Το νησί των σκλάβων του Μαριβώ είναι ένα έργο βαθιά πολιτικό που εξετάζει την σχέση αφεντικών και σκλάβων, την επανάσταση, την κοινωνική ταυτότητα που υιοθετεί ο καθένας μας, τους παράγοντες που την καθορίζουν και την στάση που επιλέγουμε να κρατήσουμε στην ζωή. Το νησί του Θεάτρου Κωφών Ελλάδος είναι ένας χώρος βαθιά θεατρικός, ανθρώπινος συνεργατικός. Μετρώντας 33 χρόνια λειτουργίας, η αμάδα του Θεάτρου Κωφών Ελλάδος (που αποτελείται τόσο από κωφούς, όσο και από ακούοντες καλλιτέχνες) έχει παρουσιάσει πολλά έργα από το ελληνικό και παγκόσμιο ρεπερτόριο, δίνοντας έμφαση στην πολιτική διάσταση και λόγο του θεάτρου. Μιλήσαμε με τα μέλη της ομάδας, λίγο πριν την φετινή τους πρεμιέρα, για την παράσταση που ετοίμασαν, τις χαρές και τους στόχους που διεκδικούν με την τέχνη και την λειτουργία της ομάδας που αποτελεί ζωντανό παράδειγμα της ουσίας του θεάτρου που είναι η συνάντηση, η συνομιλία, η επικοινωνία.

Με ποιον τρόπο επιλέγετε τα έργα που θα ανεβάσετε;

Απόστολος Γιαννόπουλος / ηθοποιός (κωφός): Μας ενδιαφέρουν κυρίως τα κοινωνικά θέματα, καθώς και θέματα που πληροφορούν τους κωφούς για το κοινωνικό γίγνεσθαι. Μας ενδιαφέρουν όμως και τα ιστορικά κείμενα ή τα θέματα που μιλούν για τη σύγχρονη ιστορία, την οποία οι κωφοί ενδεχομένως δε γνωρίζουν. Νιώθουμε υποχρεωμένοι, μέσα από το Θέατρο Κωφών Ελλάδος, να μεταλαμπαδεύσουμε τη γνώση μας. Είναι πάρα πολύ σημαντικό οι κωφοί μέσω της νοηματικής να γνωρίσουν συγγραφείς, Έλληνες ή ξένους, που αλλιώς δε θα είχαν την ευκαιρία να ανακαλύψουν.

Πώς δουλεύετε για να γίνουν παράσταση;

Βασίλης Βηλαράς / σκηνοθέτης (ακούων): Η διαδικασία των προβών είναι πολύ μεγάλη, κρατάει συνήθως 9 μήνες. Ξεκινάμε με μια περίοδο εκπαίδευσης πάνω στις θεατρικές τεχνικές που θα μας χρειαστούν για την κάθε παράσταση, συνεχίζουμε με μια ιστορική έρευνα της εποχής που αφορά το έργο, μετά μελετάμε το κείμενο, το διαμορφώνουμε στη νοηματική γλώσσα, με τη βοήθεια της Σοφίας Ρομπόλη που είναι η διερμηνέας του θεάτρου ανακαλύπτουν οι κωφοί λέξεις και έννοιες που δεν έχουν ξανασυναντήσει, επιλέγουμε τα κατάλληλα στοιχεία γλώσσας που δίνουν πιο γλαφυρά το νόημα του συγγραφέα, έπειτα έρχονται στο χώρο και οι ακούοντες ηθοποιοί, αρχίζουμε να δουλεύουμε το κείμενο και στις δυο γλώσσες, δοκιμάζουμε το χρονισμό νοηματικής και φωνής, περνάμε σε αυτοσχεδιασμούς και σιγά σιγά αρχίζει να διαμορφώνεται το τελικό αποτέλεσμα.

Πώς λειτουργεί στις παραστάσεις σας το γεγονός ότι συνεργάζονται ακούοντες και κωφοί ηθοποιοί, δηλαδή άνθρωποι που μιλάνε διαφορετικές γλώσσες;

Πάνος Κατσής / ηθοποιός (κωφός): Στη διάρκεια των παραστάσεων έχουμε άριστη σχέση και σύμπραξη με τους ακούοντες ηθοποιούς. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον πώς αυτές οι δύο κουλτούρες οδηγούν στην ενσωμάτωση. Υπάρχουν λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιείτε εσείς οι ακούοντες, τις οποίες εμείς δεν κατανοούμε απόλυτα. Υπάρχουν πάλι άλλες που χρησιμοποιούμε εμείς και δεν κατανοείτε εσείς. Αυτό το πάντρεμα λοιπόν είναι τρομερά εποικοδομητικό για όλους.

