Φώτης Βλαστός / Η ανατομία του κύματος
Η ανατομία του κύματος είναι ένα βιβλίο με ιστορίες ηρώων που έρχονται αντιμέτωποι με τα μυστήρια της ύπαρξης. Διαφορετικές προσωπικότητες σε διαφορετικό χρόνο και τόπο αφήνονται στον μυστηριώδη κυματισμό της ζωής -που χαρακτηρίζεται από διαχρονικές αλήθειες- και προχωρούν ή χάνονται, πετυχαίνουν ή καταστρέφονται. Ο συγγραφέας του βιβλίου Φώτης Βλαστός μας μίλησε για την δημιουργική διαδικασία συγγραφής του βιβλίου και την έμπνευση που οδήγησε στις ιστορίες που το αποτελούν, αλλά και αυτήν που ακολούθησε την έκδοσή του.
Πως ήρθε η συγγραφή στην ζωή σας;
Ήδη από την εφηβεία μου ένιωθα ότι χωρίς αφήγηση η ζωή μοιάζει άναρχη και ανόητη. Έψαχνα μέσα στην τυχαιότητα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, μέσα στα φαινόμενα συγκεκριμένους μηχανισμούς, μέσα μου σημάδια μίμησης εξωτερικών προτύπων, γύρω μου επαληθεύσεις και διαψεύσεις των θεωρητικών κατασκευών μου. Θα μπορούσα να ασχοληθώ με οποιαδήποτε τέχνη, αλλά η γραφή μου φάνηκε περισσότερο πρόχειρη, δηλαδή σε επαφή με τα δάχτυλά μου.
Ποια είναι η διαδικασία συγγραφής; Αποτελεί αποτέλεσμα έμπνευσης ή σκληρής δουλειάς;
Η διαδικασία που συνήθως ακολουθώ είναι η αρχική σύλληψη δυο-τριών σταθερών στοιχείων, τόπος, χρόνος και κάποιο θέμα. Η συνέχεια ανήκει σε ένα ιδιαίτερο, παραγωγικό μέρος του νου που όλοι διαθέτουμε: είναι το μέρος από όπου εκπηγάζουν οι υποθέσεις, οι αφηρημένες σκέψεις, ο στοχασμός. Στην Ανατομία του Κύματος, μια από τις αρχικές, προγραμματικές συνθήκες ήταν η εξαντλητική έρευνα πραγματολογικών στοιχείων. Ήθελα να γράψω ιστορίες όπου ο μικρόκοσμος θα συναντούσε τον μακρόκοσμο μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων μου. Η επαφή μου με όλο αυτό το υλικό γέννησε καινούργιες παραγωγικές σπείρες, έτσι ώστε στο τελικό αποτέλεσμα έμπνευση, δουλειά και έμπνευση μέσα από τη δουλειά είναι πλέον αξεδιάλυτες .
Υπάρχει θεματικός πυρήνας στο βιβλίο ή κάθε ιστορία είναι ανεξάρτητη;
Ο θεματικός πυρήνας του βιβλίου είναι η βιολογική διαταραχή σαν καταλύτης για την καμπύλωση του εσωτερικού χωρόχρονου. Μέσα στη νόσο, ο άνθρωπος νιώθει μέρος ενός μοναδικού συνεχούς που ενώνει τα στοιχεία με τις μεγάλες δομές του σύμπαντος. Αυτή η μέση κατάσταση της ζωής αποκτά τότε τη σημασία ενός γρίφου που αποζητά τη λύση του. Οι ήρωές μου είναι είτε ερευνητές των φαινομένων της ζωής, είτε θύματα αυτών των φαινομένων οι ίδιοι. Άλλοι βρίσκουν λύσεις, άλλοι όχι. Άλλοι κερδίζουν τη μάχη, άλλοι ηττώνται. Το κύμα όμως συνεχίζει να περιπλανιέται στ’ ανοιχτά. Η ζωή συνεχίζεται φέρνοντας νέα αινίγματα στο προσκήνιο.
