Ευθύμης Χρήστου / Το θέατρο ως συζήτηση, βήμα, άγγιγμα
O Vincent ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου. Η μητέρα του, η Αννίτα συναντά τον Ντέιβιντ, τον άνθρωπο που βρήκε το νεκρό παιδί της. Δύο άνθρωποι που βρίσκονται μπροστά σε ένα γεγονός ικανό να ανατρέψει όλα όσα γνώριζαν για την ζωή, όλα όσα πίστευαν, την θέση που διατηρούσαν. Μια μετατόπιση στον τόπο που τους κάνει να δουν πράγματα οδυνηρά με ειλικρίνεια και αλήθεια, μια μετατόπιση στον χρόνο που καθορίζει τις ζωές τους, μια μετατόπιση στην σκέψη που τελικά τους επιτρέπει να βρουν την ανακούφιση. Την ανακούφιση που υπάρχει μόνο στο άγγιγμα του ανθρώπου δίπλα μας, του δικού μας ανθρώπου. Ο Ευθύμης Χρήστου σκηνοθετεί στο θεατρικό βαγόνι στο Τρένο στο Ρουφ το θεατρικό έργο Vincent του Philip Ridley που παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά με την Μαρία Ζορμπά και τον Κωνσταντίνο Τσονόπουλο, με μια τρυφερή ματιά προς το κείμενο, προς το θέατρο, προς τους ανθρώπους. Μας μίλησε για την πορεία του έργου μέχρι να συναντήσει το σωστό timing, την δουλειά με τους συνεργάτες του που του άνοιξε νέους δρόμους, το θέατρο που του δίνει χώρο να ανακαλύπτει και να μοιράζεται τον εαυτό του.
Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο έργο; Τι είναι αυτό που σε συγκίνησε;
Έχω προϊστορία με το έργο. Όταν ακόμα δεν είχα ιδέα τι σημαίνει θέατρο, ετοιμαζόμουν να δώσω εξετάσεις στην δραματική σχολή και ένας συνάδελφος, μου έδωσε το έργο και μου πρότεινε να βρω μονόλογο από αυτό. Τότε δεν πρόλαβα καν να το διαβάσω. Μετά, όταν πλέον ήμουν στη σχολή, μου το πρότεινε κι ένας δάσκαλός μου και πάλι δεν πραγματοποιήθηκε. Με κάποιο τρόπο, οι συγκυρίες μου το έφερναν συνέχεια μπροστά μου, μέχρι που -μετά από διάφορες περιπέτειες- ήρθε η ώρα του να γίνει. Όταν το διάβασα βρήκα όλον μου τον εαυτό μέσα σ΄αυτό, βρήκα κομμάτια της γενιάς μου, των ανθρώπων που κινούνται γύρω μου και μας συγκινούν τα ίδια πράγματα. Το πρώτο θεατρικό έργο που ήρθε στα χέρια μου ήταν αυτό και τώρα ήρθε η ώρα να το σκηνοθετήσω.
Timing.
Ναι. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι και το σκεπτικό μου για το έργο. Είναι τα πάντα θέμα timing. Έχει μεγάλη σημασία ο χρόνος που συμβαίνουν τα πράγματα, η χρονική στιγμή που συναντιούνται αυτοί οι δύο άνθρωποι. Αν βρισκόντουσαν δύο μήνες νωρίτερα, μπορεί να άλλαζαν όλα. Και έτσι το σκηνοθετώ κιόλας. Χωρίς φόρμες, αλλά με timing.
Η σκηνοθεσία προκύπτει από το κείμενο ή από τα πρόσωπα με τα οποία συνεργάζεσαι;
Η σκηνοθεσία σίγουρα προκύπτει από το κείμενο -δεν θα μπορούσε να μην έχει την αίσθησή του-, αλλά τελικά σχετίζεται άμεσα με τους συνεργάτες μου που καταθέτουν τους δικούς τους κόσμους και δεν μπορώ παρά να τους συμμεριστώ. Εγώ έθεσα ένα πλαίσιο και αυτοί έβαλαν την έκφραση. Τελικά, δεν είναι όπως το φαντάστηκα στην αρχή, αλλά είναι αυτό που θέλω σαν αποτέλεσμα.
Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει από το να γνωρίζουμε σε βάθος τους ανθρώπους μας;
Θεωρώ ότι είναι ο φόβος να μην μάθουμε πράγματα που θα μας πληγώσουν. Και το να μην ανατραπεί η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για τον άλλον.
Πως μπορούμε να πλησιάσουμε κάποιον ουσιαστικά;
Μιλώντας. Η συζήτηση είναι πολύ μεγάλο αγαθό. Όταν λέω να συζητάμε, εννοώ περισσότερο να ακούμε. Χωρίς να θέλουμε να επιβάλλουμε αυτό που σκεφτόμαστε εμείς. Να πλησιάζουμε όσο γίνεται περισσότερο σε αυτό που ο άλλος είναι και να μην προσπαθούμε να του επιβάλλουμε εμείς αυτό που νομίζουμε ότι πρέπει να είναι. Κι αν θέλουμε να τον βοηθήσουμε, πρέπει να τον στηρίζουμε πάντα με βάση αυτό που είναι. Έτσι θα κάνουμε πολύ περισσότερο καλό.
Γιατί το διαφορετικό τρομάζει πάντα; Στο έργο πως εκφράζεται αυτή η σκέψη;
Το διαφορετικό είναι μία πολύ παράξενη λέξη. Διαφορετικό είναι οτιδήποτε δεν είμαστε εμείς. Επίσης, διαφορετικό είναι οτιδήποτε υπάρχει μέσα μας, δεν το γνωρίζουμε και μας τρομάζει. Όλα είναι διαφορετικά και τίποτα δεν είναι ίδιο. Εντός των κοινωνιών οι άνθρωποι προσπαθούν να μοιάζουν και για αυτό μάλλον, τρομάζει το διαφορετικό. Ενώ στην πραγματικότητα, είναι κάτι πολύ καλό. Είναι πολύ ενδιαφέρον να μην είμαστε όλοι ίδιοι. Μοιάζουμε σε κάποια χαρακτηριστικά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είμαστε ίδιοι. Γιατί να σκεφτούμε ότι ο άλλος είναι διαφορετικός από εμάς και όχι εμείς από αυτόν; Όπως λέει πολύ ωραία η Μαρία Ζορμπά: Αν κοιτάξεις στον καθρέφτη, τότε θα καταλάβεις τι σημαίνει διαφορετικός.
Στο έργο υπάρχουν κάτι κούπες -το έργο είναι αγγλικό, οπότε καταλαβαίνουμε ότι οι κούπες έχουν μεγάλη αξία!- που περνούν από την μία γενιά στην επόμενη και πάντα λέγονται “οι κούπες της μαμάς”. Η ηρωίδα του έργου, η Αννίτα ονειρεύεται μια μέρα να τις δώσει στον γιο της, όταν εκείνος παντρευτεί. Τις έχει σαν ένα τεράστιο βάρος στην ψυχή της. Έχουν βάρος και αξία γιατί ανήκουν στην μητέρα και την οικογένειά της. Περνούν από γενιά σε γενιά και φέρουν τα πρέπει όλων των γενεών. Αλλάζουν οι γενιές, αλλά κάτι κοινό κυλάει μέσα στο αίμα. Στο τέλος του έργου, όπως βγάζει η Αννίτα τις κούπες από τις κούτες, βρίσκει μία σπασμένη. Έχει μάθει ότι ο γιος της πέθανε και δεν έχει πια που να τις δώσει. Τα πρέπει της δεν μπορούν να καθρεφτιστούν πουθενά, είναι αναγκασμένη να ακούσει την αλήθεια, να αντικρίσει την διαφορετικότητα του γιου της. Το έργο κλείνει με την φράση: “Να τα πάρει ο διάολος τα φλυτζάνια! Στο διάολο και οι μανούλες”. Δεν έχει σκοτάδι αυτό που λέει, αλλά μια απελευθέρωση. Συνειδητοποιεί πως η αξία δεν είναι στα πρέπει ή στις κούπες-κειμήλια, αλλά στους ανθρώπους. Χωρίς αυτούς, τίποτα δεν έχει αξία. Καλύτερα να σπάνε οι κούπες, παρά οι άνθρωποι.
