Ένα σύγχρονο ντουέτο από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η Γωγώ Ξαγαρά στην άρπα και  Ήβη Παπαθανασίου στο τσέλο, συμπράττουν με τη Φωτεινή Παπαδόδημα στην ερμηνεία και το τραγούδι και με τον Γιώργο Παλαμιώτη στο ηλεκτρικό μπάσο και τη δημιουργία  ηχητικών τοπίων.

Αναβιώνουν το αριστουργηματικό διήγημα του Α. Παπαδιαμάντη, “Άνθος του γιαλού” μέσα από μία μουσικοθεατρική προσέγγιση. Ακολουθούν τον ρυθμό του Παπαδιαμαντικού λόγου, υφαίνοντας  γύρω του ένα μουσικό καμβά πάνω σε πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις.

Η Φένια Παπαδόδημα μας μίλησε για την παράσταση που ξεκινάει σήμερα την πορεία της στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, την γεμάτη μελωδίες, αισθήματα και ανθρώπινη επικοινωνία, συνδιαλλαγές και ανταλλαγές, διαδρομή μέχρι εδώ και τα πολύτιμα κέρδη μιας ουσιαστικής συνεργασίας.

Τι σας συγκίνησε στο συγκεκριμένο διήγημα του Α. Παπαδιαμάντη;

Ιδιαίτερα το Ανθος του γιαλού κρύβει μέσα του μία παιδική ευχή που ματαιώθηκε. Κρύβει τον πόνο μιας παιδικής απώλειας που όλοι έχουμε νιώσει μικροί, εκέινη τη φορά που κάτι πολύτιμο χάσαμε και κλάψαμε γοερά, μ’ έναν τρόπο που μας έμεινε ανεξήτιλος στην μνήμη.

Αυτή η κατάσταση συγκίνησης, αυτό το αίσθημα είναι πολύ σπάνιο και συνήθως δεν μας ξανασυμαβαίνει αργότερα όσο μεγαλώνουμε.

Ίσως να είναι αυτό που χαρακτηρίζει όσους ο Παπαδιαμάντης ονομάζει «καθαρούς». Ίσςω και να πρόκειται γι’ αυτούς που μπορούν να νιώσουν έντονα, όπως τα παιδιά.

Πως συνομιλεί ο λόγος του με την μουσική στην παράστασή σας; Είναι ο λόγος μουσική;

Κατ’ αρχήν ο λόγος του Παπαδιμάντη είναι μουσικός. Είναι μουσική με λέξεις και εικόνες. Κάτι που μόνο στον Όμηρο έχω συναντήσει. Για την ακρίβεια ο λόγος του παράγει μία ατμόσφαιρα που μοιάζει πολύ με τον απόηχο που αφήνει στη συνείδηση μία σπάνια μουσική.

Στην παράσταση μουσική και λόγος συνομιλούν προσπαθώντας να αναπαραστήσουν μυστικά, να σκηνοθετήσουν το αίσθημα του Παπαδιαμάντη όταν έγραφε. Έχω την τεράστια τύχη, ευλογία θα έλεγα να παίζεται η μουσική που φαντάστηκα από εξαίρετους μουσικούς. Την Γωγώ Ξαγαρά στην άρπα, την Ήβη Παπαθανασίου στο τσέλο, τον Γιώργο Παλαμιώτη στο μπάσο. Είναι η μουσική αυτή που οδηγεί στις εναλλαγές της ατμόσφαιρας. Σε καμία περίπτωση δεν λειτουργεί συνοδευτικά ούτε όμως και περιγραφικά ως προς το κείμενο. Γι’ αυτό και αυτό το είδος μουσικού θεάτρου δεν έχει σχέση ούτε με το μιούζικαλ ούτε με την όπερα.

Τι ρόλο παίζουν οι ζωγραφιές του Γ. Κόρδη στην παράσταση ;

Είχα ανακαλύψει το Άνθος του γιαλού χάρις στην υπέροχη εκείνη έκδοση, «Τα διηγήματα της αγάπης», στις εκδόσεις Αρμός, όπου τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη κοσμούσαν οι ζωγραφιές του Γ. Κόρδη και δεν είναι υπερβολή να πω ότι δημιουργούσαν μέσα μου μία τόσο έντονη συγκίνηση όσο και το κείμενο. Είχα την μεγάλη χαρά να μου παραχωρηθούν από τον Γ. Κόρδη ορισμένες ζωγραφιές οι οποίες θα προβάλονται παράλληλα με την αφήγηση. Έχω συνδέσει τον Παπαδιαμάντη με τον Κόρδη. Μέσα από τις ζωγραφιές του ξυπνούν όλες οι μυρωδιές της θάλασσας, οι ήχοι της φύσης και τα βαθύτερα αισθήματα των χαρακτήρων.

