The Talk: Spa-σε κατάρα / Η αναζήτηση της ευτυχίας

Πέντε πρόσωπα με διαφορετικές ζωές και στόχους, συναντιούνται στο Isaris Spa, ένα πολυτελές κέντρο ευεξίας, με σκοπό την «αποτοξίνωση από όσα μας εμποδίζουν από την ευτυχία». Όμως, μια θρυλική ινδιάνικη κατάρα ξεσπάει, εγκλωβίζοντας τους ήρωες στο Spa για άγνωστο χρονικό διάστημα. Μέσα από ανατροπές και παρεξηγήσεις, ανάμεσα σε μάσκες ομορφιάς, ασκήσεις ψυχικής ενδυνάμωσης, ανάμεσα σε Zumba και σε κλύσματα, αρχίζει να γίνεται όλο και πιο καθαρό το τι ορίζει ο καθένας ως «ευτυχία».

Το νέο έργο του Στέφανου Παπατρέχα Spa-σε κατάρα που παρουσιάεται Θέατρο Μικρό Άνεσις πραγματεύεται το θεμελιώδες ερώτημα τι συνιστά ευτυχία για κάθε άνθρωπο, καλώντας τους θεατές να αναρωτηθούν τι είναι ευτυχία για τους ίδιους. Είναι ό,τι συμφωνεί με τον σύγχρονο τρόπο ζωής και όλα όσα προβάλλονται ως σημαντικά και απαραίτητα ή με κάτι πιο προσωπικό και βαθύ;

Ο Λάζαρος Βαρτάνης, ο Κωνσταντίνος Ελματζίογλου, η Κωνσταντίνα Κλαψινού, η Σύνθια Μπατσή και Στέφανος Παπατρέχας μας μίλησαν για την παράσταση που ετοίμασαν με φροντίδα και χιούμορ και φυσικά για το πως αντιλαμβάνονται οι ίδιοι την ευτυχία στην δύσκολη και ενδιαφέρουσα εποχή μας.

Πως δουλέψατε για την παράστασή σας;

Λάζαρος Βαρτάνης: Όλα ξεκίνησαν από το έργο. Το συζητούσαμε δραματουργικά από την πρώτη στιγμή που ο Στέφανος είχε την αρχική ιδέα. Μετά, διάβαζα τις σκηνές όταν τις έγραφε και συζητούσαμε πάλι για την πλοκή, τους χαρακτήρες, την εξέλιξή τους μέσα στο έργο. Αφού ολοκληρώθηκε η συγγραφή και είχαμε πια όλα τα δεδομένα, ξεκινήσαμε τα πιο πρακτικά: διανομή, επιλογή συντελεστών, σκέψεις για το σκηνικό, τα κοστούμια, το ύφος της παράστασης, αλλά και την οργάνωση των προβών, όχι μόνο σε σχέση με τα προγράμματα όλων μας, αλλά κυρίως στο πώς θα δουλέψουμε σε αυτές. Φυσικά, πολλές αναγνώσεις, αναλύσεις, συζητήσεις με τους ηθοποιούς και τους συντελεστές, ασκήσεις και αυτοσχεδιασμοί, δοκιμές… Υπήρχε πολλή ελευθερία στο να δοκιμάσει ο καθένας μας πολλά και διαφορετικά πράγματα, να βάλει το δικό του προσωπικό στοιχείο, να νιώσει συνδημιουργός. Τέλος, δόθηκε έμφαση στον ρυθμό, την ένταση, την ταχύτητα, μιας και η κωμωδία επιβάλλεται να έχει πολύ σωστό κούρδισμα και εγρήγορση για να πετύχει.

Είναι η κωμωδία ο πιο δόκιμος τρόπος να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις αδυναμίες μας;

Λάζαρος Βαρτάνης: Γενικώς – και ειδικά στη δουλειά μου και στην τέχνη – δεν αγαπώ πολύ τους δόκιμους τρόπους. Θέλω να είμαι λίγο αιρετικός στα πράγματα, να μην παίρνω ως δεδομένο κάτι μόνο και μόνο επειδή έτσι το έχω συνηθίσει ή έτσι μου το μάθανε. Επομένως δεν ξέρω αν μπορώ να απαντήσω θετικά ή αρνητικά στην ερώτηση αυτή. Σίγουρα, η κωμωδία αποσκοπεί στο γέλιο, πράγμα που σημαίνει πως ο θεατής, για να γελάσει, έχουν καμφθεί οι άμυνες του, είναι χαλαρός και πιο ανοιχτός να προσλάβει τα μηνύματα όσων παρακολουθεί και να αναγνωρίσει πιθανώς και τα δικά του κομμάτια στους χαρακτήρες του έργου.

