Δύο ξερόφυλλα φεύγουν από το δέντρο και ακολουθούν την πορεία τους στον κόσμο. Με συγκινήσεις, εντάσεις, απώλειες. Ο ποιητής Gustavo Adolfo Bécquer ακολουθεί την διαδρομή τους και γράφει τα Ξερόφυλλα που περιλαμβάνονται στο Βιβλίο των σπουργητιών -κυκλοφορεί στην νέα μετάφραση Δημήτρη Ιντζέ και Περουλή Σακελλαρίδη-. Η πρώτη σκηνοθεσία του Όμηρου Πουλάκη τα συναντά στο Κηποθέατρο Παπάγου -15/9, ώρα 21.00- στην παράσταση Το κοντσέρτο των δασών: ένα vertigo από ξερόφυλλα. Μια παράσταση με αξιόλογους συνεργάτες στην μουσική, το τραγούδι, την κίνηση, την ερμηνεία. Μια παράσταση που πατά στην δραματουργία του Μπέκετ, στηρίζεται στις δυνάμεις και την φαντασία των συντελεστών της, αξιοποιεί και μοιράζεται την ποίηση του Bécquer. Το Cue βρέθηκε στον φιλόξενο πολυχώρο Σπούτνικ και στις πρόβες της ομάδας και μίλησε με τον Όμηρο Πουλάκη, τον Ερρίκο Μηλιάρη και την Αντριάνα Ανδρέοβιτς για την διαδρομή των ξερόφυλλων και την ποιητική εμπειρία. 

Όμηρος Πουλάκης

Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο κείμενο; Τι σε συγκινεί σ΄αυτό;

Το κείμενο δεν το διάλεξα. Είχα μία πρόταση από τον συνθέτη Νίκο Χατζηελευθερίου και τον Περουλή Σακελλαρίδη που συμμετείχαν στην έκδοση του Βιβλίου των Σπουργητιών του G. A. Bécquer σε μετάφραση Δημήτρη Ιντζέ και Περουλή Σακελλαρίδη που κυκλοφορεί μαζί με ένα cd, το Vertigo που αποτελείται από μελοποιημένη ποίηση. Αφού έγινε η παρουσίαση του βιβλίου, μου είπαν ότι θέλουν να παρουσιάσουν το Vertigo μαζί με τα Ξερόφυλλα. Εκτός από το ότι ήταν τιμητικό το γεγονός ότι μου πρότειναν να συμμετέχω σε αυτή τη δουλειά, ήταν και σπουδαίο το κείμενο. Ένιωσα τυχερός που το διάβασα. Με συγκίνησε γιατί σχετίζεται με το πέρασμα του χρόνου, με την απώλεια, με τον έρωτα που χάνεται. Σχετίζεται με την φθορά που προκαλεί ο χρόνος, με την φθορά της μνήμης. Ενυπάρχουν μέσα του ταυτόχρονα, αντιθετικά στοιχεία. Σε κάθε φθινόπωρο είναι κρυμμένη μια άνοιξη.

Πως είναι η σκηνοθετική εμπειρία;

Δεν το έχω κάνει ξανά. Ήθελα από παλιά να το κάνω αλλά παραφράζοντας τον Bécquer θα μπορούσαμε να πούμε πως υπάρχουν σπόροι μέσα μας που βράζουν και δένονται σε κάποια επώαση που φοβάσαι μην είναι αιώνια. Γενικότερα η τάση μου είναι να είμαστε ενεργειακά έντονοι, αλλά να μην χάνουμε σε σύνεση. Νομίζω ότι πρέπει να πηγαίνουμε βήμα-βήμα. Ίσως και να μην χαιρόμαστε αλλιώς την διαδρομή. Με την πρόταση των παιδιών διαμορφώθηκε και το αίτημα μέσα μου. Μου αρέσει το θέατρο. Μου αρέσει να κάνω τα φώτα, να φτιάχνω τα σκηνικά, να δουλεύω μαζί με τους άλλους συσσωρεύοντας υλικό σε μια κοινή δεξαμενή.

