Η Δάφνη μεγαλώνει σε μια γειτονιά της Αθήνας κατά την περίοδο της Χούντας. Γνωρίζει ανθρώπους, αλλάζει, ενηλικιώνεται. Μαθαίνει τον εαυτό της, τον κόσμο και προχωρά. Στο βιβλίο της Σοφίας Δημοπούλου, Η ζωή απέναντι, η προσωπική ιστορία κυλά απέναντι, παράλληλα και δίπλα από την συλλογική ιστορία, διαμορφώνοντας και επηρεάζοντας η μία την άλλη. Η συγγραφέας μας μίλησε για το βιβλίο της, την διαδρομή που ακολούθησε για την συγγραφή του και τους νέους δρόμους που άνοιξε. 

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την συγκεκριμένη χρονική περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας;

Ήθελα να πω μια ιστορία που κατά ένα ποσοστό βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, τα οποία συνέβησαν τότε. Θέλοντας λοιπόν να γράψω ένα βιβλίο γι’ αυτά, έπρεπε να μπει το φυσικό χρονικό τους πλαίσιο, που ήταν η περίοδος της χούντας, για να αιτιολογηθούν οι πράξεις των ηρώων και η πλοκή. Εξάλλου, θεωρώ πως η περίοδος της δικτατορίας είναι μια περίοδος λιγάκι «στα αζήτητα», που δεν έχει επαρκώς αξιοποιηθεί λογοτεχνικά.

Τόσο έντονες και απαιτητικές ιστορικές περίοδοι επηρεάζουν διαφορετικά από τις πιο ομαλές του ανθρώπους; Αν ναι, με ποιον τρόπο; Η δική μας είναι τέτοια;

Εννοείται πως ο άνθρωπος, προσπαθώντας να επιβιώσει προσαρμόζεται μέσα στο πλαίσιο που του καθορίζει η Ιστορία. Όσο πιο δύσκολη είναι η εκάστοτε ιστορική συγκυρία, τόσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλει για να συνεχίσει να ζει, να προοδεύει, να αναπτύσσεται. Γιατί η ζωή δεν σταματά και η δυναμική της είναι πιο δυνατή από όλες τις συνθήκες. Οι άνθρωποι διαμορφώνουν δεξιότητες και συμπεριφορές για να μπορούν να εξελίσσονται ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Η δική μας σύγχρονη εποχή είναι δύσκολη και επηρεάζει τους ανθρώπους και την ψυχοσύνθεσή τους. Παρ’ όλα’ αυτά η ζωή προχωρά όπως πάντα.

Η εποχή διαμορφώνει τον άνθρωπο ή το αντίστροφο;

Κάθε εποχή επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων και καθορίζει τη συμπεριφορά τους. Το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο επιδρά στις ζωές των ανθρώπων και τις καθορίζει, ενώ διαμορφώνεται ταυτόχρονα από αυτούς. Είναι μια πολύ στενή αμφίδρομη σχέση.

Η ζωή επιλέγει για εμάς ή εμείς την καθορίζουμε;

Δεν πιστεύω στην τύχη με την έννοια του πεπρωμένου ή της μοίρας. Είμαστε αποτέλεσμα των επιλογών και των σκέψεών μας κι όχι τυχαίων γεγονότων ή αποφάσεων που κάποιος άλλος, ο Θεός ή η Μοίρα, καθόρισε για εμάς. Με την ελεύθερη βούλησή μας που είναι θείο δώρο, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες που μπορεί να προκύψουν στη ζωή, αφού είμαστε όντα ατελή και δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε όλα. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι κάθε φορά να αλλάξουμε τη ρότα και να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες σαν μαθήματα ζωής.

Η συγγραφή ενός βιβλίου γίνεται με πειθαρχημένη δουλειά ή είναι αποτέλεσμα έμπνευσης;

Για να είμαι ειλικρινής δεν πιστεύω πολύ στο ταλέντο. Ο μέσος άνθρωπος που έχει την ικανότητα να γράφει, μπορεί και να γίνει συγγραφέας. Σίγουρα γεννιέσαι με το χάρισμα της γραπτής έκφρασης, ίσως με λίγο παραπάνω ευαισθησία, αυτό που σε κάνει όμως συγγραφέα είναι η σκληρή δουλειά· ατέλειωτες ώρες διαβάσματος, μια ενασχόληση-βίτσιο θα το έλεγα εγώ-, που δεν πρέπει να τελειώνει ποτέ, γράψιμο και ξαναγράψιμο με επιμονή, αλλά και παρατηρητικότητα, ενδιαφέρον για τη ζωή και τους ανθρώπους, ανοιχτό μυαλό και σκέψη.

