Υπάρχει ο λόγος, η ποίηση του λόγου και ο λόγος των ποιητικών προσώπων που ξεκινά από τα βάθη τους και φτάνει στον πυρήνα των αισθημάτων και της σκέψης μας. Έτσι όπως το ένιωσε και το απέδωσε ποιητικά ο Σαίξπηρ. 

Υπάρχει το βλέμμα που παρατηρεί τον κόσμο, που στρέφεται μέσα, που συναντά το άλλο βλέμμα και πορεύονται μαζί. Έτσι όπως βλέπει το θέατρο η Ομάδα Kursk, που παρουσιάζει στο Θέατρο Αμαλία (9-13/10) την παράσταση του έργου Οθέλλος του Ουίλιαμ Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη.

Η Σοφία Κόκκαλη, η Ασπασία-Μαρία Αλεξίου και η Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη μας μίλησαν για το έργο και τα πρόσωπά του που διατίθενται στην ζωή, την παράσταση, την ποίηση και την μουσική της, την ομάδα και την νίκη ενάντια στον χρόνο.

Φαίνεται αυτό που είναι οι άνθρωποι; Μπορεί να κρυφτεί;

Σοφία Κόκκαλη: Μπορεί να κρυφτεί. Μπορεί να κρυφτεί τόσο καλά που να φτάσει να κρυφτεί και από σένα τον ίδιο. Και νομίζεις ότι είσαι κάτι άλλο. Και ύστερα παρουσιάζεται ένας άνθρωπος, ή μια κατάσταση, ή μια στιγμή που σου φανερώνει το βαθιά κρυμμένο, το απωθημένο. Εκεί έγκειται και ο τρόμος ή γοητεία του “άλλου”.

Βλέπεις το απωθημένο σου κομμάτι, σε έξαρση, σε κατάσταση ενέργειας και είτε θα το ζηλέψεις και θα το θες και θα σε γοητέψει ή θα τρομάξεις και θα το μισήσεις και θα το κάνεις πέρα, για να μπορείς να διατηρηθείς ως έχεις.

Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη: Ο Άνθρωπος πάντα φαίνεται  -να είναι αυτό που κάνει-. Κάνει αυτό που θέλει. Αυτό που θέλει μπορεί και να είναι να κρυφτεί. Ή αυτό που θέλει είναι να πράξει δημόσια.

Έγκειται η τραγικότητα του Οθέλλου στις αυταπάτες του; Πόσο επικίνδυνες και πόσο απαραίτητες είναι στη ζωή;

Ασπασία-Μαρία Αλεξίου: Νομίζω ότι η τραγικότητα του Οθέλλου έγκειται στο ότι σταματάει να βλέπει, από ένα σημείο και μετά δεν μπορεί να δει στ’ αλήθεια ούτε τον Ιάγο ούτε τη Δυσδαιμόνα ούτε τον εαυτό του και χάνει την επαφή με ό,τι τον κρατούσε στον κόσμο. Σκέφτομαι ότι τα σύνορα ανάμεσα στις αυταπάτες και την όποια προσωπική πρόσληψη της πραγματικότητας είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτα. Το καθετί μπορείς να το δεις με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, δεν είναι αυθύπαρκτη η πραγματικότητα, αλλά το να χάσει ένας άνθρωπος τη δική του οπτική, το δικό του βλέμμα μπορεί και να τον διαλύσει. Υπάρχει και το ζήτημα του ζωτικού ψεύδους, δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο στη ζωή και προφανώς μπορεί να σε φυλακίσει, αλλά στη δική μου ζωή θα ήθελα η όποια αποκαθήλωση και απομυθοποίηση να γίνεται σε μια τροχιά χειραφέτησης και όχι χειραγώγησης ή συμμόρφωσης σε κάποια γενική ιδέα περί καλού/ωφέλιμου/αληθινού κλπ.

Ο λόγος, η γλώσσα είναι το όπλο και το όχημα όλων των χαρακτήρων. Τελειώνουν τα πάντα με “τον θάνατο του λόγου”;

Σοφία Κόκκαλη: Ο λόγος στους ανθρώπους είναι το μέσο εξωτερίκευσης του εσωτερικού τους κόσμου. Οι λέξεις που θα πω, οι εικόνες που θα φτιάξω, αυτές είμαι. Και όσο πιο πολύ γίνομαι τόσο πιο πολύ λόγο έχω, όχι φυσικά μέσω της φλυαρίας, αλλά μέσω της έντασης της σκέψης και της ανάγκης των συναισθημάτων, να ειπωθούν να εκτεθούν. Στον Σαίξπηρ τα άτομα είναι παράφορα, και ο λόγος τους επίσης. Είναι γεμάτος από την ουσία τους. Είναι το μέσο τους να επιτίθενται. Με τον θάνατο του λόγου σίγουρα τελειώνει η σχέση με το έξω.