Είναι ιδιαίτερη η σχέση του γιου με την μητέρα του;
Νομίζω ότι οι μητέρες με τους γιους έχουν πάντα μια πολύ σφιχτή σχέση. Στο έργο η Αννίτα θέλει να είναι καλά ο γιος της, αλλά το θέλει στο πλαίσιο που αυτή θεωρεί θεμιτό. Το θέμα είναι ότι ο γιος της ενεργοποιείται από άλλα πράγματα. Θέλει άλλη δουλειά από αυτή που νομίζει η μητέρα του ότι πρέπει να κάνει και άλλον τρόπο ζωής. Τον έχει αναγκάσει με ένα τρόπο να σκέφτεται τα πρέπει της και να μην μπορεί να της πει τι θέλει. Όλα αυτά τα μαθαίνουμε από την συζήτηση της Αννίτα με τον Ντέιβιντ, που είναι ο άνθρωπος που βρήκε τον γιο της νεκρό. Εκείνη έχει χάσει τον γιο της και εκείνος έχει χάσει την μητέρα του. Δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν από το να συζητήσουν και να εκθέσουν τις πλευρές τους, μέχρι να καταφέρουν να πάνε προς την ίδια κατεύθυνση.
Υπάρχει μορφή βίας που να δικαιολογείται;
Είναι μερικές απαντήσεις που είναι πολύ δύσκολες. Μπορεί να πω ότι δεν δικαιολογείται ποτέ, αλλά σκέφτομαι πως όλοι μας στην καθημερινότητά μας ασκούμε μορφές βίας ακόμα και στον εαυτό μας. Βέβαια, υπάρχουν καταστάσεις που δικαιολογείται λιγότερο από άλλες και όταν πια φτάνει σε σημείο να αφαιρεί δικαίωμα του άλλου δεν δικαιολογείται καθόλου.
Ποια είναι μια σχέση που θα την χαρακτηρίζαμε καλή;
Θα επιμείνω σε μία σχέση με συζήτηση. Μια σχέση με κατανόηση, που θα κάνουμε πίσω τον εγωισμό μας και θα ακούσουμε τον άλλο. Μια σχέση που δεν θα συμφωνεί απαραίτητα με αυτό που περιμένουν οι άλλοι από εμάς, αλλά με αυτό που ονειρευόμαστε. Μια σχέση που δεν θα αφορά κανέναν άλλον, παρά εμάς που την έχουμε. Όλα τα παραπάνω, γνωρίζοντας ότι το να λέμε κάποια πράγματα είναι εύκολο, αλλά η πράξη πάντα είναι πολύ πιο δύσκολη. Και η Αννίτα λέει στο έργο πως ο γιος της είχε την ελευθερία να της πει ό,τι θέλει και ό,τι είναι, αλλά αποδεικνύεται πως στην πραγματικότητα δεν την είχε. Παρόλα αυτά, η δική μου προσωπική εμπειρία με την δική μου μητέρα, μου έδειξε ότι πρέπει κάποια στιγμή, όπως και να είναι η κατάσταση, να μιλήσεις ειλικρινά στον άλλον για ό,τι είσαι και θες γιατί έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να τον βγάλεις από την άγνοια και να τον φέρεις πιο κοντά σου. Θα ήταν τέλειο να δίνουμε χώρο στους ανθρώπους δίπλα μας, είτε είναι γονεϊκή σχέση είτε όχι. Για να είμαστε πραγματικά μαζί.