Τι αποτελεί αφετηρία για την συγγραφή ενός βιβλίου;

Η ιδέα μπορεί να προκύψει από οπουδήποτε. Μια κουβέντα κάποιου περαστικού, ένα περιστατικό στο δρόμο, μια ιστορία που άκουσα πως συνέβη, όλα μπορούν να γίνουν ο καμβάς πάνω στον οποίο μπορούν να μπουν οι βελονιές από τη φαντασία, τη μνήμη, την Ιστορία, ώστε να προκύψει μια μυθοπλασία. Δεν έχω παρά να παρατηρώ τους ανθρώπους γύρω μου και να φαντάζομαι τις μικρές ή μεγάλες ιστορίες τους. Κάποιες φορές, οι ίδιες οι ιστορίες έρχονται προς εμένα. Φίλοι και γνωστοί πάντα είναι πρόθυμοι να μου διηγηθούν κάτι. Οι πηγές είναι άφθονες, χρειάζεται μόνο διάθεση να ψάξεις και να ανακαλύψεις θησαυρούς.

Ένα καλό βιβλίο πώς επιδρά πάνω μας;

Η ανάγνωση ενός βιβλίου δεν είναι απλά μια ψυχαγωγική ενασχόληση. Είναι η μετάβαση σε πολλαπλούς κόσμους, σε πολλαπλούς τόπους που δεν μπορούμε στην πραγματική μας ζωή να πάμε. Τα φανταστικά αυτά ταξίδια μέσα από τα βιβλία μάς γεμίζουν εμπειρίες που δεν έχουμε τη δυνατότητα να τις αποκτήσουμε στην πραγματική μας ζωή, διευρύνουν τη σκέψη μας και αλλάζουν την οπτική μας γωνία. Θα έλεγα πως μέσα από το διάβασμα μπορεί να βρει κανείς απαντήσεις στα ερωτήματα που τον απασχολούν, ενέργεια και ενίσχυση για να λύσει τα προβλήματά του, παρηγοριά και δύναμη για να αποδεχτεί όσα δεν λύνονται. Επιπλέον ένα καλό βιβλίο μπορεί να μας ψυχαγωγήσει ανοίγοντάς μας παράθυρα σε άγνωστους τόπους, να οξύνει το μυαλό μας, να λειάνει το συναίσθημά μας και εντέλει, να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.

Ποιους συγγραφείς αγαπάτε;

Δεν είναι ένας, είναι πολλοί, παλαιότεροι και σύγχρονοι, Έλληνες αλλά και ξένοι. Καζαντζάκης, Καμύ, Κάφκα, Μπόρχες, Ίαν Μακ Γιούαν είναι μερικά ονόματα που μου έρχονται αυτόματα στο μυαλό.

Ποια βιβλία σας έχουν καθορίσει;

Θυμάμαι πως ένα από τα πρώτα βιβλία που διάβασα και με είχε εντυπωσιάσει ήταν το Συννεφιάζει του Μενέλαου Λουντέμη. Ακόμα θυμάμαι το κλάμα που είχα ρίξει για το θάνατο του μικρού τουρκόπουλου, του Σουκρή. Ήταν η πρώτη μου επαφή με ένα βιβλίο που με γέμισε συναισθήματα. Αργότερα, ως ενήλικη, επηρεάστηκα πολύ από το έργο του Ν. Καζαντζάκη. Η Ασκητική του έγινε ένα είδος βίβλου για μένα. Το διαβάζω και το ξαναδιαβάζω για να βρω συναισθηματική στήριξη.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Έχω ήδη ξεκινήσει ένα ακόμα ιστορικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην Αθήνα στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα. Πάλι πίσω δηλαδή, σε ένα ταξίδι στο χρόνο, σε μια εποχή με πολλές ομοιότητες με τη σημερινή. Έχω όμως πολύ δρόμο ακόμα και πολλή δουλειά!
Ευχαριστώ από καρδιάς κι εύχομαι χαρούμενο και ειρηνικό Πάσχα για όλο τον κόσμο!

Το βιβλίο Η ζωή απέναντι της Σοφίας Δημοπούλου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.