Τι αποτελεί έμπνευση για την τέχνη σας;

Φωτεινή Ταχά / ηθοποιός (κωφή): Η ανάγκη για το θέατρο, μου γεννήθηκε από μικρή, όταν είδα για πρώτη φορά κωφό να παίζει σε ταινία. Ήταν η ταινία Παιδιά ενός κατώτερου θεού. Γνωρίζοντας ότι αυτοί είναι κωφοί, ήθελα να κάνω κι εγώ κάτι αντίστοιχο, που θα μου έδινε την ενσωμάτωση και την ισοτιμία μέσα σε έναν ευρύτερο κόσμο ακουόντων, όπου ισότιμα να αντιμετωπίζεται ένας κωφός που εκφράζει το δικό του εσωτερικό κόσμο. Η έμπνευση για μένα έρχεται από την αίσθηση της ισότητας μεταξύ μας.

Χριστίνα Ροκαδάκη / ηθοποιός (ακούουσα): Το καθετί γύρω μου, οι άνθρωποι, η φύση, όλα αυτά τα πολύ μικρά που μπορούν μέσα μας να γεννήσουν τα μεγάλα. Τα βλέμματα των ανθρώπων στο δρόμο, όταν αυτά συναντιόνται, όταν αποφεύγονται, ο αυθορμητισμός των μικρών παιδιών, οι ιστορίες των ερωτευμένων και σίγουρα όλοι αυτοί οι πόνοι που αδυνατούν να εκφραστούν. Έμπνευση αποτελεί οτιδήποτε αφορά τον άνθρωπο ιδωμένο από μια άλλη ίσως ματιά από τη συνηθισμένη, αυτή με την οποία έχουμε συνηθίσει να προσπερνάμε. Έμπνευση αποτελεί κάθε πηγαία έκφραση ζωής, κάθε όριο που υπερβαίνεται και ό,τι δε χωρά στα πλαίσια της συμβατικότητας.

Μπορούν άνθρωποι με εξουσία να έχουν κοινωνική συνείδηση και ενσυναίσθηση και να μπαίνουν στη θέση του πιο αδύναμου;

Ονησίφορος Ονησιφόρου / ηθοποιός (ακούων): Δυστυχώς στην εποχή μας κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται. Σε μια εποχή που κυρίως η εξουσία είναι συνδεδεμένη με το χρήμα δεν υπάρχει χώρος ούτε για κοινωνική συνείδηση ούτε για ενσυναίσθηση απο αυτούς που την κατέχουν. Το ζήτημα είναι πως αντιδράμε εμέις σε αυτό. Πώς αντιδράμε στις ανισότητες και δεν αφήνουμε την θλιβερή κατάσταση που αντικρίζουμε συνέχεια γύρω μας να μας γίνει συνήθεια. Γιατί είναι εύκολο να κρίνουμε και να καταδικάζουμε καταστάσεις αλλά δύσκολο πραγματικά να βάλουμε σε εγρήγορση τον εαυτό μας και να τις αντιπαλέψουμε. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και μέσα απο το θέατρο κωφών. Να διεκδικήσουμε κάτι που σε μια ευνονούμενη κοινωνία θα ήταν αυτονόητο. Την πλήρη αναγνώριση της Ελληνικής νοηματικής γλώσσας. Μέσω της διάδοσής της στο χώρο που η γλώσσα παίρνει την πιό μαγική της διάσταση. Στο θέατρο.

Τι διαμορφώνει το χαρακτήρα και την ταυτότητά μας;

Ιάσονας Bitter / ηθοποιός (ακούων): Ο χαρακτήρας είναι ο τρόπος συμπεριφοράς, η γενική αντίληψη που έχουμε σε σχέση με τα πράγματα, τα γεγονότα, τον κόσμο και την εποχή στην οποία μας έλαχε να ζούμε. Ο χαρακτήρας διαμορφώνεται από την οικογένεια, την εκπαίδευση, τις εμπειρίες μας, και το πώς τις προσλαμβάνουμε. Από κει και πέρα ένα μεγάλο μέρος του χαρακτήρα μας έχει διαμορφωθεί. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι παύει να διαμορφώνεται: σιγά-σιγά τροποποιείται όταν πλέον έχουμε ανεξαρτητοποιηθεί και βρισκόμαστε αυτόνομοι με αυτό που αποκαλούμε “ο υπόλοιπος κόσμος”, και με βάση την ταυτότητά μας. Εδώ είναι που μπαίνει η έννοια της ταυτότητας η οποία κατ’ εμέ έχει την αντίθετη λειτουργία, ορίζεται από τον ταξικό και πολιτισμικό μας περίγυρο. Όσο μεγαλώνουμε και απογαλακτιζόμαστε – κυριολεκτικά και μεταφορικά – μας είναι πιο εύκολο να ορίσουμε και να επιλέξουμε για τον εαυτό μας σε σχέση με κοινωνικά, επαγγελματικά και υπαρξιακά ζητήματα. Για παράδειγμα, για να αναφερθούμε στο έργο μας, ένας άνθρωπος που έχει μεγαλώσει μια ζωή σα δούλος και ο χαρακτήρας του έχει διαποτιστεί από αυτό το στοιχείο πώς ορίζει την ταυτότητά του όταν ξαφνικά του λένε ότι είναι άρχοντας;

