Η Γυναίκα – Βόμβα είναι ένα πολύ ιδιαίτερο έργο για μία γυναίκα που μοιράζεται σκέψεις και εμπειρίες, ενώ ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει μία βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας. Είναι ένα έργο για την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού -και ακόμα πιο ειδικά του γυναικείου-, την δύναμη και τις αδυναμίες του, τις συνειδητές επιλογές και την λειτουργία της τύχης. Είναι ένα έργο που θίγει τα θέματα της τρομοκρατίας, της τυφλής βίας, της προσωπικής ευθύνης και της συλλογικής δράσης. Ο σκηνοθέτης Κ. Αλέξης Αλάτσης μας μίλησε για τα ερωτήματα που προκύπτουν από το κείμενο, τις ψυχολογικές παραμέτρους και τον διάλογό του με το έργο που ξεκινάει από την παράσταση του Βερολίνου για να φτάσει στην παράσταση της Αθήνας που παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας.

Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;
Για τον ίδιο λόγο για τον οποίο πάντα επιλέγω τα έργα που σκηνοθετώ: για την ιδιαιτερότητα του λόγου, για την φόρμα τους, για τη φωνή του συγγραφέα. Για την συγκεκριμένη ανάγνωση της ανθρώπινης συνθήκης που πραγματεύεται. Επιπλέον θεωρώ το κεντρικό ερώτημα του έργου Γυναίκα-Βόμβα, την προσπάθεια ανάλυσης του φαινομένου της χρήσης θανατηφόρας τρομοκρατικής βίας από γυναίκες, εξαιρετικά καίριο και επίκαιρο.

Πώς δουλέψατε για την προετοιμασία της παράστασης;
Ξεκίνησα με μια σειρά ακροάσεων για να βρω την ηθοποιό που θα θεωρούσα ιδανική για το συγκεκριμένο έργο. Ήθελα να είναι μια ηθοποιός με στέρεες βάσεις σωματικού θεάτρου, κάτι που ισχύει απόλυτα στην περίπτωση της Μαρίας Στεφανίδου. Μετά ακολούθησαν δύο μήνες πρόβες: ανάλυση του κειμένου, σωματοποίηση του λόγου, οικοδόμηση των διαφορετικών προσωπείων που υποδύεται, χτίσιμο του σκηνοθετικού σκελετού, ολοκλήρωση του δραματουργικού ιστού σε ροή παράστασης με ενσωμάτωση της μουσικής/ηχητικής επιμέλειας, εντατική δουλειά πάνω στις λεπτομέρειες της υποκριτικής, συνεχή περάσματα για την κατάκτηση του ρυθμού και τέλος τεχνικό στήσιμο και φωτισμοί.

Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση από το υλικό που διαχειριστήκατε;
Ότι παρόλο που μόλις είχα ανεβάσει το καλοκαίρι το ίδιο έργο στο Βερολίνο με μια Γερμανίδα ηθοποιό, ένα ανέβασμα που έτυχε πολύ θερμής υποδοχής από το βερολινέζικο κοινό και του οποίου οι παραστάσεις συνεχίζονται, το κείμενο είχε ακόμα ενδιαφέρον αλλά και μια συνεχιζόμενη σαγήνη για μένα ώστε να θέλω να το μεταφράσω και να το παρουσιάσω και στην Αθήνα. Για να δοκιμάσω μια εντελώς διαφορετική σκηνοθετική προσέγγιση, πιο λιτή, πιο σωματική και λιγότερο ρεαλιστική. Επίσης μου έκανε εντύπωση ότι τα επιμέρους επίπεδα του κειμένου σήκωναν τελικά και τους δύο τύπους ανάγνωσης, αλλά σχεδόν υπαγόρευαν, μετά την αρχική σκηνοθετική επιλογή συνθήκης, τις διαδρομές που έπρεπε να ακολουθηθούν για να στέκει το συνολικό οικοδόμημα. Κι ότι το τέλος του έργου απαιτούσε την ίδια ανάγνωση και στις δύο εκδοχές.

Ποια μπορεί να είναι η ψυχολογία ενός ανθρώπου που ετοιμάζεται για μια επίθεση αυτοκτονίας;
Νομίζω ότι αυτή ακριβώς η ερώτηση ήταν το κίνητρο της Ιβάνα Ζάικο για να γράψει το συγκεκριμένο έργο και ένας από τους λόγους που ήθελα να το σκηνοθετήσω. Και χαίρομαι που η συγγραφέας δεν έχει καθόλου την ψευδαίσθηση πως μια τέτοια ερώτηση μπορεί να απαντηθεί έτσι απλά. Επίσης είναι μια ερώτηση που την πλησιάζει από την συγκεκριμένη οπτική γωνία όχι ενός βομβιστή αυτοκτονίας γενικά, αλλά μιας γυναίκας που ετοιμάζεται για μια τέτοια επίθεση, κάτι που την κάνει πιο σύνθετη αλλά και πιο ενδιαφέρουσα. Νομίζω ότι το κεντρικό ζήτημα αυτής της ψυχολογικής ανάλυσης είναι η προσπάθεια της Γυναίκας-Βόμβας να πείσει τον εαυτό της ότι δεν υπάρχει καμία διέξοδος, κάτι που θα την απέτρεπε από το να ολοκληρώσει την πράξη της.

