Ευθύμης Χρήστου / Στη ροή της δημιουργίας

Σε μία περίοδο που ο καλλιτεχνικός χώρος αντιμετωπίζει για μία ακόμη φορά αναταραχές, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε την αξία της τέχνης και τη μαγεία του θεάτρου που ακουμπούν θεραπευτικά την καθημερινότητά μας. Ο σκηνοθέτης Ευθύμης Χρήστου μας μίλησε για τον χώρο του θεάτρου και τους ανθρώπους του που μόλις βγήκαν από μία δύσκολη περίοδο με κλειστά θέατρα για να έρθουν αντιμέτωποι με βαθιά ριζωμένα προβλήματα, αλλά και προκαταλήψεις. Για την δημιουργική χρονιά που διανύει και τις διαδρομές που εξερεύνησε παρέα με αγαπημένους συνεργάτες σε ξεχωριστές παραστάσεις. Για την πίστη του στην ροή των γεγονότων και της δημιουργικότητας που μας οδηγούν εκεί που ανήκουμε.

Η μετά covid εποχή σε βρίσκει σε μια πολύ παραγωγική περίοδο. Πως βιώνεις την επιστροφή στις θεατρικές σκηνές μετά από δύο τόσο ιδιαίτερα χρόνια;

Χαίρομαι που βρισκόμαστε όλοι ξανά στους χώρους έκφρασής μας, βέβαια δε σου κρύβω πως υπάρχει και κάτι που προσωπικά μου λείπει από την ηρεμία, στους παλμούς, της περιόδου που πέρασε. Πλέον είμαι πλήρως απορροφημένος από τη δουλειά. Είναι όντως μια πολύ παραγωγική περίοδος αλλά και μια περίοδος με συνεχή αγωνία, κούραση, στρες. Προσπαθώ συνειδητά να ζω περισσότερο τις στιγμές της δημιουργίας διότι πολλές φορές με πιάνω να τρέχω να διαχειρίζομαι τις καταστάσεις αντί να τις απολαμβάνω. Θέλει κι αυτό μια συνεχή μελέτη.

Μάθαμε κάτι από αυτή την περίοδο, τόσο γενικότερα, όσο και ειδικά με όλα αυτά που συνέβησαν στον θεατρικό χώρο;

Ο θεατρικός χώρος αντιμετώπισε ότι και οποιοσδήποτε άλλος επαγγελματικός χώρος. Στον θεατρικό χώρο αυτό που διαφέρει είναι πως το ταξίδι κάθε πληροφορίας γίνεται σε μεγαλύτερη ταχύτητα, προβάλλεται πιο άμεσα και αυτό στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν και είναι για καλό. Δε νομίζω πως πήραμε κάποιο μάθημα ακόμη. Τίποτα δεν μαθαίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται χρόνος να αφομοιωθούν λειτουργίες, να βρεθούν ισορροπίες, να βρεθούν νέοι τρόποι προσέγγισης και επικοινωνίας. Σίγουρα ομως, όλο αυτό μας έκανε πιο παρατηρητικούς, πιο προσεκτικούς και προστατευτικούς και ίσως έτσι βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο θεμιτό.

Τι χρειάζεται για να εξελιχθεί κανείς στο επάγγελμά σου;

Έχω την εντύπωση πως είναι μια εντελώς προσωπική διαδρομή. Δε νομίζω πως υπάρχει λυσάρι ή οδηγός εξέλιξης. Οι δρόμοι είναι άπειροι. Άλλοι ευκολότεροι – άλλοι δυσκολότεροι. Ο καθένας φτιάχνει τη δική του διαδρομή με υλικά που μπορεί να αντέξει ο οργανισμός του. Προσωπικά μου μοιάζει σαν κάτι συνεχώς υπό επεξεργασία, σαν ένα συνεχές work in progress . Είναι σημαντικό να το αποδεχτείς αυτό και, φυσικά, να επιθυμείς εξέλιξη.

Πότε κάποιος είναι πρωτοεμφανιζόμενος και πότε έχει καθιερωθεί;

Ούτε σε αυτό υπάρχει κανόνας. Και το καταλαβαίνω. Είναι μάλλον υποκειμενικό.

Κάθε άνθρωπος που κάνει αυτή τη δουλειά κατασκευάζει ένα παραμύθι. Λέει μια ιστορία με τα εφόδια που διαθέτει. Ο κόσμος- το κοινό- έρχεται σε επαφή και αποφασίζει αν επικοινωνεί με αυτό. Αν ενδιαφέρεται να συνομιλήσει, ξανά, με αυτόν τον τρόπο, τότε θα το αναζητήσει και θα του δώσει την ευκαιρία για περεταίρω χρόνο εξέλιξης και συνέχειας. Δε νομίζω πως καθιερώνεται κανείς για πάντα. Περνάμε συνεχώς «εξετάσεις».