Πως επέλεξες τους συνεργάτες σου;

Για κάποιο λόγο είχα τον Ερρίκο στο μυαλό μου από την αρχή. Επίσης, ροπή μου ήταν η Αντριάνα. Ευτυχώς η ροπή μου ευοδώθηκε.

Πως δουλέψατε για την παράστασή σας;

Παλέψαμε να επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να εκφράζονται, χωρίς η αρνητική εννόηση της έννοιας της δέσμευσης να μας κάνει να θεωρούμε πως πρέπει συνεχώς να είμαστε καίριοι για να είμαστε καίριοι. Θεωρώ ότι ο ανθρώπινος νους κινείται με πολλούς τρόπους. Μας ενδιαφέρει πολύ η ισηγορία και οι ανακατανομές της βαρύτητας στους άξονες της παράστασης.

Πως λειτούργησε η κίνηση, η μουσική και ο χώρος με το κείμενο για την παράσταση;

Τη στιγμή που ήρθαν το Vertigo και τα Ξερόφυλλα, αυτό που ήταν αναντίρρητο ήταν ότι δεν έχουμε δραματουργία. Άρα ξέραμε ότι θα συνθέσουμε πάνω στην μουσική, τον λόγο και την κίνηση. Πατήσαμε στον Μπέκετ για να αντλήσουμε σκελετούς δραματουργίας και αξιόλογες δραματουργικές βάσεις. Ουσιαστικά αυτά τα μέρη εκπορεύονται το ένα από το άλλο και συνομιλούν με αντιστίξεις, ομογένειες, ετερότητες, φτιάχνοντας την γλώσσα της παράστασης. Το σταθερό σημείο ήταν το Vertigo.

Ποια είναι η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, με την φύση;

Ζούμε σε περιβάλλοντα που έχουν, και επί τούτου και ως συνεπαγωγή κάποιων πραγμάτων, απομονώσει το πρόσωπο από την δημιουργική του σχέση με το αποτέλεσμα της εργασίας και του κόπου του. Για μένα αυτό είναι καταστροφικό. Αν δεν βλέπεις το αποτέλεσμα της δουλειάς σου, της δημιουργικής σου προσπάθειας, ο λόγος για τον οποίο αξίζει να προσπαθείς εκλείπει. Νομίζω ότι αυτή είναι μία από τις εγκοπές της νεωτερικότητας και του καπιταλισμού. Να είμαστε αποκομμένοι, απομονωμένοι, να αντιλαμβανόμαστε την φύση ως πηγή μικροβίων, να αισθανόμαστε και την πόλη με αντίστοιχο τρόπο και να οδηγούμαστε τελικά σε μια γκρίζα ζωή. Θεωρώ ότι η φύση είναι μνήμη –μαζί με πολλά άλλα.

Σήμερα, έχουμε υποχρέωση να είμαστε πιο απελευθερωμένα όντα απ΄ότι παλιότερα. Ελευθερία δεν σημαίνει κάνω ότι γουστάρω. Εμπεριέχει και την σύνεση και την ευθύνη και την συνείδηση της διαλεκτικής σχέσης με την ελευθερία του άλλου.

Απαντιούνται τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής;

Υπάρχουν μεγάλα ερωτήματα που έχουν την αξία τους στις ερωτήσεις και άλλα που η αξία τους βρίσκεται στις μη απαντήσεις. Σήμερα, έχουμε υποχρέωση να είμαστε πιο απελευθερωμένα όντα απ΄ότι παλιότερα. Ελευθερία δεν σημαίνει κάνω ότι γουστάρω. Εμπεριέχει και την σύνεση και την ευθύνη και την συνείδηση της διαλεκτικής σχέσης με την ελευθερία του άλλου. Παράλληλα, η συνείδηση της ευρύτερης διαδρομής του ανθρώπου ορθώνεται μπροστά μας σαν σκιά. Υπό αυτή την έννοια είναι ωραία τα ερωτήματα που δεν απαντιούνται. Δεν θέλω ένα κόσμο που όλα τα ερωτήματα είναι κλειστά για να μπορέσω να ηρεμήσω γιατί δεν θα ηρεμήσω και θα αρχίσω να γεννάω νέα ερωτήματα.