Πιστεύω ότι συμπληρώνουν την παράσταση μ’ έναν μοναδικό τρόπο.

Πιστεύετε σε δυνάμεις πάνω από εμάς, σε πράγματα που δεν βλέπουμε αλλά υπάρχουν;

Πιστεύω σε έναν θεό πατέρα παντοκράτωρα, στους θρόνους, στις εξουσίες, στους αγγέλους και στους δαίμονες, σε όλη την ουράνια ιεραρχία όπως την περιγράφει ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης και βέβαια υπάρχουν ορατά και αόρατα πράγματα. Όχι δεν αστειεύομαι.

Καθορίζεται η ζωή μας και από άλλα πράγματα εκτός από την τύχη και τις επιλογές μας;

Δεν πιστεύω στην τύχη. Σε μεγάλο βαθμό η ζωή μας καθορίζεται από τις επιλογές μας αλλά πάντα μένει ένα κομμάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε όσο κι αν προσπαθούμε, όσο κι αν το θέλουμε.

Αυτό έχει να κάνει με τη χάρη που είτε μας επισκέπτεται είτε όχι. Δεν μπορούμε όμως να την εξαναγκάσουμε κι επειδή μας επισκέφθηκε μια φορά δεν σημαίνει ότι θα ξαναέρθει.

Τι κερδίσατε από την συγκεκριμένη δουλειά μέχρι τώρα; Τι νέο μάθατε;

Την απόλυτη απλότητα όταν αυτό που λέγεται μέσα από το κείμενο είναι κάτι τόσο όμορφο και αγαπητό που κάνει την καρδιά μας να δονείται σε μία συχνότητα ζεστή που σπάνια βιώνουμε. Τότε δεν χρειάζεται καμία σκηνοθεσία, κανένας οπτικός ή άλλου τύπου εντυπωσιασμός. Μόνο να ακουστεί ο λόγος, η μουσική και η ατμόσφαιρα.

Ποια φράση του Παπαδιαμάντη σκέφτεστε έντονα αυτήν την περίοδο; Γιατί;

Είναι μία φράση από τον Ξεπεσμένο δερβίση που ανεβάσαμε πέρυσι στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής «Νάι, νάι, …Κατά δύο κοκκίδας διαφέρει δια να είναι το Ναί όπου είπεν ο Χριστός. Το Ναί το ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το φιλάνθρωπον.

Βλέπω γύρω μου παντού την ψυχασθένεια να παίρνει τη θέση της τέχνης, την άρνηση της ζωής να γίνεται μητέρσ της αυταρέσκειας, παντιέρα φτηνή και ακούω πίσω από όλα αυτά ένα παγερό όχι. Όχι προς οτιδήποτε φέρει ζωή αληθινή. Όχι στην ταπείνωση, όχι στο ναί.Κι επειδή αναφέραμε τις δυνάμεις, τα ορατά και τα αόρατα, μου κάνει εντύπωση πόσο ανεπαισθήτως, πόσο αοράτως επιδρούν όντως οι δυνάμεις και παραμορφώνουν τον άνθρωπο σε σημείο που ούτε ο ίδιος το αντιλαμβάνεται. Αυτή είναι η σημερινή σκοτεινή πραγματικότητα και οι άνρωποι που την πάισιώνουν δεν ξέρουν να πουν το ναι. Κι έχουν αντικαταστήσει τα ουσιαστικότερα φαινόμενα της ζωής με αυτό που νομίζουν ως τέχνη, μια γκρίζα, αδιέξοδη υστερία. Έτσι θα την ονόμαζα…αλλά υπάρχουν και πολλές ζωντανές εξαιρέσεις ευτυχώς ακόμη!

Άνθος του γιαλού

του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ / ΑΙΘΟΥΣΑ BLACK BOX

22, 23 & 28,29, 30   ΜΑΡΤΙΟΥ