Η ευτυχία είναι κατάσταση, διάθεση ή στιγμή;

Κωνσταντίνος Ελματζίογλου: Στιγμή! Εάν κι εφόσον, με κάποιον τρόπο, καταφέρουν να συμπληρωθούν πολλές τέτοιες στιγμούλες, ίσως μπορούμε και να το βιώνουμε ως μία κατάσταση – με κάποια διαλείμματα φυσικά.

Είσαι αισιόδοξος για το μέλλον;

Κωνσταντίνος Ελματζίογλου: Σ΄ έναν μεγάλο βαθμό, μπορώ να πω πως είμαι. Για να είμαι, όμως, απόλυτα ειλικρινής, επηρεάζομαι αρκετές φορές από την τροπή που μπορεί να πάρουν τα πράγματα και σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρώ ξεκάθαρα ότι αυτή η αισιοδοξία αρχίζει και γίνεται λίγο «θολή».

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Κωνσταντίνα Κλαψινού: Είμαι ένας άνθρωπος που δυστυχώς επηρεάζεται πολύ η ψυχολογία μου, όταν έρχομαι αντιμέτωπη με δυσκολίες, αδικίες, αγένεια και γενικά αγχωτικές καταστάσεις. Με την ίδια όμως ευκολία που πέφτω, με την ίδια ευκολία ξανασηκώνομαι. Αυτό που μου δίνει δύναμη και πίστη, είναι ότι είμαι πολύ προσηλωμένη στον στόχο μου, που δεν είναι άλλος από το να είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος και να ζω την κάθε στιγμή ούσα ευγνώμων που έχω υγεία εγω και οι δικοί μου άνθρωποι.

Ποια είναι μια γεμάτη ζωή;

Κωνσταντίνα Κλαψινού: Μία γεμάτη ζωή, είναι μία ζωή με πολλές αστείες στιγμές. Στιγμές χαράς και ικανοποίησης από απλά καθημερινά πράγματα, που μοιραζόμαστε με ανθρώπους από τους οποίους έχεις να πάρεις μόνο θετικά όπως αγάπη, γνώσεις και εμπειρία. Αν καταφέρεις να απομακρύνεις από την καθημερινότητα σου τοξικούς και κακούς ανθρώπους, τότε ίσως είσαι στον σωστό δρόμο προς την ευτυχία.

Το χρήμα μπορεί να φέρει την ευτυχία;

Σύνθια Μπατσή: Δεν είναι όλοι οι πλούσιοι άνθρωποι ευτυχισμένοι. Σίγουρα όμως οι φτωχοί βρίσκονται κάποια βήματα πιο μακριά από την ευτυχία.

Στο παρακάτω ποίημα του Καβάφη ανακαλύπτουμε μια περίπτωση όπου το χρήμα έφερε την ευτυχία:

Δύο νέοι, 23 έως 24 ετών

Απ’ τες δεκάμισι ήτανε στο καφενείον,

και τον περίμενε σε λίγο να φανεί.

Πήγαν μεσάνυχτα — και τον περίμενεν ακόμη.

Πήγεν η ώρα μιάμιση· είχε αδειάσει

το καφενείον ολοτελώς σχεδόν.

Βαρέθηκεν εφημερίδες να διαβάζει

μηχανικώς. Απ’ τα έρημα, τα τρία σελίνια του

έμεινε μόνον ένα: τόση ώρα που περίμενε

ξόδιασε τ’ άλλα σε καφέδες και κονιάκ.

Κάπνισεν όλα του τα σιγαρέτα.

Τον εξαντλούσε η τόση αναμονή. Γιατί

κιόλας μονάχος όπως ήταν για ώρες, άρχισαν

να τον καταλαμβάνουν σκέψεις οχληρές

της παραστρατημένης του ζωής.

Μα σαν είδε τον φίλο του να μπαίνει — ευθύς

η κούρασις, η ανία, οι σκέψεις φύγανε.

Ο φίλος του έφερε μια ανέλπιστη είδησι.

Είχε κερδίσει στο χαρτοπαικτείον εξήντα λίρες.

Τα έμορφά τους πρόσωπα, τα εξαίσιά τους νιάτα,

η αισθητική αγάπη που είχαν μεταξύ τους,

δροσίσθηκαν, ζωντάνεψαν, τονώθηκαν

απ’ τες εξήντα λίρες του χαρτοπαικτείου.

Κι όλο χαρά και δύναμις, αίσθημα κι ωραιότης

πήγαν — όχι στα σπίτια των τιμίων οικογενειών τους

(όπου, άλλωστε, μήτε τους θέλαν πια):

σ’ ένα γνωστό τους, και λίαν ειδικό,

σπίτι της διαφθοράς πήγανε και ζητήσαν

δωμάτιον ύπνου, κι ακριβά πιοτά, και ξαναήπιαν.

Και σαν σωθήκαν τ’ ακριβά πιοτά,

και σαν πλησίαζε πια η ώρα τέσσερες,

στον έρωτα δοθήκαν ευτυχείς.

[1927*]

Ποιο ήταν το προσωπικό σου κέρδος από αυτή τη δουλειά;

Σύνθια Μπατσή: Αυτό θα μπορέσω να το αξιολογήσω καλύτερα όταν η παράσταση θα έχει τελειώσει. Προς το παρόν μπορώ να πω ότι ο ρόλος μου περνάει μέσα από τέσσερις πολύ διαφορετικές συνθήκες, σαν 4 διαφορετικοί ρόλοι. Αυτή η εναλλαγή είναι κάτι που απολαμβάνω πολύ στο θέατρο. Νιώθω ότι ακονίζω και πληθαίνω τα εκφραστικά μου μέσα. Επίσης είναι ανεκτίμητο το να δουλεύεις με φίλους και ειδικά με τον Στέφανο και τον Λάζαρο για ακόμη μια φορά.

Τι κινητοποίησε τη συγγραφή του νέου έργου σου; Τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου μέσα από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;

Στέφανος Παπατρέχας: Μέχρι τώρα δεν είχα γράψει κωμωδία. Είχα κάποια κωμικά στοιχεία στα έργα μου και φυσικά τα δυο έργα για παιδιά που έχω γράψει («Ηλίας, ο πρώτος γάτος χορευτής της γατοϊστορίας» και «Κλειώ, μια καλόκαρδη γαϊδούρα»), που παίζονται αυτή τη στιγμή στο Θέατρο Άβατον, έχουν πολύ χιούμορ. Αμιγώς κωμωδία, ωστόσο, δεν είχα γράψει. Μου φάνηκε μεγάλη πρόκληση να κάνω το κοινό να γελάσει και μάλιστα με ένα έργο που έχει και κάποια πράγματα να πει και όχι να διασκεδάζει απλώς τον κόσμο. Πυρήνας, λοιπόν, αυτού του έργου θέλησα να είναι το κυνήγι της ευτυχίας και ο τρόπος που ο σύγχρονος άνθρωπος απομονώνεται στην προσπάθειά του να γίνει ευτυχισμένος. Όπως σε κάθε έργο που γράφω, άρχισα μια έρευνα μέσα από λογοτεχνία, δοκίμια, ταινίες, μουσικές, εικόνες πάνω σε ό,τι θα μπορούσε να μου δώσει επιπλέον ερεθίσματα πάνω σε όλα αυτά, πράγμα που απολαμβάνω πάντα ως διαδικασία. Νομίζω πως αυτό που κατά κάποιον τρόπο έγινε πιο ισχυρό μέσα μου με το «Spa-σε κατάρα» είναι αφενός πως το να φτιάχνεις μια πολύ καλή ομάδα συνεργατών θα κάνει όλες τις φάσεις της παράστασης (από πρόβες μέχρι τέλος παραστάσεων) απολαυστικές και θα απογειώσει το όραμά σου (είμαι ευγνώμων για όλη την ομάδα του «Spa») και αφετέρου πως είναι μεν σημαντικό να συμπλέεις με τους γύρω σου και με την κοινωνία στην οποία ζεις, είναι αναγκαίο όμως και να ακούς τις δικές σου ανάγκες, να χαράζεις τον δικό σου δρόμο ακόμη κι αν δεν ταιριάζει πάντα με αυτό που θεωρείται δόκιμο και σωστό.

Τι καθορίζει την ευτυχία; Αλλάζει η έννοιά της ανάλογα με την εποχή;

Στέφανος Παπατρέχας: Πιστεύω πως ο πυρήνας αυτού που ονομάζουμε «ευτυχία» δεν αλλάζει μέσα στον χρόνο, αλλά προσαρμόζεται στον τρόπο ζωής, ο οποίος διαφέρει από περίοδο σε περίοδο. Συνήθως την ευτυχία την καθορίζει το περιβάλλον μας, τα πρότυπα που έχουμε ως κοινωνία, μα και η εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς. Σχεδόν συνδέεται δε με την επιτυχία. Αν είσαι επιτυχημένος σε όλους τους τομείς της ζωής σου (καριέρα, οικογένεια, χρήματα, υγεία, φίλοι κλπ.), είσαι αυτόματα και ευτυχισμένος. Ταυτίζεται δηλαδή η ευτυχία με όσα έχουμε καταφέρει και όχι με το πόσο ευχαριστημένοι και χαρούμενοι είμαστε με αυτά.