Μπορούν η λογοτεχνία και η αφήγηση να δώσουν απαντήσεις στα μυστήρια της ζωής;
Η ίδια η επιστήμη υιοθετεί τις τεχνικές της αφήγησης προκειμένου να σχηματοποιήσει τα ευρήματά της και να προετοιμάσει το επόμενο βήμα της. Κάθε επιστημονικό πεδίο αναπτύσσει τις δικές του αφηγήσεις. Οι επιστημονικές επαναστάσεις αλλάζουν δραστικά αυτές τις αφηγήσεις, χωρίς να καταργούν την ανάγκη τους. Η λογοτεχνία και η αφήγηση αποτελούν μέρος της ανθρώπινης προσπάθειας να καταλάβει, να εξηγήσει και να μεταμορφώσει. Ο φακός του ανθρώπινου νου φωτίζει το σκοτεινό μονοπάτι με τη φωτεινή ενέργεια που κάθε εποχή του διαθέτει. Όμως, ενώ άλλοι αρχαίοι τρόποι ερμηνείας και αντιμετώπισης των μυστηρίων χάθηκαν στο διάβα του, όπως η θυσία και η εκκλησία του δήμου, η αφήγηση παραμένει πάντοτε επίκαιρη.
Τι αποτελεί έμπνευση ή κινητήριο δύναμη κάθε φορά;
Ζώντας ανάμεσα σε ανθρώπους, διαβάζοντας και διαπερνώντας προσωπικά ή ομαδικά προβλήματα, τα θέματα που ζητούν γράψιμο ανανεώνονται ή επικαιροποιούνται συνεχώς.
Που συναντιούνται η επιστήμη και η λογοτεχνία;
Θα το έγραφα σχηματικά: στον ύπνο του επιστήμονα. Εκεί που η λογική συναντά το χώμα που την θρέφει, τα πρωτόγονα, γενέθλια κοιτάσματα από τα οποία εκπορεύεται. Ο Όμηρος, αν και μένει αδιάφορος προς την ορθολογική ανάλυση του πολέμου, κωδικοποιεί μέσα από τους ήρωές του όλες τις παραλλαγές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, έτσι όπως εμφανίζεται μέσα στον ανταγωνισμό. Ο Πλάτωνας, αν και οικτίρει τους ποιητές, δανείζεται το μεγάλο ποιητικό τους νεύμα για να ξεδιπλώσει τη διδασκαλία του.
Ποιους συγγραφείς αγαπάτε;
Το αγαπημένο μου παιδικό ανάγνωσμα υπήρξε ο Θησαυρός των Γνώσεων, μια πολύτομη παιδική εγκυκλοπαίδεια. Την διάβασα από το Α ως το Ω και πάλι απ΄την αρχή. Αγαπώ τους συγγραφείς που παίρνουν το γράψιμο τόσο σοβαρά ώστε καταφέρνουν να υπερβούν τον ναρκισσισμό και τη προσωπική βιογραφία τους.
Ποιο ήταν το προσωπικό σας κέρδος από την διαδικασία ολοκλήρωσης του βιβλίου;
Η συνάντησή μου με τους δημιουργικούς αναγνώστες του. Με εκπλήσσει και με ενθουσιάζει η εκ των υστέρων δημιουργική δυνατότητα του δέκτη επάνω στο μήνυμα.
Ο Φώτης Βλαστός γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και σπούδασε Ιατρική. Στο Παρίσι, ειδικεύθηκε στις αναπνευστικές παθήσεις, ενώ παράλληλα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Φυσιολογίας της Αναπνοής και Δικαίου της Υγείας. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εκπόνησε διδακτορική διατριβή σχετική με την Ιστορία της Ιατρικής. Ασχολήθηκε με την επιστημολογία και με την Αφήγηση σαν δομικό στοιχείο της ανθρώπινης πνευματικής δραστηριότητας. Εργάζεται από εικοσαετίας στο Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών. Η ανατομία του κύματος είναι το πρώτο του βιβλίο.
Το βιβλίο Η ανατομία του κύματος του Φώτη Βλαστού κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μικρή Άρκτος.