Μπορεί να υπάρξει λογική σε μία τέτοια πράξη;
Όλες οι ανθρώπινες πράξεις εμπεριέχουν λογική όταν γίνονται συνειδητά. Προφανώς δεν υπάρχει μία λογική και μία αλήθεια. Ακόμα κι αυτό που αποκαλούμε κοινή λογική είναι κάτι που συγκροτείται γεωγραφικά, κοινωνικά και πολιτισμικά όντας ως έννοια μεταβαλλόμενη και ρευστή. Επίσης θεωρώ πολύ εύκολο και βολικό να αρνηθούμε την ύπαρξη λογικής στη βία. Την οποία εγώ -λογικά- απορρίπτω σε όλες της τις εκφάνσεις…

Ακόμα κι αυτό που αποκαλούμε κοινή λογική είναι κάτι που συγκροτείται γεωγραφικά, κοινωνικά και πολιτισμικά όντας ως έννοια μεταβαλλόμενη και ρευστή

Κάθε άνθρωπος αποτελείται από πολλές πλευρές. Τι είναι αυτό που καθορίζει ποια θα υπερισχύσει;
Η σχέση του με τον εαυτό του και με τον κόσμο στην συγκεκριμένη φάση της ζωής του. Νομίζω ότι ποτέ δεν υπερισχύει μία πλευρά διαρκώς, αλλά ότι συνυπάρχουν όλες σε συνδυασμό, με διαφορετική όμως ποσόστωση. Ακόμα και στις πιο ακραίες στιγμές δεν νομίζω πως κάποια πλευρά μας εξαφανίζεται ολοκληρωτικά. Αυτή τη διαπίστωση την έχει το καλό θέατρο στο κέντρο του, την αποδοχή της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου ψυχισμού και την αέναη προσπάθεια κατανόησής του.

Τι θεωρείτε επαναστατική πράξη στην εποχή μας;
Την ενεργή μνήμη. Την ανάλυση. Την εγρήγορση. Την αυτογνωσία. Την ανάληψη προσωπικής ευθύνης.

Θα μπορούσε να υπάρξει αλλαγή στον κόσμο μας; Αν ναι, αυτό γίνεται με την ομαδική ή την ατομική δράση;
Χωρίς ατομική δράση και ατομική ευθύνη δεν μπορεί να νοηθεί συλλογικότητα. Αλλά το αν μπορεί να υπάρξει αλλαγή εξαρτάται από το πώς ορίζουμε την αλλαγή. Τείνω μάλλον να πιστέψω τον στίχο του Χατζιδάκι από τον Κεμάλ: «Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ».

Το θέατρο πως συμβάλλει στη ζωή μας; Οφείλει να αποτελεί κοινωνικό σχόλιο;
Το θέατρο είναι τέχνη και η τέχνη δεν οφείλει απολύτως τίποτα. Είναι μια μορφή συνδιαλλαγής του ατόμου με τον κόσμο, ύπαρξης μέσα στον κόσμο. Είναι σίγουρα μια ανάγνωση του κόσμου αλλά όχι ένα σχόλιο. Συγκεκριμένα το θέατρο ως παραστατική τέχνη, είναι μια τέχνη διαλεκτική που θέτει διαρκώς ερωτήματα στους θεατές. Πιθανόν να είναι συχνά τα ίδια, αλλά τα θέτει με συνεχώς ανανεωνόμενους τρόπους. Όταν η τέχνη γίνεται σχόλιο (κοινωνικοπολιτικό) τότε μάλλον δεν έχει αληθινή απεύθυνση (αφού δηλώνει θέσεις και δίνει απαντήσεις από μόνη της) αλλά περιορίζεται σε μια αυτιστική διάθεση προβολής του εγώ εκείνου που την κάνει.

Μοιραστείτε μαζί μας μια φράση του κειμένου που σας συγκινεί.
Η σύντομη και σιωπηλή γυναικεία ζωή μου
θα τελειώσει με ένα δυνατό κρότο
και με ερωτήσεις, για τις οποίες δεν μπόρεσα ποτέ να βρω απάντηση:
Είναι μια ηρωική πράξη που τελειώνει με την αυτοκτονία μου
ή είναι μια αυτοκτονία, κρυμμένη πίσω από μια ηρωική πράξη;

Γυναίκα – Βόμβα

Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας Β΄Σκηνή

Συντελεστές

Σκηνοθεσία/Μετάφραση/Μουσική Επιμέλεια: Κ. Αλέξης Αλάτσης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Δέσποινα Γιαρίμπαμπα

Ηχογράφηση/Στούντιο: Κώστας Τσιούτας, Βαγγέλης Μπαλάφας
Φωτογραφία: Γρηγόρης Μούργελας
Κοστούμι: Μάγδα Θεοδωρούδα
Μακιγιάζ: Λήδα Αντωνιάδου

Ερμηνεύει η Μαρία Στεφανίδου