Η Επιστροφή του Hermann Hesse από τις Εκδόσεις Κριτική
Mετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός.
Ο Μπόρχες, μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές του 20ου αιώνα επισημαίνει ότι είναι τέσσερα τα θέματα που αποτελούν την ύλη της παγκόσμιας Λογοτεχνίας, γύρω από τα οποία συνεχίζουμε να αφηγούμαστε τις ιστορίες όλων των εποχών. Ένα από τα θέματα αυτά είναι η Επιστροφή. Eπιστροφή στον ”τόπο”, στην εποχή της αθωότητας, στην ανακάλυψη του εαυτού. Η επώδυνη διαδρομή του Νόστου με αβέβαιη κατάληξη, με τον κίνδυνο να αποδειχθεί ”φτωχική η Ιθάκη” αποτελεί τον αγώνα ζωής κάθε ανθρώπου, την επιδίωξη πραγματοποίησης του ονείρου.
Το θέμα της επιστροφής, της τρυφερής καταφυγής στη γενέτειρα μετά από μακροχρόνια περιπλάνηση στον κόσμο διαπραγματεύεται ο Hermann Hesse στο βιβλίο Η Επιστροφή, που εκδίδεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Γράφτηκε το 1909 από το συγγραφέα, ο οποίος παράλληλα με το Νόμπελ το 1946, κατέκτησε και παγκόσμια δημοφιλία, καθώς στα θέματα των έργων του ο αναγνώστης εκτός από την πρωτοτυπία και τον συναρπαστικό τρόπο γραφής, μπορούσε να ανακαλύψει απαντήσεις στα εναγώνια ανθρώπινα ερωτήματα της ταυτότητας, των επιθυμιών, της συνύπαρξης και εν τέλει του νοήματος της ζωής. Πασίγνωστα αγαπημένα μυθιστορήματά του: Ντέμιαν, Σιντάρτα, Ο λύκος της Στέπας, Νάρκισσος και Χρυσόστομος, Ταξίδι στην Ανατολή.
Ο ίδιος έλεγε πως η ζωή κάθε ανθρώπου είναι ένας δρόμος προς τον εαυτό του, το πρόπλασμα ενός δρόμου, το προσχέδιο ενός μονοπατιού. Κανένας άνθρωπος δεν έφτασε να είναι εντελώς ο εαυτός του, ωστόσο, οι πάντες φιλοδοξούν να το κατορθώσουν, άλλοι στα τυφλά, άλλοι με περισσότερο φως, ο καθένας όπως μπορεί.
Η Επιστροφή αποτελεί ένα διαμάντι της λογοτεχνίας που παρουσιάζουν οι εκδόσεις Κριτική στην εξαιρετική μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού, ο οποίος με αριστοτεχνικό τρόπο αναπλάθει την ατμόσφαιρα, τις συναισθηματικές μεταπτώσεις του ήρωα καθώς και τη ζωντάνια και αμεσότητα του λόγου του Hesse. Επιπρόσθετα, επιτυγχάνει με την αρμονία της ελληνικής γλώσσας να μεταφέρει τη μεστή, πυκνή και ενίοτε υπαινικτική έκφραση του συγγραφέα.
Ο ήρωας, ο Αύγουστος Σλότερμπεκ ακολουθεί μια περιπετειώδη διαδρομή απο τη στιγμή που αναγκάζεται να φύγει απο τη γενέτειρα του, το Γκερμπερζάου και να αναζητήσει επαγγελματική και προσωπική ”επιτυχία” σε διάφορες χώρες στις οποίες διαδοχικά εγκαθίσταται. Με την πάροδο του χρόνου αποδεικνύεται πως η οικονομική εξασφάλιση είναι ευκολότερη από την προσωπική ευτυχία. Τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως επιθυμούσε. ”Τότε κατάλαβε ότι δεν είναι κάθε μέρος της γης το ίδιο με τα άλλα, τουλάχιστον όχι για κάποιον που η νεότητα και τα χρόνια της ευτυχίας πλησιαζουν προς το τέλος. Σκεφτόταν πλέον ολοένα και περισσότερο το πώς θα εξασφάλιζε ευχάριστα γηρατειά.”
Η επιστροφή, μολονότι ο ίδιος ” τα χρόνια της ξενιτιάς δεν παρασύρθηκε από τη νοσταλγία και τις αναπολήσεις σε άσκοπη εξιδανίκευση της πατρίδας”, εξελίσσεται σε ένα σκληρό αγώνα επιβίωσης όταν έρχεται αντιμέτωπος με τους ανθρώπους του γενέθλιου τόπου του. Η μικρή κοινωνία, ερμητικά κλειστή δημιουργεί τους δικούς της μύθους και οι ”κρίσεις” της καθώς και οι ιδεοληψίες της καταστρέφουν τις ζωές των ανθρώπων. Ο Σλότερμπεκ είναι ο ”ξένος”, που παροτι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατι ήρθε να ταράξει την τελματωμένη ζωή τους, δεν θα ενσωματωθεί ποτέ, δεν θα γίνει δικός τους. Ασχολούνται με την οικονομική του κατάσταση διότι προσβλέπουν σε προσωπικό όφελος, αλλά τους απασχολεί έντονα και η προσωπική του ζωή αφού αποτελεί μια τέλεια δικαιολογία προκειμένου να μην αναλύουν τη δική τους άγονη πραγματικότητα.
Ο Σλότερμπεκ διαταράσσει τις λεπτές ισορροπίες της υποκρισίας γιατί διαπράττει το ”έγκλημα” της αγάπης. Ερωτεύεται και διεκδικεί τη γυναίκα που οι άνθρωποι του ”μικρού τόπου ” έχουν περιθωριοποιήσει, έχουν χαρακτηρίσει και έχουν καταδικάσει αντανακλώντας στο πρόσωπό της τα δικά τους ψυχικά φορτία. Αριστουργηματικά ο Hesse αποκαλύπτει τον μοναδικό δρόμο της ευτυχίας και της γαλήνης, εκείνον της αγάπης για τον οποίο ο άνθρωπος αξίζει να επιμένει, να αγωνίζεται και να διακινδυνεύει.
Η Επιστροφή είναι ένα βιβλίο που παρά τη συντομία του, αποτελεί ενα βαθύ ψυχογράφημα που εγγράφεται στο μυαλό και την ψυχή του αναγνώστη και δικαιώνει για άλλη μια φορά το μεγάλο συγγραφέα.
Το βιβλίο Η Επιστροφή του Ηermann Hesse κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κριτική.