My Book/Self: Μαρώ Τριανταφύλλου
Διαβάζετε καθημερινά;
Η ζωή μου περιστρέφεται γύρω από το βιβλίο. Το επάγγελμα από το οποίο βιοπορίζομαι, η εκπαίδευση, απαιτεί διαρκή ενημέρωση σε δεκάδες τομείς –λογοτεχνία, ιστορία, παιδαγωγικά… Η συγγραφή ωσαύτως –όλοι οι άνθρωποι έχουν μια ειδικότητα και αυτήν εμπλουτίζουν, ο συγγραφέας πρέπει να είναι μέσα σε πολλά, σε όλα αν είναι δυνατόν, αντλεί το υλικό του από παντού. Το θέατρο… Τι να λέμε… Πώς να τολμήσεις να ασχοληθείς, αν δεν έχεις στοιχειώδη γνώση των κλασικών, αν δεν μελετήσεις την εποχή σου και τα έργα της, αν δεν ξέρεις την ιστορία της τέχνης σου… Μακάρι να είχαμε πολλές ζωές για να προλάβουμε να διαβάσουμε τα βιβλία που λαχταράμε.
Από ποια ανάγκη σας προκύπτει η αναγνωστική συνήθεια;
Με ενοχλεί η φιλάρεσκη αυτάρκεια. Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα και δεν έχουν ανάγκη να μάθουν κάτι νέο. Που είναι αγκυρωμένοι στις θέσεις τους –όσο ενδιαφέρουσες κι αν είναι. Μ’ αρέσει ο διάλογος. Το διάβασμα είναι διάλογος. Μ’ αρέσει να ακούω τους ανθρώπους, τις απόψεις τους, να τις συζητώ. Να ταξιδεύω στους κόσμους που δημιουργούν, στις πιθανότητες που μου ανοίγουν, στους τρόπους ύπαρξης που προτείνουν. Γι’ αυτό διαβάζω.
Τι προσφέρει στην ζωή σας;
Μου θυμίζει συνέχεια πως η ζωή είναι πληθυντική, με βοηθά να συνθέσω την πολυπλοκότητα, με στηρίζει στην κατάδυση μέσα στην ψυχή μου, αυτό το τόσο οδυνηρό και υπέροχο ταξίδι που κάνουμε οι άνθρωποι για να απαντήσουμε στο αίνιγμα της Σφίγγας.
Πως διαλέγετε ποιο βιβλίο θα διαβάσετε;
Με οδηγούν οι περιστάσεις, οι ανάγκες της περιόδου που θα το διαβάσω, αλλά και αγαπημένοι συγγραφείς. Όποια ανάγκη και να υπάρχει, αν ένας αγαπημένος συγγραφέας βγάλει καινούριο βιβλίο, δεν αντέχω να μην το διαβάσω, παρακάμπτοντας άλλες αναγνωστικές υποχρεώσεις.
Ποιος είναι ο ορισμός του καλού βιβλίου;
Δυσκολεύομαι να απομονώσω ένα δυο στοιχεία και να τα προτείνω ως ικανά να συνθέσουν κάτι τόσο απαιτητικό όπως ένας ορισμός. Ο Παυλοστάθης λέει σε ένα του ποίημα ότι τα κλειδιά για να καταλάβεις την ποίηση είναι τα ίδια τα ποιήματα, να διαβάζεις ποιήματα για να φτάσεις στην ποίηση. Για να μάθει κανείς, μέσα από την τρομαχτική παραγωγή βιβλίου σήμερα, να ξεχωρίζει το καλό βιβλίο, πρέπει να διαβάζει πολύ. Είναι δεδομένο ότι θα χάσει και αρκετό χρόνο με βιβλία ανάξια λόγου, αλλά για να μπορεί να ξεχωρίσει τα σπουδαία, τα ορόσημα, είναι κι αυτό σημαντικό.
