Γιατί κανείς δε σε πιάνει να σου πει τι σε περιμένει;

Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλλας

”Αυτή η στιγμή που βρισκόμαστε ακριβώς τώρα και την ονομάζουμε ”παρόν” στην πραγματικότητα γίνεται ”παρελθόν” και εμείς δεν το καταλαβαίνουμε καν. ”Αυτό σημαίνει ότι όλοι ζούμε στο μέλλον επειδή είμαστε μάρτυρες του παρόντος που γίνεται ”παρελθόν” καθώς μιλάμε.”

Ο Σαμ Σέπαρντ (1943-2017) είναι ένας πολυσχιδής καλλιτέχνης που άφησε τη χαρακτηριστική σφραγίδα του σε όλα τα είδη στα οποία επιδόθηκε. Θεατρικός συγγραφέας, (τιμημένος με βραβείο Πούλιτζερ), διηγηματογράφος, ηθοποιός. Έγραψε 44 θεατρικά έργα, πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες, έγραψε τρεις συλλογές διηγημάτων και κατόρθωσε να γράψει το μοναδικό του μυθιστόρημα Ο άλλος μέσα του στο οποίο ανιχνεύεται η ποιητική ευαισθησία του, η διεισδυτική του σκέψη, καθώς και η κινηματογραφική σύλληψη της πραγματικότητας με την οποία συνέθεσε τις μνήμες της ζωής του σε μία βιωματική εν πολλοίς αφήγηση.

Η δράση τοποθετείται στη Αμερική των παιδικών του χρόνων και τα κυρίαρχα πρόσωπα που σημαδεύουν τη ζωή του, ο πατέρας του και η ερωμένη του, που στη συνέχεια γίνεται ερωμένη του ίδιου του συγγραφέα, αποτελούν και τους ήρωες της γραφής του.

Στη ζωή του Σέπαρντ τίποτε δεν περνά απαρατήρητο. Κάθε βίωμα, κάθε εμπειρία είναι δύσκολη, επώδυνη και πολλές φορές τραυματική. Ο άλλος μέσα του είναι από τον τίτλο δηλωτικό ενός ανθρώπου ο οποίος ζει έντονα με τις αντιθέσεις του, παλεύει με τους δαίμονες του και με τη δύναμη του ταλέντου του εκφράζει σπαρακτικά αυτή την οδύνη ελπίζοντας να ανακουφιστεί, να μοιραστεί, να απελευθερωθεί.

Ο χρόνος ενιαίος, το παρελθόν διαρκώς παρόν, το όνειρο και η πραγματικότητα αλληλοδιαπλέκονται με κινηματογραφική εναλλαγή εικόνων φέρνοντας στην επιφάνεια μνήμες και συναισθήματα χωρίς εξιδανικεύσεις. Με ”αλήθεια” καθαρή, διαυγή, ακέραιη. Και ο ίδιος παλλόμενος, αιχμάλωτος του πάθους  ”αλλάζει, εντούτοις παραμένει απαράλλακτος, το αγόρι που το σκάει, ο ψυχωμένος έφηβος, ο εξοργισμένος άνδρας που τον προδίδουν οι μύες του”, όπως τονίζει η Πάττι Σμιθ στην εισαγωγή του βιβλίου.

Είναι αυτός, εν μέρει αυτός, καθόλου αυτός

Ο Σαμ Σέπαρντ, ένας ταξιδιώτης της ζωής και της τέχνης κυριευμένος από τις μνήμες του που αναδύονται άλλοτε άγριες και απειλητικές και άλλοτε τρυφερές και καθησυχαστικές τον φέρνουν αντιμέτωπο με τον νεότερο εαυτό του, με τις επιλογές του, με τα πρόσωπα που αγάπησε, με το ”μεταλλασσόμενο πυρήνα” του.

Η γραφή του εξομολογητική και ψυχαναλυτική γίνεται για τον αναγνώστη εθιστική και τον οδηγεί στα δικά του μονοπάτια και αναζητήσεις στην προσπάθεια του να συμφιλιωθεί με τις δικές του εμμονές. Ο ατελεύτητος αγώνας του ανθρώπου να στοχαστεί, να ερμηνεύσει, να κατανοήσει και να ενώσει τις στιγμές που θα τον οδηγήσουν στην άκρη του νήματος είναι σκοπός ζωής.

Ο ερωτισμός διάχυτος στις εικόνες, στις σκέψεις, στα αγγίγματα, στα λόγια ακόμη κι όταν μιλά για καθημερινά, πεζά γεγονότα. Κάθε λεπτό αποκτά αξία, κάθε βίωμα είναι πολύτιμη εμπειρία που διαχέεται στον αναγνώστη και του υπενθυμίζει πως ακροβατεί ανάμεσα στην προσπάθεια του να προσδώσει διάρκεια στην οντότητα του και στην τραγική θνητότητα. Κάθε κεφάλαιο αποτελεί έκπληξη, αιφνιδιασμό, μια νέα περιπέτεια του νου.

Στο αποτέλεσμα αυτό έχει συντελέσει αποτελεσματικά η μετάφραση της Χίλντας Παπαδημητρίου η οποία επιτυγχάνει με τα εξαιρετικά Ελληνικά της να αποδώσει τον εσωτερικό παλμό, την ποιητικότητα και την ατμόσφαιρα του πρωτοτύπου κειμένου. Αποτυπώνονται με καθαρότητα όσα ο συγγραφέας βλέπει με τα μάτια της ψυχής του και γίνονται αισθητοί όλοι οι υπαινιγμοί του. Ένα πολύτιμο βιβλίο, ένα στολίδι λογοτεχνικό που εμπερικλείει και όλες τις άλλες τέχνες.

Το βιβλίο Ο άλλος μέσα του, του Σαμ Σέπαρντ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου.