Οι ιστορίες της Κατερίνας Δαμβόγλου
Η Αγγελική Ματθαίου είναι ένα πρόσωπο υπαρκτό. Είναι μία προσφυγοπούλα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον τόπο της, την Σμύρνη το 1922. Ο δρόμος της σκληρός και δύσκολος, αλλά τον βρήκε. Με συνειδητή επιλογή να ζήσει, να νιώσει και να είναι με τους δικούς της ανθρώπους. Αυτούς που ήταν οικογένεια της και αυτούς που εκείνη έκανε οικογένεια της. Η Κατερίνα Δαμβόγλου είναι μια ηθοποιός με ευαισθησία και ικανότητα που σε συνεργασία με τον Robin Beer και την ομάδα Fly Theatre δίνει πνοή στην ιστορία της Αγγελικής, οδηγώντας τους θεατές σε ένα ταξίδι στην ιστορία, το συναίσθημα, την θεατρική εμπειρία. Μας μίλησε για όλα αυτά και για την παράσταση που παρουσιάζεται στο Θέατρο Νέου Κόσμου από 11/11.
Ποια είναι η Αγγελική;
Η Αγγελική Ματθαίου, το γένος Πολίτη, είναι υπαρκτό πρόσωπο. Είναι μια προσφυγοπούλα από τις Ν. Φώκαιες Σμύρνης που ξεριζώθηκε το ’22 με την οικογένειά της, όταν ήταν έξι χρονών. Τους χάνει όλους. Όταν γράφει (γιατί τα δικά της λόγια χρησιμοποιούμε) είναι ένα παιδί και μια ηλικιωμένη γυναίκα. Δεν ήξερε πως τα γραπτά της θα δημοσιευθούν. Η Αγγελική είναι ο απλός άνθρωπος που διηγείται μια ιστορία. Είναι η σοφία που εν δυνάμει έχουμε όλοι μέσα μας όταν έχουμε περάσει και ξεπεράσει τόσες κακουχίες. Η Αγγελική είναι εμείς.
Τι την κρατάει ζωντανή στην δύσκολη πορεία της;
Η αγάπη για την οικογένεια. Αυτήν αναζητά συνεχώς. Κι όταν τους χάνει, συνειδητά, αποφασίζει να ξεκινήσει τη δική της. Η αγάπη αυτή την οδηγεί μπροστά και αυτό δρα σαν προστασία προς τα κακά συναισθήματα..αυτά που λειτουργούν σαν “γαμώτο” και μας κρατούν στάσιμους και άρα πίσω.
Πότε σταματάει να αντέχει ο άνθρωπος;
Όταν άλλοι άνθρωποι τον έχουν πείσει πως δεν αξίζει ο ίδιος και η ζωή του τίποτα. Αν, όμως, παραμείνει ο ίδιος πιστός στον εαυτό του και θυμάται τα θέλω του, τότε, σαν εμμονή, η αντοχή γίνεται δύναμη. Ωραία το θέτει ο μέγας Λέοναρντ Κοέν, στο ποίημά του Good Advice for Someone Like Me (Μια καλή συμβουλή για κάποιον σαν εμένα), που για να τον τιμήσω, τώρα που μας έφυγε, θα παραθέσω εδώ : Behind the pain someone is rejoicing. Behind the torture there is love. Who’s going to buy this bullshit. If you don’t become the ocean, you’ll be seasick every day. (Πίσω από τον πόνο κάποιος χαίρεται. Πίσω από τα βασανιστήρια υπάρχει αγάπη. Ποιος θα πιστέψει αυτές τις μαλακίες. Αν δεν γίνεις ο ωκεανός, κάθε μέρα ναυτία θα έχεις).
Η ιστορία της Αγγελικής μας δείχνει ότι το μέλλον για το οποίο προσπαθούμε είναι πολύ σημαντικότερο από το παρελθόν που ούτως ή άλλως αφήνουμε πίσω. Το πιστεύετε;
Ακράδαντα. Είναι άλλωστε κι ο λόγος που επιλέξαμε την ιστορία της Αγγελικής αντί άλλων. Γιατί η Αγγελική, ίσως δίχως να το γνωρίζει, μας καλεί κι εμάς με το παράδειγμά της να είμαστε αισιόδοξοι. Ακριβώς επειδή κοιτά μπροστά και όχι πίσω. Κι έτσι ασυναίσθητα αφήνει πίσω και τα συναισθήματα/εμπόδια: θυμό, αγανάκτηση, μετάνοια.
H μοίρα της Αγγελικής είναι η μοίρα των ανθρώπων;
Πιστεύω πως τα μεγαλύτερα ψέμματα τα λέμε στον εαυτό μας. Κι αυτό μας κρατά στάσιμους και δέσμιους στη μοίρα μας. Η ιστορίας της Αγγελικής βρίσκει εφαρμογή παντού. Είτε μιλάμε για πόλεμο είτε για την καθημερινότητα μας, συγκρούσεις και απρόοπτα συμβαίνουν. Απλά σε διαφορετικό βαθμό. Μα τη μοίρα μας εμείς την ορίζουμε: Με τη στάση που κρατούμε απέναντι στα γεγονότα και δη στην απώλεια. Με το παράδειγμά της, η Αγγελική μας μαθαίνει να ζούμε με την απώλεια (όχι να την αφήνουμε πίσω μας, μα να μην την κουβαλάμε κιόλας) και να μην φυτεύουμε το σπόρο του μίσους. Γιατί αυτό μας κρατά στο “Γιατί εγώ; Γιατί σε εμένα;”. Αυτό και το έχουμε δει πολλάκις και είναι η μικρή μας τοξίνη. Ζητάμε να το δούμε και εν πολλοίς (αν δεν τα έχουμε καλά με τον εαυτό μας) χαιρόμαστε να το προκαλούμε και να το βλέπουμε σε άλλους. Γιατί φοβόμαστε την επαφή με την ετερότητα. Μα αυτό μας κρατά όλους στο κατώτερο επίπεδο. Είναι επιλογή μας και η απόλυτη ελευθερία να ξεφύγουμε από αυτό το επίπεδο. Και μια τέτοια επιλογή δεν θέλει μόρφωση. Θέλει καθάρια σκέψη και ψυχή. Και ειλικρίνεια προς εαυτόν.