Από τις παραστάσεις που σκηνοθετείς φέτος ποια ξεχωρίζεις και γιατί;

Δύσκολο να ξεχωρίσω κάποια. Κάθε μία έχει ένα κομμάτι από μέσα μου. Και εγώ κουβαλάω απο ένα δικό τους κομμάτι.

Ποιο ήταν το προσωπικό σου κέρδος από κάθε μία;

Κάθε έργο φέρει ένα δικό του κόσμο. Προσωπικά αυτό με μαγεύει. Έχεις τη δυνατότητα να ζεις για μερικά λεπτά, για μερικές ώρες, μέρες, μήνες στον κόσμο ενός έργου και να κοιμάσαι το βράδυ μαζί του. Σου ζητάει να του προσφέρεις την καθημερινότητα σου και αυτό σε αντάλλαγμα σου προσφέρει δώρα για να εχεις να πάρεις μαζί σου – να κουβαλάς – για την πραγματική ζωή. Νιώθω σαν να μεγαλώνω και να ωριμάζω μαζί τους. Ταυτόχρονα σε καθε δουλειά γνωρίζεις ανθρώπους – συνεργάτες, συναναστρέφεσαι, επικοινωνείς, μοιράζεσαι, γίνεσαι – θες δε θες- για λίγο οικογένεια για να ζήσετε μαζί σε αυτόν τον κόσμο. Άλλες φορές λοιπόν το κέρδος είναι η ουσία μιας φράσης που θα σε ακολουθεί για χρόνια, άλλες φορές λέξεις που γίνονται μέρος της γλώσσας σου, άλλες είναι οι άνθρωποι. Και φέτος νιώθω ευλογημένος γιατί κέρδισα από όλα!

Πως ήταν η εμπειρία της σκηνοθεσίας ενός έργου που έχει παιχτεί ξανά πριν 25 χρόνια στην ίδια ξεχωριστή σκηνή ενός βαγονιού τρένου;

Η Αμαξοστοιχία- Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ γιορτάζει φέτος τη συνεχή 25ετη λειτουργία της. Το έργο «Λαχτάρα για Κεράσια» ήταν το πρώτο έργο που παίχτηκε μέσα στο βαγόνι – θέατρο γιατί ήταν αυτό που ενέπνευσε την ηθοποιό και σκηνοθέτη Τατιάνα Λύγαρη να βρει και να «σώσει» παλιά βαγόνια, να δημιουργήσει μια ολόκληρη αμαξοστοιχία από την αρχή και να είναι σήμερα ένα κέντρο πολιτισμού και ψυχαγωγίας.

Η κίνησή της να αναθέσει τη σκηνοθεσία της επετειακής αναβίωσης της παράστασης σε έναν νέο σκηνοθέτη όπως εγώ, κατά τη γνώμη μου, μοιάζει συμβολικά σαν μια γενναιόδωρη κίνηση εμπιστοσύνης και παραχώρησης της σκυτάλης στη νέα γενιά.

Το θεατρικό βαγόνι είναι η πιο γοητευτική αλλά και απαιτητική σκηνή που έχω συναντήσει. Μοιάζει σαν να έχει συγκεκριμένες δυνατότητες ενώ στα αλήθεια, αν μπεις πραγματικά μέσα σε αυτό και το ακούσεις, το μελετήσεις, το μυρίσεις οι δυνατότητες γίνονται άπειρες. Είναι μοναδική εμπειρία να σκηνοθετείς, να παίζεις, να δημιουργείς μια παράσταση μέσα σε αυτό, πόσο μάλλον για τους θεατές που παρακολουθούν ζωντανά ένα «ταξίδι» μέσα σε ένα αληθινό τρένο, πάνω σε αληθινές ράγες. Προσπαθήσαμε, με τους ηθοποιούς Λεωνίδα Καλφαγιάννη και Έλενα Μεγγρέλη, τον επί σκηνής μουσικό Αιμιλιανό Σταυρινό και όλους τους συντελεστές, να γίνουμε μέρος αυτού του περιβάλλοντος. Κλειστήκαμε πολλές ώρες εκεί μέσα. Κρατήσαμε σαν οδηγό την παράσταση του 1997, δίνοντας στη σημερινή παράσταση τις δικές μας αισθήσεις. Σταθήκαμε περισσότερο στο ζήτημα της σχέσης του ζευγαριού, ανθρωποκεντρικά, στον ρομαντισμό που εκλείπει, τον έρωτα που σίγουρα αγγίζει τη μεγαλύτερη μερίδα των ανθρώπων και πάντα με πολύ σεβασμό στο κείμενο της Αγκνιέσκα Οσιέτσκα, η οποία έχει παραδώσει ένα έργο ωδή στις ανθρώπινες σχέσεις.

Πιστεύεις ότι η εποχή μας μπορεί να σηκώσει τον ρομαντισμό; Τι ορίζεις ως ρομαντικό στις δικές μας σύγχρονες ηλεκτρονικές ζωές;

Τον επιβάλει. Είναι σχεδόν επαναστατικός τρόπος επικοινωνίας πλέον. Είναι, όμως, και μέρος της φύσης μας, οπότε θέλω να πιστεύω πως θα βρίσκει πάντα τρόπο να υπάρχει ακόμα και εκεί που δεν ενδείκνυται. Ίσως να μην έχει πάντα την ίδια μορφή και να εμφανίζεται με παραλλαγές αλλά, υπάρχει, ή είμαι τόσο ρομαντικός που έτσι θέλω να πιστεύω.

Τι συμβολίζει η Λαχτάρα για κεράσια; Εσύ για τι έχεις λαχτάρα;

«Λαχτάρα για κεράσια» σημαίνει λαχτάρα για ζωή, λαχτάρα για το «για πάντα», δίψα για έρωτα, για άνοιξη, για φωτεινές ημέρες, για ήλιο, για ό,τι γεμίζει την ψυχή και τη ζεσταίνει.

Προσπαθώ να φροντίζω όσα λαχταράω, με τα χέρια μου, τα πόδια μου, το μυαλό μου. Είχα από πάντα την πεποίθηση πως για ό,τι λαχταράς πρέπει να σηκώνεις τα μανίκια και να πηγαίνεις ο ίδιος κατά μέτωπο. Και ως τώρα νομίζω κάπως έτσι, με μώλωπες και μελανιές κάποιες φορές, τα έχω καταφέρει.

Ακολουθεί η δεύτερη συνεργασία σου με τη Μαρία Ζορμπά, αυτή τη φορά, στη «ΛάΣΠΗ» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη. Τι σας ώθησε να βρεθείτε ξανά;

Ναι, με την υπέροχη Μαρία Ζορμπά βρεθήκαμε πριν λίγα χρόνια για την παράσταση «Vincent| Αίμα στο χιόνι» που παίχτηκε για δύο συνεχόμενες χρονιές και έμενε άσβεστη μέσα μας. Από τότε επιδιώκαμε συχνά μια νέα συνεργασία και είμαι πολύ χαρούμενος που ήρθε η στιγμή να ξαναβρεθούμε. Είναι υπέροχο να βρίσκεις βαθιά σύμπνοια όταν δημιουργείς. Υπάρχει μια αμοιβαία εμπιστοσύνη και ένας ιερός σεβασμός. Δεν ξέρω αν βγάζει νόημα μαθηματικά αυτό που θα πω, αλλά είναι σαν η σκέψη του ενός και η σκέψη του άλλου να μην έχουν αποτέλεσμα τον αριθμό 2 αλλά το 3. Γεννιέται δηλαδή κάτι 3ο που πάντα, με έκπληξη μικρών παιδιών, ενθουσιαζόμαστε σαν να λύσαμε έναν δύσκολο γρίφο. Μπορούμε να συζητάμε για ώρες μια σκηνή, να δοκιμάζουμε, να στήνουμε με μεγάλη ευκολία και με την ίδια ευκολία την επόμενη μέρα να λέμε ότι δε λειτουργεί και να την χτίζουμε από την αρχή. Είναι δώρο η συνεργασία με μια ηθοποιό σαν την Μαρία.

Και φυσικά και με τον Χρήστο Καπενή και την Μιράντα Ζησιμοπούλου, δύο παρά πολύ καλούς ηθοποιούς και συνεργάτες, που βρίσκονται μαζί της στη σκηνή του Θεάτρου Φούρνος σε αυτό το υπέροχο ψυχολογικό θρίλερ του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη.

Είναι σημαντικότερη στη ζωή η προσαρμοστικότητα ή η αντίσταση;

Και τα δύο χρειάζονται. Εξαρτάται απ’ τη στιγμή.

Πέραν από τη «Λαχτάρα για κεράσια» και την επερχόμενη «ΛάΣΠΗ» τι άλλο κάνεις;

«Το Γονεοτροφείο» μια παράσταση για μικρούς και μεγάλους, στο θέατρο Νους. Ενα πρωτότυπο, μοναδικό παραμύθι του Χρήστου Δασκαλάκη, σε διασκευή του Σωκράτη Πατσίκα και μουσική του Θεόφιλου Πουζμπούρη. Με τους : Περικλή Λιανό, Εύη Κολιούλη, Χρήστο Καπενή, Μαρία Στάβαρη, Φιλίνη Παναγιωτοπούλου, Οδυσσέα Πετράκη. Είναι ένα έργο που κάθε παιδί, κάθε γονιός, εκπαιδευτικός, δυνάμει γονιός ή και όποιος έχει υπάρξει παιδί οφείλει να διαβάσει, να ακούσει ή να παρακολουθήσει μέσω της παράστασης.

«Παρασκευή & 13» ένα επίσης πρωτότυπο έργο του Αντώνη Καλομοιράκη, επίσης στο θέατρο Νους. Είναι η δεύτερη φορά που δοκιμάζω σκηνοθετικά κωμωδία. Η παράσταση είναι από την πρώτη κιόλας ημέρα sold out. Ο Αντώνης έχει γράψει μια τρελή φάρσα, με απίστευτη ρυθμολογία και ακαριαία ατάκα. Ένα έργο που συμβαδίζει απόλυτα και με την εποχή του. Με τους: Αντώνη Καλομοιράκη, Εύη Κολιούλη, Τερέζα Καζιτόρη, Χρήστο Ματσιαρόκο, Ξένη Βασιλάκη.

Σε μία τόσο παραγωγική χρονιά με διαφορετικά πρότζεκτ, τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου;

Ότι, τελικώς, έχω υπομονή… χαχα

Πως αισθάνεσαι για τα τελευταία γεγονότα με τα πτυχία των καλλιτεχνών;

Η υποβάθμιση των καλλιτεχνικών πτυχίων είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που με χιλιάδες ηλίθιες δικαιολογίες προσπαθούν να πείσουν ότι δεν είναι. Παραπλανείται, δε, ένα τεράστιο ποσοστό, πως οι ηθοποιοί πολεμούν τους θεατρολόγους και ζητούν εξίσωση με τις δικές τους σπουδές. Μπορούμε κάποια στιγμή να καταλάβουμε ότι αυτά τα δυο επαγγέλματα έχουν μια βασική τεράστια διαφορά; Το ένα είναι θεωρητικό και το άλλο πρακτικό. Οι δραματικές σχολές Κρατικές και ιδιωτικές προσφέρουν τρία χρόνια καθημερινής πολύωρης τριβής με την πρακτική της υποκριτικής. Δε ζητά, λοιπόν, κανείς να θεωρηθούν τα δύο αυτά επαγγέλματα ίδια, αλλά να μην υποβιβάζεται η τέχνη της υποκριτικής πράξης, του χορού και της μουσικής. Το κράτος οφείλει να δημιουργήσει ανώτατη βαθμίδα στις καλλιτεχνικές σπουδές, σωστά και υπό μελέτη. Είναι απλό και έτσι πρέπει να το σκέφτονται όσοι θέλουν να αντιστέκονται σε αυτό. Η υποβίβαση του πτυχίου σημαίνει άμεσα υποβιβασμένη μισθολογική συμπεριφορά. Πως θα υπογραφούν οι περιβόητες συλλογικές συμβάσεις όταν το ίδιο το κράτος λέει στους παραγωγούς ότι είμαστε ανειδίκευτοι; Νομίζω είναι πολύ απλά και καθαρά όλα αυτά απλώς κάποιοι συνειδητά εθελοτυφλούν ή εσκεμμένα δημιουργούν λάθος εντυπώσεις.

Τι θεωρείς ότι πρέπει να γίνει για να πραγματοποιηθεί ένα ουσιαστικό βήμα εξέλιξης στον καλλιτεχνικό χώρο;

Αυτό που συμβαίνει τώρα. Όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος ενωμένος, όλα τα καλλιτεχνικά σωματεία μαζί για τον ίδιο στόχο. Κι ίσως έτσι διορθωθούν και άλλες αδυναμίες πολλών χρόνων.

Είσαι αισιόδοξος για το μέλλον;

Δεν ξέρω. Προσπαθώ να κοιτάζω βραχυπρόθεσμα για να μην αγχώνομαι. Για όσο ξέρω πως είμαι εδώ, είμαι καλά και μπορώ να κάνω τα πάντα. Ανησυχώ πολλές φορές, για πολλά, όπως όλοι. Όμως, παρατηρώ τα σημάδια, βήμα βήμα. Εμπιστεύομαι τη ροή. Φροντίζω να κάνω ό,τι κάνω με αγάπη και εύχομαι να συνεχίσω να μπορώ.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Ο σεβασμός, η ευγένεια, το πάθος. Οι άνθρωποι που έχω επιλέξει να έχω δίπλα μου, οι οποίοι είναι άνθρωποι με πάθος για τη ζωή, για ό,τι αγγίζουν. Το περπάτημα που πάντα μου λειτουργεί σαν διαλογισμός. Το σωστό timing. Μια ωραία πρόβα. Ο ήλιος.

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Γκιώνης