Πώς και που ανακαλύψατε τον ήχο και τη μουσική του έργου του Σαίξπηρ; Από που ξεκινά η μουσική για μία παράσταση;

Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη: Ο Οθέλλος συναντά την Δυσδαιμόνα. Η Δυσδαιμόνα γίνεται ο Οθέλλος. Όλα γύρω σιωπούν.

Ανάμεσα στις λέξεις του δημιουργού, υπάρχει μια σκέψη που φανερώνεται μπροστά σου μόνο αν της δώσεις ολόκληρη την ανάσα σου. Η ανάσα είναι ήχος. Ήχος από τα Πάθη του σώματος, δηλαδή μουσική.

Ο Γιάννης Βαρβέρης λέει πως ζητούμενο της θνησιγενούς τέχνης του θεάτρου είναι η χειραφέτηση από τον χρόνο. Ποια είναι η πρόθεση της δικής σας δουλειάς με την ομάδα;

Ασπασία-Μαρία Αλεξίου: Δεν μου είναι εύκολο να διατυπώσω κάποιες θέσεις σχετικά με τις προθέσεις των Kursk, ελπίζω ότι οι παραστάσεις μας όμως αποτυπώνουν ένα μέρος από αυτά που μας απασχολούν ως ομάδα και ως άτομα. Είναι πολύ ωραία η περιγραφή του Γιάννη Βαρβέρη για το θέατρο και πολύ ακριβής. Μια θεατρική παράσταση είναι συνήθως σε μεγάλο βαθμό οργανωμένη, σχεδιασμένη, υπάρχουν καθορισμένα λόγια και δράσεις που πρέπει να γίνουν και η χρονική της διάρκεια δεν διαφέρει σημαντικά από βραδιά σε βραδιά. Μέσα όμως σε αυτό το καθορισμένο πλαίσιο μπορεί κανείς να βρει τρομερή ελευθερία. Και οι ηθοποιοί και οι θεατές μπορούν να το βιώσουν αυτό, απλώς προφανώς δεν συμβαίνει πολύ συχνά. Οι δικές μου ανάλογες εμπειρίες ενεργοποιούσαν κάθε φορά μέσα μου την αίσθηση ότι ο χρόνος μοιάζει να χωράει πολλά περισσότερα και μια στιγμή μεγεθύνεται, αποκτά υπόσταση και θέλω να μην τελειώσει. Και η ζωή μας πάντως έχει ένα τέλος, αυτό της δίνει υπόσταση και κάνει τόσο αγωνιώδη την αναζήτηση ενός νοήματος στο πέρασμα του χρόνου.

Τι κινητοποίησε μέσα σας η συγκεκριμένη δουλειά; Τι νέο ανακαλύψατε; Τι μάθατε;

Σοφία Κόκκαλη: Ανακάλυψα ότι μπορώ να ανοίγω συντριβάνια με τα μάτια.

Ότι ο χρόνος μπορεί και να κινείται πιο αργά από μένα. Ενίοτε να σταματάει.

Κινητοποίησε μέσα μου πάρα πολλά πράγματα, αδύνατον να τα γράψω, και ακόμα κινεί.

Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη: Δεν γνώριζα πως όλες οι ιστορίες είναι θραύσματα. Για την ακρίβεια- δεν το θυμόμουν. Τι πιο σπουδαίο από την κινητοποίηση της μνήμης;

Ασπασία-Μαρία Αλεξίου: Ως βοηθός σκηνοθέτη έμαθα πάρα πολλά σε σχέση με τη σύσταση μιας Αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας, τον θεσμό των επιχορηγήσεων, τις πληρωμές, τις συνεννοήσεις, ότι χρειάζεσαι λογιστή/τρια, δικηγόρο και οργάνωση παραγωγής, τη φροντίδα που χρειάζονται όλες οι πλευρές και τα στάδια προετοιμασίας και ανεβάσματος μιας παράστασης. Αυτό που κινητοποιήθηκε μέσα μου και προσπαθώ να το τηρώ είναι να προστατεύω τον εαυτό μου σε σχέση με την ίδια την παράσταση. Νιώθω δηλαδή ότι έχω ένα χρέος απέναντι στα υπόλοιπα παιδιά και κυρίως προς εμένα, όχι μόνο να είναι πολλά πρακτικά ζητήματα όσο το δυνατόν τακτοποιημένα, αλλά και ως ηθοποιός της παράστασης να είμαι παρούσα και σχετικά καλά όταν έρχεται η ώρα να αφηγηθούμε όλες/οι μαζί αυτήν την ιστορία. Αλλιώς δεν έχει καθόλου πλάκα.

Οθέλλος του William Shakespeare σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη στο Θέατρο Αμαλία