Ποιο θα έλεγες ότι είναι το προσωπικό κέρδος από αυτήν την δουλειά μέχρι τώρα;
Σίγουρα κέρδισα μία πολύ ωραία συνεργασία με τους δύο ηθοποιούς που δούλεψα. Ήταν συνεργασία με όλη την σημασία της λέξης. Εγώ έδωσα ένα πλαίσιο, αλλά αυτοί οι άνθρωποι έφεραν ολόκληρους κόσμους. Είναι τέλειο να βρίσκεσαι με ανθρώπους και να κινείστε μαζί προς μία κοινή κατεύθυνση. Άλλο κέρδος, βρίσκεται στην ανάγκη μου να ξέρουν οι άνθρωποι γύρω μου ποιος είμαι. Έχω μεγαλώσει με το θέατρο και μέσα σ΄αυτό ανακάλυψα τον εαυτό μου. Έτσι, μέσα από αυτό προσπαθώ να εξελίσσομαι, να θέλω να γίνομαι καλύτερος και να το μοιράζομαι αυτό με τους ανθρώπους μου. Εν τέλει, τα κείμενα και όλα όσα κάνουμε και συζητάμε για αυτά αποκαλύπτουν ποιοι είμαστε εμείς που ασχολούμαστε μαζί τους. Πάντα το θέατρο θα μας δίνει τροφή για σκέψη για την ζωή μας και πάντα η ζωή μας θα αποτελεί υλικό για το θέατρο.
Τι σε φοβίζει;
Αυτά που δεν μου λένε οι άνθρωποι.
Τι σου δίνει δύναμη και χαρά στην καθημερινότητα;
Η ευγένεια, οι άνθρωποι με τους οποίους μοιράζομαι τα εύκολα και τα δύσκολα. Η σχέση, ερωτική ή φιλική. Χαίρομαι πάρα πολύ που υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους συμπορεύομαι. Μεγάλη δύναμη μου δίνει το θέατρο. Μου δίνει λόγους να συνεχίζω όταν βλέπω ότι κάτι κινείται εξαιτίας του. Και αυτό θέλω να γίνει και μ΄αυτή την παράσταση. Να υπάρξει μια αίσθηση περισσότερης αγάπης και η ανάγκη να πούμε κάτι καλό που νιώθουμε στον άλλον που βρίσκεται δίπλα μας.
Φωτογραφίες: Cue
Vincent / Αίμα Στο Χιόνι του Philip Ridley σε σκηνοθεσία Ευθύμη Χρήστου στο Τρένο στο Ρουφ
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Θεατρικό Βαγόνι
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Ευθύμης Χρήστου
Παίζουν οι: Μαρία Ζορμπά, Κωνσταντίνος Τσονόπουλος
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Επιμέλεια σκηνικού χώρου: Άννα Σαπουνάκη
Ενδυματολογική επιμέλεια: Δήμητρα Λιάκουρα
Επιμέλεια κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Φωτογραφίες, Γραφιστικά: Δημήτρης Γκέλμπουρας (forbidden.designs)
Φωτογραφίες: Υπατία Κορνάρου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Δέσποινα Πέττα
Κάθε Τετάρτη στις 20.30
Διάρκεια παράστασης: 70’
Εισιτήρια: 12 € γενική είσοδος, 10 € φοιτητικό & για ανέργους, 5 € ατέλεια
Early bird αγορά εισιτηρίου μέσω Viva: 8€ (Ισχύει έως 31 Οκτωβρίου)
Ηλεκτρονική προπώληση: www.viva.gr
Facebook page: https://www.facebook.com/vincentbyridley/
Αμαξοστοιχία – Θέατρο Το Τρένο στο Ρουφ
Tηλ.: 2105298922, 6937604988
καθημερινά (εκτός Δευτέρας) 10.00–14.00 & 18.00–22.00
Σιδηροδρομικός & Προαστιακός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως
10’ με τα πόδια από το ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός