Ο Αμερικάνος συγγραφέας David Plante έζησε σαράντα χρόνια με τον Έλληνα ποιητή και εκδότη Νίκο Στάνγκο. Έγραψε τον Αγνό Εραστή για να μιλήσει για έναν έρωτα βαθύ, τρομερό, αληθινό. Τον έρωτά τους. Μια κοινή πορεία με πόνο, χαρά, ζωή. Και έπειτα η απώλεια που θολώνει όσα έγιναν. Ή μήπως τα νομιμοποιεί; Σε μια εποχή καταιγιστική, κατά την οποία ο άνθρωπος «δημιουργεί δεσμούς εξαρχής χαλαρούς, ώστε να μπορούν να λύνονται εύκολα, γρήγορα και δίχως πόνο», πέντε μόλις χρόνια μετά το θάνατο του συντρόφου του, ο David Plante καταγράφει μια πολυετή ιστορία αφοσίωσης που διαπερνά όλο το φάσμα της συναισθηματικής διακύμανσης: από την έξαψη της πρώτης φοράς στην απόγνωση. Από το απόλυτο σμίξιμο στην απόλυτη μοναξιά. «Εσύ, εσύ, εσύ» γράφει συνεχώς και συνθέτει ταυτόχρονα τη βιογραφία του συντρόφου του, αλλά και μια αφήγηση της ιστορίας της Ελλάδας από το 1936 (έτος γέννησης του Στάνγκου) έως το 2004, πάντα σε δεύτερο ενικό πρόσωπο. Μια παράσταση-αφήγηση όπου, σε αντίθεση με την πραγματική ιστορία, τέσσερις ηθοποιοί, δύο γυναίκες και δύο άνδρες, σχηματίζοντας 4 ζευγάρια (δύο ετερόφυλα και δύο ομόφυλα) εναλλάσσονται διαρκώς επί σκηνής και μιλούν για την αληθινή, ουσιαστική αγάπη, ανεξαρτήτως φύλων, ανεξαρτήτως ηλικίας, ανεξαρτήτως καταγωγής. Ο Άρης Λάσκος μας μίλησε για τον πλούτο του κειμένου που τον οδήγησε στην πρώτη του σκηνοθεσία, το φως της παράστασης που μοιράζεται με τους συνεργάτες του και τους θεατές, την δύναμη του έρωτα και τα υλικά της αγάπης. 

Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο κείμενο; Τι σε συγκινεί σ΄ αυτό;

Γιατί μίλησε απευθείας στο συναίσθημά μου κι έκανε την καρδιά μου να «πεταρίσει». Θεώρησα λοιπόν πως αυτό το χτυποκάρδι έπρεπε να το εμπιστευτώ για την πρώτη μου σκηνοθεσία.  Χρόνια τώρα αναζητώ στο θέατρο να βρω ιστορίες ανθρώπινες ιστορίες – ναι μεν απλές, που όμως κρύβουν έναν μεγάλο στοχασμό για τη ζωή, την ύπαρξη, το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος τελικά. Και αυτή η φαινομενικά απλή ερωτική ιστορία δύο ανθρώπων, που περιγράφει μία κοινή ζωή 40 χρόνων,  το κάνει αυτό. Εντυπωσιάστηκα επίσης από την απλότητα του λόγου του συγγραφέα, που απηχεί αρκετά τον Καβάφη, όπως τουλάχιστον τον προσλαμβάνω εγώ. Το κείμενο αυτό λοιπόν, που αποπνέει μια βαθιά, εσωτερική ηρεμία, μια «μαλακότητα»,  μια εγκαρτέρηση, μου θυμίζει έντονα το φως από έναν «ήλιο απογεύματος» (όπως τιτλοφορείται και ένα ποίημα του Καβάφη). Ήθελα λοιπόν αυτό το «φως» να φωτίσει την πρώτη μου δουλειά.

Από την ενασχόλησή σου με το κείμενο θα μπορούσες να δώσεις απάντηση στο γιατί έγραψε ο συγγραφέας αυτό το βιβλίο;

Ο David Plante έγραψε αυτό το κείμενο μέσα σε έναν ακραίο πόνο, σε ένα βαθύ πένθος, βιώνοντας την απώλεια ενός ανθρώπου που ζούσε μαζί του για 40 ολόκληρα χρόνια. Ουσιαστικά η διαδικασία του πένθους – όπως την ορίζουν οι ψυχολόγοι – είναι αναγνωρίσεις τι κομμάτι του εαυτού σου επένδυσες ή ταύτισες με τον άλλον, ώστε τώρα που αυτός «έφυγε» να το πάρεις πάλι πίσω, για να μπορέσεις να συνεχίσεις. Πιστεύω λοιπόν πως γράφει το κείμενο, για να μπορέσει να δώσει λύση στο «αίνιγμα» του τι ήταν αυτός ο άνθρωπος που τον ερωτεύτηκε, από ποια υλικά συνίστατο η σχέση τους, γιατί αυτή προσωπικότητα αυτού του βεληνεκούς, ο Νίκος Στάγκος, ερωτεύτηκε τον David Plante. Μήπως μέσα από αυτές τις απαντήσεις μπορέσει τελικά να λυτρωθεί και να υπάρξει στο υπόλοιπο της ζωής του χωρίς τον Νίκο. Από την άλλη, νομίζω ένας λόγος που γράφονται όλα τα απομνημονεύματά, είναι γιατί δεν θέλουμε η ιστορία μας να ξεχαστεί. Είναι πολύ συγκινητικό να σκέφτεσαι ότι όντως, δέκα περίπου χρόνια μετά τη λήξη αυτής της σχέσης, ένας νέος 29 τότε χρόνων – εγώ-  θα έβρισκε ένα βιβλίο, που θα αποφάσισε να το κάνει παράσταση το 2019. Είναι σαν όντως αυτή η αγάπη να συνεχίζει. Ή όπως το γράφει ο Plante στο βιβλίο «Πώς μπορώ να αγαπώ εσένα, πέρα από την αγάπη μου για σένα;». Έτσι…

Ποιος είναι ο ορισμός του Αγνού Εραστή;

Στο βιβλίο μαθαίνουμε πως ο ίδιος ο Νίκος Στάγκος χρησιμοποιούσες τη λέξη «αγνός» «ως εξής: τα ζώα είναι αγνά, η γεύση του λεμονιού είναι αγνή, η λιακάδα είναι αγνή, η μουσική είναι αγνή, όπως επίσης και τα φιλιά είναι αγνά. Κι αυτή, η πλέον ακαθόριστη προϋπόθεση: η αγάπη, στην πιο φωτεινή της έκφανση, είναι αγνή.»  Έτσι μάλλον πρέπει να ορίσουμε και τον Αγνό Εραστή κι εμείς: έναν εραστή που είναι σαν να υπάρχει εκ φύσεως. Απλά και φωτεινά. Όπως η ίδια φύση. Αν σκεφτούμε παράλληλα και τη χρήση της αγγλικής λέξης «pure» – pure organic juice, pure cotton, pure gold, 100% φυσικός χυμός, 100% βαμβάκι δηλαδή– ο αγνός εραστής είναι και αυτός που είναι 100% το χαρακτηριστικό που μπορούμε να του προσδώσουμε: 100% σε μία σχέση, 100% σύντροφος, 100% εραστής, 100% συνοδοιπόρος, 100% ερωτευμένος, 100% παρών στη συνύπαρξη, κοκ.

Γιατί οι άνθρωποι φοβούνται τον έρωτα ενώ παράλληλα τον επιζητούν;

Γιατί ο έρωτας – όπως και η τέχνη – νομίζω, είναι η μόνη διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος πιστεύει στιγμιαία ότι μπορεί να νικήσει τη θνητότητα. Αυτή η προσδοκία αιωνιότητας, αυτή η προσωρινή ίαση της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου (επιτέλους δεν είναι μόνος) είναι τρομακτικό συναίσθημα. Ταυτόχρονα και σαν βιολογική διαδικασία ο έρωτας είναι επώδυνος: σου ακυρώνει τον εαυτό, ανατρέπει το πρόγραμμά σου, περιορίζει τις ώρες του ύπνου, στερεί τους φίλους, μειώνει την απόδοση στη δουλειά, ταράζει το μυαλό. Ένα συναίσθημα σαν να ακροβατείς στο γκρεμό: όση αδρεναλίνη και να σου προσφέρει (και μπορεί να γελάσεις και από χαρά),  τόσο αυτό το κοίταγμα στο κενό σου υπενθυμίζει το πριν και το μετά του έρωτα:  ήρθες μόνος και θα είσαι μόνος. Αυτή η όξυνση των αντιθέσεων λοιπόν είναι που προκαλεί φόβο.

Είναι ο έρωτας κάτι που μπορούν όλοι οι άνθρωποι να νιώσουν;

Πρέπει να ορίσουμε την έννοια του ρήματος «μπορώ»: άλλο το δύναμαι / έχω την ικανότητα να ερωτευτώ, άλλο το επιτρέπω στον εαυτό μου να ερωτευτεί.  Πιστεύω λοιπόν πως όλοι έχουμε την ικανότητα, αν όμως πραγματικά το θέλουμε ή έχουμε προετοιμάσει τον εαυτό μας για αυτό. Δυστυχώς θα έλεγα ότι στην σημερινή εποχή επειδή ακριβώς ζούμε μοναχικά και πολύ εγωιστικά, δεν επιτρέπουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας να βιώσει τον έρωτα. Είμαστε κλειστοί,  τετράγωνοι, με ακμές, όχι εύκολα προσβάσιμοι. Και άρα φαίνεται ότι δεν μπορούμε να νιώσουμε τον έρωτα, ενώ απλά δεν θέλουμε.

Παίζει ρόλο το φύλο σε ένα ζευγάρι ή υιοθετούμε ρόλους ανεξαρτήτως αυτού;

Πιστεύω βαθιά πως το φύλο είναι φάσμα: όλοι έχουμε γυναικείες και αρσενικές πλευρές. Ή να το πω αλλιώς, δεν πιστεύω στον γυναικείο και στον αρσενικό τρόπο σκέψης. Ένας άντρας μπορεί να δρα «γυναικεία» – με ότι η κοινωνία προσδίδει στον όρο αυτό – και μια γυναίκα «αντρικά». Άλλωστε πιστεύω πως επιτυχημένο ζευγάρι είναι αυτό που μέσα στη σχέση του ιδρύει δικούς του νόμους, κανόνες, γλώσσα. Τίποτα έτοιμο από πριν. Ούτε ρόλος, ούτε φύλο. Όλα από την αρχή.

Ο χρόνος γιατρεύει την απώλεια;

Μα η απώλεια δεν γιατρεύεται. Δεν παίρνεις ένα χάπι και την ξεχνάς, δεν βάζεις μία αλοιφή και παίρνεις το τραύμα. Η απώλεια είναι πάντα εκεί, παρούσα. Όπως λέει και ο Plante μέσα στο κείμενο είναι σαν ένας αυτάρκης ζωντανός οργανισμός. Το θέμα είναι λοιπόν να μάθεις να την διαχειρίζεσαι. Σε αυτό το σημείο έρχεται ο χρόνος, που δεν βοηθάει από μόνος του (απλώς επειδή περνάει και επέρχεται η λήθη),  αλλά επειδή, μέσα στο πέρασμά του, συμβαίνει η μακρά και επίπονη διαδικασία που πρέπει εσύ να κάνεις με τον εαυτό σου για να αντιμετωπίσεις αυτήν την απώλεια.