Ποια είναι η ιδανική συνθήκη διαβάσματος; Που διαβάζετε συνήθως;
Βυθισμένη στην πολυθρόνα του γραφείου μου, αλλά είναι τόσο σπάνιο. Δεν έχω λοιπόν ένα συγκεκριμένο χώρο, άλλοτε στο γραφείο μου, άλλοτε στο σχολείο, στα κενά των ωρών διδασκαλίας, καμιά φορά στην κουζίνα, στο λεωφορείο και, αν υπάρχει χρόνος, στα αναγνωστήρια βιβλιοθηκών.
Ο Κάφκα είπε: «Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής». Υπάρχουν βιβλία που σας έχουν κάνει να νιώσετε έτσι; Αν ναι, ποια;
Είναι πολλά και κάθε περίοδο της ζωής μου διαφορετικά. Δεν είναι τυχαίο όμως ότι ξαναγυρνώ συχνά στον Καβάφη, στον Ντοστογιέφσκι, στον Παπαδιαμάντη, στον Μπαλζάκ, στον Καμύ, στον Μπέκετ, στον Μπροχ. Δεν μιλώ βέβαια για τον Όμηρο, τους τραγικούς –κυρίως τον Ευριπίδη- τον Ηρόδοτο, τον Πλούταρχο, τα χριστιανικά απόκρυφα και εκείνον τον Λουκιανό… Είναι οι οικείες μου θάλασσες.
Ποιο βιβλίο θα προτείνατε σε κάποιον να διαβάσει;
Λόγω της παράστασης που ετοιμάζουμε με τους συνεργάτες μου αυτόν τον καιρό, την «Εξομολόγηση της Υπηρέτριας Τσερλίν» του Μπροχ, θα πρότεινα ανεπιφύλακτα τους «Αθώους». Η Τσερλίν είναι το πέμπτο κεφάλαιο του βιβλίου. Σ’ αυτό του το έργο, ο σπουδαίος αυστριακός συγγραφέας φέρνει στο φως αριστουργηματικά την ψυχοσύνθεση των κοινωνικών στρωμάτων πάνω στα οποία βασίστηκε η άνοδος του ναζισμού. Ο περίκλειστος κόσμος των μικροαστών, οι άνθρωποι της ατομικής λύσης, που αποδέχονται την ιεραρχημένη κοινωνία, ελπίζοντας σε ένα ρόλο μέσα σ’ αυτήν, που δεν συνειδητοποιούν τα πραγματικά κίνητρα των πράξεών τους και φυσικά δεν κατανοούν τις συνέπειες. Θεωρούν ότι έχουν πάντα δίκιο, πως είναι «αθώοι» εξ ου και ο τίτλος που είναι την ίδια στιγμή περιγραφικός όσο και δηκτικός.
Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτήν την περίοδο;
Εκτός από τους «Αθώους» του Μπροχ, με το οποίο αναγκαστικά αλλά πάντα με ευχαρίστηση ασχολούμαι καθημερινά λόγω της παράστασης, διαβάζω ξανά την «Άλκηστη» του Ευριπίδη, ένα έργο που με απασχολεί από την εφηβεία μου.
Μοιραστείτε μαζί μας την πρώτη του φράση…
Ὦ δώματ᾽ Ἀδμήτει᾽, ἐν οἷς ἔτλην ἐγὼ
θῆσσαν τράπεζαν αἰνέσαι θεός περ ὤν.
( Σε μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου: Ω σπίτι του Άδμητου, όπου εγώ έχω στρέξει
— κι ας είμαι θεός — να φάω ψωμί ως εργάτης!)
Η Μαρώ Τριανταφύλλου είναι εκπαιδευτικός, συγγραφέας, θεατρική κριτικός και σκηνοθέτρια. Αυτόν τον καιρό ανεβάζει την «Εξομολόγηση της Υπηρέτριας Τσερλίν» του Μπροχ στο θέατρο StudioΜαυρομιχάλη, με την Ειρήνη Μελά και την Αιμιλία Ράπτη.