Λίγο έξω από τον χρόνο που οριοθετεί αυστηρά την ζωή μας, υπό το φως της δύσης του ήλιου, στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, η σκηνοθέτις Σύλβια Λιούλιου θα μας καθοδηγήσει σε ένα περίπατο στο φυσικό τοπίο, σε μια περιήγηση στον μύθο του Οιδίποδα, σε μια διερεύνηση της ποιητική εμπειρίας. Με συνοδοιπόρους τρεις ηθοποιούς και έναν μουσικό, ακολουθεί την πορεία του Οιδίποδα μέχρι το τέλος της, δημιουργώντας την παράσταση Οιδίπους Δοκιμές [«κάτω απ’ την προσωπίδα ένα κενό»] που θα παρουσιαστεί στις 10 Αυγούστου στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων στο πλαίσιο του 60ου Φεστιβάλ Φιλίππων και του Διεθνούς Εργαστηριού Αρχαίου Δράματος. Μιλήσαμε με την σκηνοθέτη για την παράσταση, την εργασία της πάνω στο αρχαίο δράμα και τον μύθο του Οιδίποδα.

Τι σας συγκινεί στον μύθο του Οιδίποδα;

Με συγκινεί η ποίηση των κειμένων του Σοφοκλή. Τόσο στον «Τύραννο» όσο και στον «Κολωνό» η ποίηση είναι απόλυτη. Νιώθει κανείς τον εαυτό του να διαστέλλεται στην προσπάθεια να την χωρέσει. Ακόμη, το σημείο εκείνο στον «Τύραννο» που η Ιοκάστη ειδοποιεί τον Οιδίποδα κι εκείνος δεν ακούει και δεν βλέπει και γιορτάζει την καταγωγή του ονομάζοντας τον εαυτό του «παιδί της τύχης» λίγο πριν συντριβεί απόλυτα με συγκινεί πολύ. Το ίδιο και το τέλος στον «Κολωνό» που ο ήρωας «αναλαμβάνεται» κατά το θάνατό του, μια λύτρωση που έρχεται την ύστατη στιγμή του βίου, την ώρα του μεγάλου περάσματος.

Πως έχει δομηθεί η παράστασή σας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων;

Είναι ένας τελετουργικός περίπατος, μια περιήγηση, διείσδυση στο τοπίο την ώρα της δύσης του ήλιου. Μια ήσυχη πομπή ξεκινά από τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο για να καταλήξει στο θέατρο. Ακολουθούμε έναν άνδρα μεγάλης ηλικίας στο τελευταίο μονοπάτι της ζωής του. Δυο γυναίκες είναι οδηγοί μας. Οδηγοί στο χώρο, στο ταξίδι μας μέσα σ’ αυτόν αλλά και στην ιστορία, το μύθο.

Ποιο είναι το κέρδος από έναν τέτοιου τύπου ερευνητικό τρόπο εργασίας;

Να πω την αλήθεια, δεν γνωρίζω άλλον τρόπο εργασίας. Πάντα μέσα στο πλαίσιο της έρευνας εκτονώνεται η αγάπη μου για το θέατρο, που είναι τα κείμενα και οι ηθοποιοί.

Που συναντιέται η ποίηση του Σεφέρη με τον μύθο του Οιδίποδα;

Σε έναν τρόπο μέσα από τον οποίο μπορούμε να κοιτάξουμε το κείμενο. Στην αναζήτηση των συσχετισμών του τοπίου και του φωτός μέσα στον ερειπιώνα του αρχαίου κειμένου. Αγγίζοντας με την αφή μας μια πέτρα μπορεί να αγγίξουμε την αφή του προσώπου που αναζητούμε.

