Νικόλας Παπαγιάννης / Στον κόσμο της Έντα Γκάμπλερ
Ο Χένρικ Ίψεν είναι ένας συγγραφέας που κατόρθωσε να κατανοήσει, να προσεγγίσει και να αποτυπώσει στο έργο του τα βάθη και τις διαστάσεις της ανθρώπινης ψυχής. Άνθρωποι κλειστοί, περιορισμένοι, άνθρωποι που έχουν βρει τον σκοπό της ύπαρξής τους και άλλοι που ασφυκτιούν στο πλαίσιο που θέτει η καθημερινότητα σε έργα ανοιχτά σε ερμηνείες, σκέψεις και προβληματισμούς. Ο Νικόλας Παπαγιάννης συμμετέχει στην παράσταση Hedda Gabler που επιστρέφει στο Μπάγκειον από τις 11/10 σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου και μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία, την αίσθηση και τις σκέψεις που του χάρισε η επαφή με τον έργο του Ίψεν και με τους συνεργάτες του.
Τι σε συγκινεί στο έργο του Ίψεν;
Στο έργο του Ίψεν ανατέμνεται η ανθρώπινη ψυχή με έναν τρόπο μαγικό. Επιτελείται η πιο λεπτή «χειρουργική επέμβαση» με έναν τρόπο ανεπαίσθητο που σε καθηλώνει και αγγίζει τα πιο ευαίσθητα και σκοτεινά κομμάτια του ασυνειδήτου. Στην Έντα Γκάμπλερ υπάρχει μια συνεχής αίσθηση του κρυμμένου. Της κρυμμένης σκέψης, του κρυμμένου συναισθήματος. Άλλα λέγονται και άλλα εννοούνται. Ένα διαρκές παιχνίδι μυστικών με απαράμιλλο σασπένς και πάθος.
Πώς ήταν η εμπειρία της συμμετοχής σε μια ήδη υπάρχουσα παράσταση;
Η παράσταση είναι κάτι το απολύτως ζωντανό που όταν ένα στοιχείο της αλλάξει , συμπαρασύρει και αλλάζει και όλα τα υπόλοιπα. Εκ των πραγμάτων η παράσταση ξαναδημιουργείται, ξαναγεννιέται και αυτή είναι η μόνη οδός. Νιώθω σαν να με δέχτηκαν φιλόξενα σ’ ένα σπίτι, μου έδειξαν το δωμάτιό μου και με άφησαν να το επιπλώσω με το προσωπικό μου γούστο.
Ποιο το προσωπικό κέρδος από την επαφή με το κείμενο και την ομάδα;
Πάντα η συνάντηση με την καταγεγραμμένη σκέψη ενός σπουδαίου συγγραφέα ανοίγει μια δυνατότητα στο αναπάντεχο. Όσο πιo έτοιμος τόσο πιo ισχυρός ο κραδασμός. Στη φάση που βρίσκομαι δεν πιστεύω στις ομάδες, αλλά στις προσωπικότητες. Σε κάθε περίπτωση χαίρομαι γι’ αυτήν τη συνύπαρξη. Με όλα.
Είναι το έργο του Ίψεν «ένας καθρέφτης της κοινωνίας» (μας);
Θεωρώ ότι όποιο έργο έχει αυτοσκοπό να καθρεφτίσει την κοινωνία είναι μια παταγώδης αποτυχία. Τα έργα γράφονται σήμερα, εμπεριέχουν τις απόλυτες προσωπικές αγωνίες και ερμηνεύονται αύριο.
Γιατί η Έντα Γκάμπλερ –και κατ’ επέκταση οι άνθρωποι- δεν κάνουν αυτό που επιθυμούν; Πως μπορούμε να το διεκδικήσουμε;
Στο έργο Έντα Γκαμπλερ η ηρωίδα δηλώνει ότι ο προορισμός της είναι να πλήττει μέχρι θανάτου. Τελικά εκπληρώνει με απόλυτη επιτυχία τον σκοπό αυτό. Αυτό που επιθυμεί το κάνει πράξη. Αυτοκτονεί. Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι μόνο όταν είναι τίμιοι απέναντι στον εαυτό τους. Και αυτό δεν τους το απαγορεύει κανείς.
Σε τι πιστεύει ο Δικαστής Μπρακ; Πώς ορίζεται η προσωπικότητά του; Τι κατευθύνει τις πράξεις του;
Φαντάζομαι ότι ποτέ ο Ίψεν δεν έθεσε στον εαυτό του – και σίγουρα όχι στον ηθοποιό – αυτό το ερώτημα, γι’ αυτό και φτιάχνει ήρωες πέρα από την κοινή λογική και πέρα από τις προφανείς τοποθετήσεις. Οι πράξεις του Μπρακ ορίζονται από τη συνομιλία του με τον ηθοποιό που κάθε φορά θα τον ερμηνεύσει.
Στο τέλος του έργου ο Δικαστής λέει: «Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται». Σε τι αναφέρεται; Τι γίνεται στην ζωή και τι δεν γίνεται;
Ο Δικαστής Μπράκ ξεστομίζει σε κατάσταση σοκ αυτή τη φράση. Δεν επιτρέπεται καμία συνειδητή σκέψη εκείνο το δευτερόλεπτο. Μια γυναίκα δίπλα του τίναξε τα μυαλά της στον αέρα. Σίγουρα ούτε μια στιγμή δεν πίστεψε ότι ο εκβιασμός του προς την Έντα Γκάμπλερ θα την οδηγούσε σ’ αυτήν την πράξη. Μια πράξη θάρρους που σίγουρα στερείται ο ίδιος.
Ποιο κομμάτι του έργου σκέφτεσαι συχνά αυτή την περίοδο ή ξεχωρίζεις; Γιατί;
Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα κομμάτι του έργου χωρίς να το συνδέσω με ό,τι έχει συμβεί και χωρίς να έχω ανάγκη το επόμενο. Η Έντα Γκάμπλερ είναι το απόλυτο παζλ. Της ψυχής και του μυαλού.
Συντελεστές παράστασης
Σκηνοθεσία – εικαστική άποψη: Άντζελα Μπρούσκου
Μουσική: Nalyssa Green
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Παραγωγή: Ευάγγελος Κώνστας – Constantly Productions
Ηθοποιοί: Παρθενόπη Μπουζούρη, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Νικόλας Παπαγιάννης, Ειρήνη Αϊβαλιώτου και η Άντζελα Μπρούσκου.