό σας; Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος;
Συνέβη κάτι κομβικό μ’ αυτό το κείμενο, με το που το διάβασα. Μια αυτόματη σύνδεση που δεν εξηγείται, δεν αποτιμάται συγκεκριμένα. Και ίσως να μη χρειάζεται κιόλας. Γιατί θα «περιοριστεί».

Μπορεί ένα εγώ να υπάρξει χωρίς ένα εσύ;
Αν μπορούσε, δεν θα υπήρχε μάλλον λόγος να το συζητάμε. Να το ψάχνουμε, να προσπαθούμε γι’ αυτό, να το επιδιώκουμε. Ούτε στη ζωή, ούτε στην τέχνη. Συνώνυμο του ανθρώπου είναι το μαζί. Από όποια πλευρά κι αν το δεις. Το δικό του εσύ αναζητά μέσα στον κόσμο κάθε εγώ. Μπορεί να λέγεται Άντονι ή Κάρολαϊν. Όπως στο «Εγώ κι Εσύ». Φύση ή Θεός. Ή όπως αλλιώς. Τη ζωτική μας ανάγκη για το μαζί επιβεβαιώνει στην ουσία όλη μας η πορεία.
Πότε μπορούμε να έχουμε μια ουσιαστική σχέση με έναν άλλον άνθρωπο; Είναι οι νεανικές σχέσεις πιο ειλικρινείς;
Είναι τόσο σχετικό αυτό! Κάθε σχέση είναι μοναδική, καμιά δεν μοιάζει με κάποια άλλη. Εμείς οι ίδιοι είμαστε μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού μας. Ανάλογα με τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας, δίπλα μας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, σημαντικό ρόλο παίζει, νομίζω, το να μη φοβόμαστε να εκτεθούμε. Όπως κι αν ορίζει ο καθένας αυτή την έκθεση. Αυτή η υπέρβαση, η συνενοχή στην αθωότητα είναι μαγική. Όποτε κι αν συμβαίνει. Η διαδρομή από την πανοπλία στην αλήθεια δεν έχει ηλικία. Ο χρόνος και ο τρόπος να τη διανύσεις απλώς αλλάζει.
Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;
Έχω μια ανοιχτή εκκρεμότητα με μια διασκευή, ένα συγγραφικό πείραμα που θέλω να δοκιμάσω. Αλλά αυτή τη στιγμή προτεραιότητά μου παραμένει το «Εγώ κι Εσύ». Το να βρει δηλαδή η ιστορία του Άντονι και της Κάρολαϊν όσο γίνεται περισσότερους αποδέκτες.
Τι σας δίνει πίστη και δύναμη για το μέλλον;
Η ίδια η ζωή. Όλα όσα έχω ακόμα να μάθω. Οι άνθρωποι που θαυμάζω καθημερινά. Το μαζί. Συλλογικό και προσωπικό.