Ο Οιδίποδας σε όλη του την ζωή αναζητά την αλήθεια. Είναι εφικτό κάτι τέτοιο; Υπάρχει κοινή αλήθεια;

Είναι ένα ηθικό έρεισμα. Έτσι που αντιλαμβανόμαστε εμείς την αλήθεια. Γιατί η έννοια της ηθικής δεν βρίσκει τέτοιες αναλογίες στην αρχαιότητα. Αν υπάρχει κοινή αλήθεια; Δεν ξέρω. Αν η αγάπη, για παράδειγμα, είναι κοινή γίνεται μια αλήθεια. Όταν παίζουν παιδιά στα οικόπεδα είναι κι αυτή μια αλήθεια. Όλοι θα πεθάνουμε. Είναι αυτή μια κοινή αλήθεια. Ή καλύτερα μια κοινή μοίρα.

Η όραση είναι «ανεπαρκής για να οδηγήσει κάποιον στην καρδιά των πραγμάτων (Χαρά Μπακονικόλα)»;

Αν το λέει η δασκάλα μου! Κι ο Πικιώνης λέει σε ένα κείμενο της παράστασής μας: «Το φως έπλασε τούτο τον Κόσμο. Το φως τον συντηρεί και τον γονιμοποιεί. Αυτό μας τον φανερώνει στα υλικά μας μάτια, για να τον φωτίσει το φως της ψυχής μας…».

Ο Οιδίποδας βίωσε όλες τις μορφές αποξένωσης από την γέννηση μέχρι τον θάνατό του. Που βρήκε ανακούφιση; Στην δική μας καθημερινότητα που βρίσκεται;

Η ανακούφιση έρχεται την ώρα του θανάτου. Είναι αδάμαστα τα πάθη του τραγικού ήρωα. Δεν παρηγοριούνται. Μπορούμε ενδεχομένως να πούμε ότι η αγάπη του για τις θυγατέρες του τον γλυκαίνει, το λέει ο ίδιος τον «Κολωνό». Στην δική μας καθημερινότητα υπάρχει στην αίσθηση της υγείας και της ειρήνης, στην αγάπη μας για τους ανθρώπους μας, στην ποίηση πάντα και καμιά φορά στη δουλειά μας.

Οι Θεοί χειρίστηκαν το φως και το σκοτάδι, την γνώση και την άγνοια στην ζωή του Οιδίποδα. Υπάρχει ανώτερη δύναμη, μοίρα στην ανθρώπινη ζωή ή τα πάντα είναι απολύτως τυχαία;

Μπορεί και να υπάρχει. Πώς να σας απαντήσω με βεβαιότητα;

Υπάρχει κάποιο κομμάτι από το κείμενο της παράστασής σας που ξεχωρίζετε; Αν ναι, ποιο; Γιατί;

Αγαπώ το ποίημα του Σεφέρη Ο Βασιλιάς της Ασίνης. Ένιωσα βαθιά συγκίνηση όταν μου το πρωτοδιάβασε ο Νίκος Φλέσσας και αυτήν την συγκίνηση θα ήθελα να την παραδώσω σκυτάλη στους ανθρώπους που θα έρθουν να μας δουν στους Φιλίππους.

Οιδίπους Δοκιμές
[«κάτω απ’ την προσωπίδα ένα κενό»]

Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
10 Αυγούστου | ώρα 19.00

Σκηνοθεσία: Σύλβια Λιούλιου

Δημιουργική Ομάδα: Σύλβια Λιούλιου, Νίκος Φλέσσας, Μαρία Καλλιμάνη, Άγγελος Σκασίλας, Χρυσάνθη Αυλωνίτη, Μανούσος Πλουμίδης.

[…]
Ασπιδοφόρος ο ήλιος ανέβαινε πολεμώντας
κι από το βάθος της σπηλιάς μια νυχτερίδα τρομαγμένη
χτύπησε πάνω στο φως σαν τη σαΐτα πάνω στο σκουτάρι:
«Ασίνην τε… Ασίνην τε…». Να ‘ταν αυτή ο βασιλιάς της
Ασίνης
που τον γυρεύουμε τόσο προσεχτικά σε τούτη την ακρόπολη
γγίζοντας κάποτε με τα δάχτυλά μας την αφή του πάνω στις
πέτρες.
Γιώργος Σεφέρης, Ο Βασιλιάς της Ασίνης