Ο χώρος που βρισκόμαστε; Ο χώρος των προβών σας, ο πολυχώρος Σπούτνικ;

Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα για μένα. Όταν έψαχνα έναν χώρο για τις πρόβες μας, τα παιδιά από τον πολυχώρο Σπούτνικ ήταν εξαιρετικά γενναιόδωρα. Είναι ένας χώρος που δραστηριοποιείται ενεργά. Έχει μαθήματα ενισχυτικά για τους μαθητές που το ‘χουν ανάγκη, σεμινάρια, δράσεις, παραστάσεις. Είναι ένας χώρος που η γενναιοδωρία του αποτυπώνεται στην ελευθερία που έχουν οι άνθρωποι για να μπορέσουν να δημιουργήσουν και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Ποιο κομμάτι του κειμένου σκέφτεσαι, ξεχωρίζεις;

Είναι η τελευταία φράση από τα Ξερόφυλλα. «Και τότε σκέφτηκα κάτι που δεν μπορώ να το θυμηθώ και που ακόμα κι αν το θυμόμουν δεν θα έβρισκα τα λόγια να το πω».

Ερρίκος Μηλιάρης

Τι σε συγκινεί στο κείμενο της παράστασης;

Η πληρότητα των θεμάτων του σε πολύ λίγες σελίδες. Τα κεντρικότερα θέματα φαίνεται να είναι ο έρωτας και ο θάνατος, αλλά στην ουσία του το κείμενο αγγίζει πάρα πολλά στάδια της ζωής μέσα από φράσεις με ιδιαίτερα πυκνό νόημα και φυσικά με αξιόλογα λυρικό ύφος. Υπονοεί σε διάφορες φράσεις μες στο κείμενο τη στιγμή της γέννησης, της ανάπτυξης του ανθρώπου και των όντων γενικότερα, της χαράς της ζωής, της φιλίας, φυσικά του έρωτα, της αναπαραγωγής, και τελικά του θανάτου. Αγγίζει λίγο πολύ όλο τον κύκλο ζωής.

Που υπάρχει η μουσική στην ζωή μας; Που υπάρχει στην παράσταση; Πως λειτουργεί;

Στη ζωή μας υπάρχει παντού. Μουσική με έναν τρόπο είναι τα πάντα. Αν θεωρήσουμε ότι κι ο ρυθμός μουσική είναι, τότε ακόμα κι ένα φιλί μουσική είναι. Στην παράσταση είναι βασικός άξονας. Έχει ισόποση αξία και χώρο με το κείμενο του διηγήματος, ίσως και παραπάνω. Έχουμε βρει νομίζω τα κλειδιά εκείνα που δένουν τη μουσική με το κείμενο και το κείμενο με τη μουσική με τρόπο που να είναι στοιχεία αλληλένδετα έως και απαραίτητα το ένα για το άλλο. Η μουσική μας δίνει μια πολύ συγκεκριμένη (με θετικό τρόπο) δραματουργική «αισθητική» και οι στίχοι των ποιημάτων που έχουν μελοποιηθεί είναι στις περισσότερες στιγμές σα να ήταν μέρος εξ αρχής του διηγήματος. Θεατρικά, για εμένα πάντως, όταν παρουσιάζεις μια ιστορία που θέτει σαν παραμυθιακό στοιχείο δυο ξερόφυλλα που μιλάνε (!), τότε νιώθεις απαραίτητη την παρουσία της μουσικής. Πως αλλιώς θα μπορούσε να παρουσιαστεί η φύση να έχει έναρθρο λόγο, αν η φόρμα για να συμβεί αυτό δεν είναι το τραγούδι;

Πως ακουμπούν την ζωή μας η ποίηση, οι ιστορίες, το θέατρο; Τι χαρίζουν;

Φιλοσοφία είναι. Όλα. Εννοώ ότι η βαθιά ανάγκη που οδηγεί στη δημιουργία ποίησης, ιστοριών, θεάτρου, είναι η κατανόηση του φαινομένου της ζωής. Τι είναι η ζωή; Τι είμαστε; Γιατί; Και άλλα ερωτήματα. Προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε και να εξηγήσουμε το ανεξήγητο και μέσα – φόρμες για να αγγίξουμε ίσως κάτι είναι αυτές οι τέχνες. Δε σημαίνει ότι βρίσκουμε απαντήσεις, όπως κι η φιλοσοφία στην ουσία της γυρνάει ξανά και ξανά στα ίδια ερωτήματα, αλλά και μόνο η διαδικασία να αναρωτηθούμε για την ύπαρξη μας φέρνει σε ισορροπία μαζί της.