Με ποιον τρόπο μπορούμε να είμαστε κοινωνικά ενεργοί και να προσφέρουμε στο σύνολο στην σύγχρονη εποχή;

Βασιλική Σουρρή / ηθοποιός (ακούουσα): Μόνο με την αλληλεγγύη και την αγάπη πιστεύω. Οι άνθρωποι βιώνουν πολέμους, προσφυγιά, μετανάστευση, ανεργία. Είμαι πλέον σίγουρη πως αν δε νοιαστούμε ο ένας για τον άλλο ως πολίτες και ως άνθρωποι, είμαστε χαμένοι από χέρι. Σε τέτοιο βαθμό είναι δεδομένη η ανικανότητα της εξουσίας. Όσο αλληλοστηριζόμαστε ίσως επιβιώσουμε. Γιατί περί επιβίωσης πρόκειται και στην περίπτωση του οικονομικού πολέμου που βρίσκεται η χώρα μας. Αρκεί να σκεφτόμαστε πως η προσφορά δεν είναι απαραίτητα υλική και θα βρούμε αρκετά αποθέματα.

Τι σας αρέσει στο έργο;

Κώστας Μητσιόπουλος / ηθοποιός (κωφός): Νιώθω ότι με το έργο αυτό κατανοώ τις ανθρώπινες ψυχές. Η ανθρώπινη ψυχή είναι δώρο ζωής. Δε μου αρέσει η υποτίμηση και η εκμετάλλευση των ανίσχυρων από τους ισχυρούς. Όταν οι ισχυροί νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, κάνουν λάθος. Όταν νομίζουν ότι κανείς δεν τους μισεί για αυτό, πάλι κάνουν λάθος. Μου αρέσει που υπάρχουν ρόλοι όπως αυτός του αυτοκράτορα του νησιού. Φέρνει ισορροπία στην κοινωνική ζωή μεταξύ αφεντικών και σκλάβων. Αισθάνομαι πως κάθε μορφής «σκλάβος» από τη γέννησή του μέχρι σήμερα υποφέρει τόσο πόνο που φορτώνει από αγανάκτηση. Και στην παράσταση μας βρίσκει μια μικρή ανάσα ευχαρίστησης.

Μπορεί το θέατρο να συμβάλλει στην βελτίωση του κόσμου μας;

Πάνος Κατσής / ηθοποιός (κωφός): Μέσα από τα μηνύματα που περνάει κάθε θεατρική παράσταση διευρύνονται οι ορίζοντες του μυαλού, του συναισθήματος και της ψυχής μας. Το θέατρο είναι δημιουργία, είναι εύρεση ιδεών, σου δίνει το δικαίωμα να μπεις σε διάφορες καταστάσεις και χρονικές περιόδους για να δεις πώς ζούσαν οι άνθρωποι τότε, να μπεις στους ίδιους τους χαρακτήρες και τα συναισθήματά τους. Άνθρωποι που μπορεί συνήθως να είναι πολύ διαφορετικοί ή κλειστοί, αν επικοινωνήσουν με άλλους ηθοποιούς, ανακαλύπτουν άλλα πράγματα που τους κάνουν πολύ πιο ανοιχτούς και πλούσιους.

Σοφία Καρρά / ηθοποιός (ακούουσα): Το θέατρο και η τέχνη γενικά μεταφέρει ιδέες, αισθητικές, οπτικές γωνίες και συγκρούσεις και έχει τη δυνατότητα να φέρει το υπερβατικό και το άυλο. Έτσι όντως αλλάζει τον κόσμο μας. Η βελτίωση είναι περίεργη λέξη, γιατί προϋποθέτει ότι ξέρουμε το σωστό. Πάντως σίγουρα το θέατρο συμβάλλει σε αυτό το ψάξιμο και έχουμε την ευθύνη να είμαστε όσο το δυνατόν συνειδητοί για το πώς επιλέγουμε να εξερευνήσουμε.