Υπάρχει αντικειμενικότητα στη μνήμη;

Θα έλεγα πως αντικειμενικότητα δεν υπάρχει πουθενά. Η μνήμη εξ ορισμού είναι μία διαδικασία του μυαλού που έχει να κάνει με τον καταγραφέα, με αυτόν που παρατηρεί αυτό που συμβαίνει, που βιώνει ότι συμβαίνει μπροστά του. Είναι τελείως υποκειμενικό το πως μέσα στο όργανο της μνήμης του, αποθηκεύει την πληροφορία, πως μετά την ανακαλεί και σε τι συνειρμό την εντάσσει. Κανείς δεν ξέρει πώς σκεφτόμαστε, μα κι εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε ακριβώς να το περιγράψουμε. Επομένως  όλα είναι υποκειμενικά, όπως άλλωστε υποκειμενικός είναι και ο τρόπος που βιώνουμε τα πράγματα: Δεν υπάρχει τίποτα αντικειμενικό, σε τίποτα.

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από αυτήν την δουλειά;

Καταρχάς επιβεβαιώθηκε η σχέση μου με τη σκηνοθεσία και το ότι είναι κάτι που θέλω συνειδητά να ακολουθήσω τα επόμενα χρόνια παράλληλα με την υποκριτική. Επίσης το ότι βρήκα τρόπους να είμαι καλύτερος άνθρωπος μέσα από την έννοια της αποδοχής, της κατανόησης της διαφορετικότητας των ανθρώπων, της συνεργασίας. Κυρίως όμως το να βλέπω ανθρώπους με τους οποίους συμπορεύομαι πάρα πολλά χρόνια να είναι πραγματικά η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους σε αυτήν την παράσταση. Και μέσα από αυτήν την παράσταση να έχει βαθύνει η σχέση μου με όλους.

Τι σου δίνει δύναμη στην καθημερινότητα; Χαρά;

Χαρά μου δίνει ο ήλιος, οι βόλτες, οι διακοπές, τα ταξίδια, μία πάρα πολύ ωραία συναυλία, η μουσική, το σεξ, το πολύ καλό φαγητό, οι φίλοι μου. Θεωρώ ότι είμαι ένας χαρούμενος άνθρωπος και πραγματικά βρίσκω χαρά ακόμα και κοιτάζοντας απλά τα λουλούδια στο μπαλκόνι μου. Όλα αυτά μου δίνουν επίσης δύναμη.  Δύναμη μου δίνει ακόμα η εμπιστοσύνη, η ανθρωπιά, οι γονείς μου, η τέχνη μου και ο εαυτός μου. Και το ότι πραγματικά πιστεύω ότι η τέχνη μπορεί να βελτιώσει τον κόσμο.

Ο αγνός εραστής του Ντέιβιντ Πλαντ σε σκηνοθεσία Άρη Λάσκου στο Θέατρο Νέου Κόσμου

Συντελεστές της παράστασης

Μετάφραση: Ηλίας Μαγκλίνης
Σκηνοθεσία: Άρης Λάσκος
Δραματουργία: Άρης Λάσκος, Κόνυ Ζήκου
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Κορνήλιος Σελαμσής
Σκηνικά – Κοστούμια: Τίνα Τζόκα
Επιμέλεια κίνησης: Μυρτώ Γράψα
Σχεδιασμός φωτισμών: Σεσίλια Τσελεπίδη
Βοηθός σκηνοθέτη: Κόνυ Ζήκου

Παίζουν οι ηθοποιοί:

Μάνος Βαβαδάκης
Κατερίνα Πατσιάνη
Θάνος Τσακαλίδης
Ειρήνη Φαναριώτη

ΧΩΡΟΣ

Δώμα

Από 11/10/2019 έως 17/11/2019

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 70 λεπτά

ΜΕΡΕΣ / ΩΡΕΣ

Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00

Κυριακή στις 18.00

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Κανονικό 13€

Μειωμένο 10€