Νάνα Παπαδάκη / ο πυρήνας των λέξεων
Η Αρχέγονη είναι το τέταρτο ποιητικό βιβλίο της Νάνας Παπαδάκη και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μελάνι. Σε αυτό το βιβλίο, η συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης, συντονίζει όλες τις ιδιότητές της σε μία κοινή διαδρομή για να συνατήσει τον πυρήνα της ύπαρξής της. Αφαιρεί ό,τι δεν χρειάζεται και εμμένει στο ουσιώδες και απολύτως απαραίτητο για να εκφράσει τόσο τις προσωπικές της ανησυχίες, όσο και τις αρχέγονες σκέψεις και δυνάμεις που επανέρχονται πάντα στο μυαλό και την καρδιά κάθε ανθρώπου. Η Νάνα Παπαδάκη μας μίλησε για την συγγραφική δουλειά της, το νέο της βιβλίο και τον τρόπο που η τέχνη επηρεάζει και μεταβάκει την ζωή της.
Τι κινητοποίησε τη συγγραφή του νέου σας βιβλίου;
Η ανάγκη να προσεγγίσω κάτι που δεν μπορεί να εκφραστεί, σχεδόν, δεν χωρά πουθενά, ούτε σε λέξεις, ούτε στη σιωπή, ούτε στη ζωή την ίδια. Ειδικά, τα τελευταία χρόνια, καθώς ένιωθα ότι η ανθρώπινη ζωή έχανε όλο και περισσότερο την αξία της, αισθάνθηκα την ανάγκη να πετάξω ό, τι περιττό στον τρόπο που παίζω, που γράφω, να δω την ουσία, τον πυρήνα, ποια είμαι. Τι είναι αυτό που ενεργεί μέσα μου τόσο απόλυτα. Αυτό άρχισε να γίνεται συγκεκριμένο κατά τη διαδικασία της συγγραφής και αφού προηγήθηκαν τρεις εκδοχές του βιβλίου, προκειμένου να καταλήξω σ’ αυτή τη μορφή. Μου συμβαίνει κάτι, το οποίο δεν ησυχάζει, αν δεν πάρει τη μορφή που θέλει. Δεν είμαι μόνο εγώ που γράφω και διαμορφώνω το βιβλίο κι εκείνο με γράφει και με διαμορφώνει. Και στο θέατρο το ίδιο συμβαίνει με τους ρόλους. Είναι αμφίδρομη η σχέση. Από ένα σημείο και πέρα το υλικό παύει να είναι αόρατο και άυλο, αποκτά τη δική του ύλη και φωλιάζει στη σάρκα σου. Δεν ξέρω τι είναι αυτό που με κινεί κάθε φορά.
Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από τη διαδικασία της συγγραφής; Τι νέο μάθατε για τον εαυτό σας;
Να αφαιρώ. Δεν επέτρεψα στον εαυτό μου να χρησιμοποιήσει μισή λέξη παραπάνω απ’ αυτό που ‘ταν άκρως αναγκαίο. Νομίζω πως η διαδικασία αυτή με δυνάμωσε και μ’ έθρεψε, γιατί αναγκάστηκα όχι μόνο να αναγνωρίσω, αλλά να χρησιμοποιήσω, δαμάζοντας ταυτόχρονα, τις καταστροφικές δυνάμεις, που κινητοποίησε το θέμα του βιβλίου μέσα μου, καθώς και να δώσω μια τελική μορφή, όπου σκοτάδι και φως θα ήταν όψεις του ίδιου πράγματος. Έμαθα λοιπόν, να αφαιρώ, να δαμάζω και να επιμένω, μέχρι να βρω την κατάλληλη λέξη, το κατάλληλο όνομα για τη δύναμη που ήθελα να καλέσω στα γραπτά μου. Και στη ζωή μου, εδώ που τα λέμε.
Ποια είναι η πιο θεμελιώδης αρχέγονη δύναμη που κινεί τον άνθρωπο;
Η ανάγκη για υπέρβαση.
Πώς συνομιλεί το βιβλίο σας με το θέατρο και τα θεατρικά έργα;
Αυτό έγινε στην πορεία. Η «Αρχέγονη» άρχισε να συνδέει τους ρόλους μέσα μου. Με βοήθησε να αναγνωρίσω μια δύναμη, η οποία, όπως η φύση, μεταμορφώνεται, γεννά, καταστρέφει. Βρήκα χώρο να μιλήσω για τη δική μου «τρέλα», «κάτι» που εμφανίζεται, κρύβεται, έχει δική του λογική και κανόνες, κάτι που σέβομαι, γιατί ξέρω τη δύναμή του, φοβάμαι καμιά φορά, αλλά και δεν θα άλλαζα με τίποτα, γιατί μ’ έχει μάθει πολλά και μ’ έχει οδηγήσει σε δρόμους που δεν φανταζόμουν. Στάθηκα πολύ στον κόσμο του Σαίξπηρ και μιας σκοτεινής δύναμης που αναγνώρισα στην αθέατη «Συκόραξα» της «Τρικυμίας», στον «Άμλετ», στην «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν, ακόμη και στην «Ακατέργαστη Τέχνη», που δεν έχει άμεση σχέση με το θέατρο, αλλά η ικανότητά της να μιλά κατευθείαν με τον πυρήνα του βιώματος με ενθουσιάζει. Κάποια στιγμή είχα «δει» μες στον ήλιο, στο νησί της Αμοργού, ένα «όραμα», το οποίο αναφέρεται στον «Ρομπέρτο Τσούκο» του Κολτές, καθώς και σε μια εγκυκλοπαίδεια του Καρλ Γιουνγκ για τον «Άνθρωπο και τα Σύμβολά» του. Αφορά σε πρωτόγονους λαούς και τη δική τους σχέση με τον Κόσμο. Η «Αρχέγονη» είναι μια πολύ προσωπική Μητέρα που μ’ έμαθε να «βλέπω».
Τι χαρίζει η συγγραφή και τι η ποίηση στη ζωή σας;
Ζωή. Και όταν γράφω και όταν διαβάζω.
Η συγγραφική διαδικασία είναι προϊόν έμπνευσης ή προγραμματισμένης εργασίας;
Και τα δύο. Η έμπνευση με βρίσκει πάνω στη δουλειά. Είτε στη γραφή είτε στο θέατρο.
Τι σας δίνει πίστη στην καθημερινότητα;
Άνθρωποι που λειτουργούν σαν άνθρωποι και όχι σαν ρομπότ. Ένα ζωντανό βλέμμα. Μια κουβέντα που πηγάζει από μέσα. Ο αυθορμητισμός. Άνθρωποι που και μόνο η παρουσία τους ανοίγει χώρο. Μια ωραία σκέψη.