Ποιοι είναι οι στόχοι του Θεάτρου Κωφών Ελλάδος; Ποιοι έχουν πραγματοποιηθεί και για ποιους εργάζεστε τώρα; Ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντάτε;

Απόστολος Γιαννόπουλος / ηθοποιός (κωφός): Η διάδοση και καθιέρωση της νοηματικής γλώσσας ήταν ένας από τους πρώτους στόχους του ΘΚΕ και παραμένει ως σήμερα. Επίσης, η ενσωμάτωση κωφών και ακουόντων καλλιτεχνών. Η πλήρης σκηνική, ουσιαστική και ισότιμη συνεργασία κωφών και ακουόντων ηθοποιών, με στόχο την ανταλλαγή εμπειριών με βάση τη διαφορετικότητα της κουλτούρας μας και της εκπαίδευσής μας. Ακόμα η καλλιτεχνική έκφραση και ανάπτυξη εκφραστικών μέσων των κωφών ατόμων. Η παροχή δυνατότητας επικοινωνίας και αποδοχής από το κοινωνικό σύνολο χάρις στην ισότιμη συνεργασία κωφών και ακουόντων. Η εκπαίδευση των κωφών στην ανάγνωση και κατανόηση θεατρικών, λογοτεχνικών και άλλων κειμένων αφού οι ελλείψεις στην βασική μας εκπαίδευση είναι πολύ σημαντικές. Τέλος σαν θέατρο κωφών Ελλάδος διεκδικούμε την άρση του θεσμικού ρατσιστικού όρου περί “αρτιμέλειας” του Προεδρικού Διατάγματος 370 που απαγορεύει την πρόσβαση των ανάπηρων καλλιτεχνών στην εισαγωγή στις Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης και Χορού.

Τι σας έχει δώσει χαρά στη μέχρι τώρα διαδρομή σας στο θέατρο;

Μάρθα Μπάμπη / ηθοποιός (κωφή): Είμαι στο θέατρο κωφών από το 2011. Κατά τη διαδρομή μου στο θέατρο είχα απίστευτες εμπειρίες με τους ηθοποιούς γιατί ανακάλυψα πράγματα. Ίσως το κυριότερο από αυτά είναι η συνεργασία των κωφών με τους ακούοντες ηθοποιούς, χάρη στην οποία είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε κάτι μαζί. Δουλεύουμε μαζί μήνες, με τη διερμηνέα μας πάντα στο πλάι, καθώς η διερμηνεία της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας είναι εξαιρετικά σημαντική για την επικοινωνία μας. Έτσι νιώθω κι εγώ ίση. Εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας χαράς είναι και η ίδια η διάδοση της Νοηματικής στο κοινό, όταν έρχονται να παρακολουθήσουν την παράσταση. Ακόμα, βέβαια, με γοητεύουν τα διαφορετικά συναισθήματα που έχει κάθε ρόλος, και τα οποία μπορώ να βιώσω κάθε χρόνο σε κάθε νέα μας παράσταση. Το κυριότερο είναι όμως ότι εγώ κατορθώνω να δείξω τις δυνατότητές μου, να αποδείξω δηλαδή ότι ένα κωφό άτομο είναι ικανό να παίξει στο θέατρο όπως ακριβώς και ένας ακούων ηθοποιός.

Το νησί των σκλάβων από το Θέατρο Κωφών Ελλάδος

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Μαριάννα Κάλμπαρη
Σκηνοθεσία: Βασίλης Βηλαράς
Διερμηνεία/χρονισμός: Σοφία Ρομπόλη
Φωτισμοί: Ανδριάνα Δακανάλη
Σκηνικά/Κοστούμια: Βασίλης Βηλαράς
Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα
Βίντεο: Αλέξανδρος Βηλαράς
Βοηθοί σκηνοθέτη: Βούλα Βερδελή, Άννα Παπαδάκη

Κωφοί ηθοποιοί: Απόστολος Γιαννόπουλος, Πάνος Κατσής, Κώστας Μητσιόπουλος, Μάρθα Μπάμπη, Φωτεινή Ταχά
Ακούοντες ηθοποιοί: Σοφία Καρρά, Ιάσων Bitter Κουρούνης, Ονησίφορος Ονησιφόρου, Χριστίνα Ροκαδάκη, Βασιλική Σουρρή

Πρεμιέρα 20 Ιανουαρίου

Θέατρο Κωφών Ελλάδος
Σαχτούρη 8-10, Πλατεία Κουμουνδούρου
Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή, 21:15
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3214708 και 6945390799 | Κρατήσεις (μόνο με sms): 6981167502
Είσοδος: 10 ευρώ, 7 ευρώ μειωμένο, 5 ευρώ ανέργων | Διάρκεια: 60 λεπτά