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από την πορεία αυτής της δουλειάς μέχρι τώρα;

Καταρχάς, και κυρίως, η γνωριμία μου με τον Όμηρο. Νομίζω ότι κέρδισα έναν φίλο. Από εκεί και πέρα, είναι ιδιαίτερη και πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα η σύζευξη αυτή με το μουσικό στοιχείο. Πρώτη φόρα συμμετέχω σε παράσταση που υπάρχουν μουσικοί που παίζουν ζωντανά χωρίς να συνοδεύουν και να εξυπηρετούν απλώς ένα κείμενο, αλλά κατέχοντας ίση θεατρική αξία με τον έναρθρο λόγο των ηθοποιών. Και πραγματικά στη σκηνή αυτή τη σύζευξη τη βιώνω ως ένα άκρως συγκινητικό στοιχείο.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζεις;

Υπάρχει μια φράση που ακόμα μου κεντρίζει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον και με ανατριχιάζει και την ώρα που την εκφέρω, και πιστεύω πως κλείνει μέσα σε λίγες λέξεις όλη την ουσία του κειμένου… «Στην άκρη καθόμουν ενός μονοπατιού από όπου πάντα γυρνούν λιγότεροι από όσους πάνε.»

Αντριάνα Ανδρέοβιτς

Τι σε συγκινεί στο κείμενο της παράστασης;

Το πάντρεμα, το τραγικό, της χαράς και της απελπισίας. Αυτό…μιας μουσικής που έρχεται να ντύσει τον πόνο του θανάτου, η άδεια αγκαλιά του ποιητή, μια ιστορία όλων μας μέσω δυο ξερόφυλλων… Τόσο όμοιων και τόσο διαφορετικών. Ο θάνατος είναι ζωή. Ότι πεθαίνει ή μοιάζει να πεθαίνει, δίνει τη θέση του σε κάτι άλλο νέο και ζωντανό.

Ποια είναι η ιδανική πορεία ενός ξερόφυλλου που φεύγει από το δέντρο; Τι έχει να πει;

Ο έρωτας δεν έχει τέλος και αρχή, είναι μια γενναία εξόρμηση στην αχρονία. Έτσι μοιάζει και η ελευθερία, για μένα, μια βουτιά στο κενό που το μόνο που μπορείς να επιλέξεις είναι να ακολουθήσεις τον άνεμο που σαν θύελλα σε σπρώχνει και να αποχωριστείς τον γέρικο κορμό που σε κρατάει, σαν ένα ξερόφυλλο ή έναν ερωτευμένο, να πετάξεις… κι ας πέσεις … σίγουρα μετά από ένα ταξίδι έχεις να πεις πολλά.

Πως μας καθορίζει το περιβάλλον μας;

Αν υποθέσουμε ότι το περιβάλλον μας το στενό το επιλέγουμε, το ευρύτερο, ας πούμε αναζητούμε να το γνωρίσουμε μέχρι να καταφέρουμε να το μεταφράσουμε στις λέξεις που ο νους μας κατανοεί. Τότε είτε από επιλογή, είτε από ερμηνεία εμείς είμαστε οι δημιουργοί του περιβάλλοντός μας ενώ την ίδια στιγμή από τη γέννηση μας μέχρι και για πάντα μας δημιουργεί αυτό, μας βάζει τρικλοποδιές και μας ξαφνιάζει με δώρα γιατί ποτέ δεν υπήρξε ούτε επέζησε ο άνθρωπος μόνος του. Είμαστε όντα κοινωνικά εγγενώς και πολιτικά προφανώς .

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από την πορεία αυτής της δουλειάς μέχρι τώρα;

Η παράστασή μας στηρίζεται σε 4 βασικούς άξονες ,τους οποίους συνθέτει ο Όμηρος σαν να ήταν ένα πριν και να χωρίστηκαν μετά. Η μουσική -μελοποιημένη ποίηση του Bécquer- από τον Νίκο Χατζηελευθερίου, η κίνηση από την Φαίδρα Σούτου, το διήγημα που βγαίνει από τα στόματά μας και η συμφωνική εισαγωγή από Το βιβλίο των σπουργιτιών, όλα τους αποτελούν μία “ανάγνωσή” μας γύρω από τον λόγο του ποιητή όπως τον γνωρίσαμε από την μετάφραση του Περουλή Σακελλαρίδη. Μουσική, κίνηση, λόγος και ποίηση αυτό ήταν το προσωπικό μου κέρδος από αυτή τη δουλειά, αυτό το ένα που χωρίζεται σε τόσα και αυτά τα τόσα που δεν μπορούν παρά να γίνουν ένα .

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζεις;

Τη λέξη “αντίο”…
Πόσο αλαζόνες μοιάζει να είμαστε οι άνθρωποι. Η λέξη αντίο δεν παύει να είναι μια λέξη, μια εκπνοή πάνω στη στιγμή κι όμως τολμάει να αναφέρεται στην αιωνιότητα. Η μανία μας να αρχίζουμε και να τελειώνουμε τα πράγματα “μια για πάντα” φανερώνει την τραγικότητά μας, τον φόβο μας και την άγνοιά μας για το μυστήριο του θανάτου και σίγουρα της ζωής ….

Φωτογραφίες: Γεωργία Πονηράκου / (site)

Ταυτότητα της παράστασης
Κείμενα-ποίηση: G. A. Bécquer
Μετάφραση, ποιητική απόδοση: Περουλής Σακελλαρίδης
Δραματουργική επεξεργασία-σκηνοθεσία: Όμηρος Πουλάκης
Μουσική-τραγούδια: Νίκος Χατζηελευθερίου
Χορογραφία-επιμέλεια κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Φωτισμοί|Σκηνογραφική-Ενδυματολογική επιμέλεια: Κατερίνα Σακουλά
Φωτογραφία: Άννα Τσιμπίδη
Επικοινωνία: Στέλλα Πεκιαρίδη
Παραγωγή: ekfrassis productions

Παίρνουν μέρος:
Οι ηθοποιοί
Όμηρoς Πουλάκης
Αντριάνα Ανδρέοβιτς
Ερρίκος Μηλιάρης

Οι τραγουδιστές
Χριστίνα Πουπάλου
Παναγιώτης Λάμπουρας

Οι μουσικοί
Σωκράτης Σταθουλόπουλος, βιολί
Όσβαλντ Αμιράλης, κοντραμπάσο
Χριστίνα Πολυκρέτη, κιθάρα
Νίκος Χατζηελευθερίου, κιθάρα

Μια παραγωγή με την υποστήριξη
-της ekfrassis productions
(έκδοση CD ”Vertigo”, κύκλος τραγουδιών σε ποίηση G. A. Bécquer – μτφρ. Π. Σακελλαρίδη και μουσική Ν. Χατζηελευθερίου)

-των εκδόσεων ΚΕΔΡΟΣ
(έκδοση «Το Βιβλίο των Σπουργιτιών», ποιητική συλλογή του
G. A. Bécquer – μτφ Π. Σακελλαρίδη – Δ. Ιντζέ).

Υπό την αιγίδα
του Ινστιτούτου Θερβάντες Αθηνών

Πληροφορίες

Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου στο Κηποθέατρο Παπάγου
Ώρα Έναρξης: 21.00
Διάρκεια παράστασης: 75´
Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ, 8 ευρώ (Άνεργοι, ΑΜΕΑ, κάτοχοι κάρτας δημότη Παπάγου).
Προπώληση εισιτηρίων: στα ταμεία του Φεστιβάλ Παπάγου, Αναστάσεως 90, στο πολυκατάστημα ΔΑΝΑΟΣ, Μεσογείων 230, Χολαργός, στη Viva.gr και στα καταστήματα του δικτύου συνεργατών της.

Κηποθέατρο Παπάγου:
Κορυτσάς (6η στάση Παπάγου)
Τηλέφωνο: 210 32027185