Πως δουλέψατε για την παράσταση;
Ομαδικά. Με φαντασία. Με αγάπη προς αυτό που κάνουμε. Διασκεδάζοντάς το. Με γνώμονα την ιστορία. Με έρευνα πάνω στην Ανταλλαγή. Με ερωτήσεις προς την οικογένεια της Αγγελικής. Με σεβασμό προς την ίδια την Αγγελική. Το κείμενο διασκευάστηκε πριν και κατά την διάρκεια των προβών. Devised τη λένε τη διαδικασία εδώ. Εμείς λέμε πως παίζουμε.
Τι είναι πιο δυνατό: Η σωματική έκφραση ή ο λόγος;
Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο. Αδιαπραγμάτευτο.
Ποιος είναι ο στόχος της ομάδας Fly Theatre;
Να λέμε ιστορίες και τις ιστορίες πίσω από αυτές.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Κατά πως φαίνεται, η Αγγελική θα μας κρατήσει παρέα για καιρό. Περιοδεύει από πέρυσι το καλοκαίρι και θα συνεχίσει μέσα στο χειμώνα και την άνοιξη. Θα επιστρέψει σε κάποια μέρη, όπως Κρήτη, Κύπρο και ίσως Θεσσαλονίκη, για μια μικρή σαιζόν (συντονιστείτε, που λένε). Παράλληλα θα ταξιδέψει σε σχολεία και δήμους. Εκτός αυτού ετοιμάζουμε δυο νέες παραστάσεις. Προτάσεις έχουν προταθεί για καλοκαιρινά φεστιβάλ και συνεργασίες με ανθρώπους του θεάτρου, ενώ στο δικό μου το κεφάλι υπάρχουν αυτή τη στιγμή ούτε λίγο ούτε πολύ (9!) θεατρικά. Σαν Ρόμπιν και Κατερίνα συνεργαζόμαστε με τους Complicite, με τους οποίους μέχρι το φθινόπωρο του 2018 (κι ανάλογα με τις δικές μας δουλειές εδώ) θα δουλέψουμε από 3 έως 4 φορές.
Ποιο κομμάτι του κειμένου σας γοητεύει περισσότερο; Γιατί;
Είναι το μοναδικό σημείο της παράστασης όπου δεν χρειάστηκε να προσθέσουμε τίποτα. Κάνουμε επί σκηνής αυτό που μας λέει το κείμενο. Είναι άμεσο και ουσιαστικό. Η Αγγελική έπειτα από ένα μακρόχρονο οδοιπορικό καταλήγει στο Ρέθυμνο. Η αδελφή της, -πλην της ιδίας, μοναδικός επιζών της εξαμελούς οικογένειας Πολίτη- είναι υπηρέτρια στην Αθήνα και δεν μπορεί να τη ζήσει. Παρά τη θέληση της, η Αγγελική βρίσκεται στο Ρέθυμνο σπιτωμένη στην οικογένεια του μέλλοντα συζύγου της Μιχάλη. Έναν άνθρωπο που δεν ήθελε να παντρευτεί. Ζει σαν παραδουλεύτρα και δεν θέλει να έχει επικοινωνία με το Μιχάλη. Κι ύστερα πληροφορείται για το θάνατο της αδελφής της από μια ανακοίνωση στην εφημερίδα: ” Κι ύστερα πέφτω κάτω και λέω ένα τραγούδι ‘έμεινα μόνη κι έρημη σαν το ξερό ποτάμι που του στερεύγουν τα νερά και μένουν πέτρες κι άμμοι΄. Κι ύστερα πέφτω στην αγκαλιά του Μιχάλη και του λέω ‘τώρα μόνο εσένα έχω'”. Είναι δεκαέξι με δεκαοχτώ ετών.
Με ξεπερνά αυτό το κομμάτι. Κι η ίδια ξεπερνά τον εαυτό της. Μπροστά στα μάτια μας ο πόνος της γίνεται τραγούδι και το τραγούδι συνειδητή ειλικρινής απόφαση για ζωή. Όχι επιβίωση. ΖΩΗ. Χωρίς φόβο. Χωρίς οίκτο. Χωρίς θυμό. ΖΩΗ.
Αγγελική
παράσταση βασισμένη στη μαρτυρία της Αγγελικής Ματθαίου
Διασκευή κειμένου: Κατερίνα Δαμβόγλου
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Δαμβόγλου, Robin Beer, Jorge Arbert
Παίζουν: Κατερίνα Δαμβόγλου, Robin Beer, Νεκτάριος Θεοδώρου
Ειδικές κατασκευές: Ερμίνα Αποστολάκη
Φωτογραφίες: Βασίλης Κοτρότσος, Κύνθια Κινδελή, Γιώργος Αναστασάκης
Σκηνικά – Κοστούμια – Σχεδιασμός Ήχου & Φώτων: Fly Theatre
Συμπαραγωγή με την ομάδα Fly Theatre