Κώστας Παπακωστόπουλος / Το θέατρο ως πολιτική πράξη
Ο σκηνοθέτης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ελληνογερμανικού Θεάτρου Κώστας Παπακωστόπουλος, συμπληρώνει φέτος με το θεατρικό του σχήμα «Ελληνογερμανικό Θέατρο» 27 χρόνια δημιουργικής πορείας στη Γερμανία. Μετά την περυσινή επιτυχημένη παράστασή του «Αντιγόνη», έρχεται και φέτος στην Αθήνα, αυτή τη φορά με την «Ιφιγένεια», έργο γραμμένο από τον ίδιο και εμπνευσμένο από την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» και από πραγματικές ιστορίες προσφύγων. Η παράσταση ανεβαίνει στην Αθήνα, για μία και μόνο φορά, την Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου 2017, στις 21:00, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με ελληνικούς υπέρτιτλους. Ο σκηνοθέτης μας μίλησε για την διαδικασία της έρευνας πριν την παράσταση, την εμπειρία της εργασίας του στην Γερμανία και το θέατρο ως πολιτική πράξη και στάση.
Τι σας γοητεύει στο αρχαίο δράμα; Γιατί επιλέξατε τον μύθο της Ιφιγένειας στην συγκεκριμένη χρονική συγκυρία;
Αυτό που με ενδιαφέρει στο αρχαίο δράμα είναι η ανάδειξη των διαχρονικών πολιτικοκοινωνικών θεμάτων και αξιών που θίγονται σ’ αυτό, η προβολή του επίκαιρου χαρακτήρα τους και η κατανόηση της σημασίας τους στη σημερινή δημοκρατία. Όσον αφορά στην «Ιφιγένεια» αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας με τίτλο «Πολυαγαπημένη Ύβρις» και θέμα την κρίση της Δημοκρατίας στην Ευρώπη σήμερα. Ο κύκλος ξεκίνησε με την «Αντιγόνη» το 2015 και συνεχίσθηκε πέρυσι με την «Ιφιγένεια», που έχει θέμα μια ιδιαίτερη πλευρά της κρίσης: τη στάση της Ευρώπης απέναντι στον ξένο – πρόσφυγα. Όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με την «Ιφιγένεια» ήταν η εποχή, που χιλιάδες πρόσφυγες, ακούγοντας την πρόσκληση της Μέρκελ, περνούσαν τα σύνορα της Γερμανίας. Οι αντιδράσεις των Γερμανών πολιτών ήταν έντονες, οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων μεγάλες, η κοινωνική συνοχή της χώρας κλυδωνιζόταν.
Σε ποια συμπεράσματα καταλήξατε μέσω της έρευνας για την δουλειά που θα παρουσιάσετε στο ίδρυμα Κακκογιάννης; Ποιος είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει η Ευρώπη την εισροή προσφύγων τα τελευταία χρόνια;
Το προσφυγικό πρόβλημα αποτελεί αυτή τη στιγμή σίγουρα τη σημαντικότερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Ενωμένη Ευρώπη. Και εκεί θα αποδειχθεί εάν αυτή η Ευρώπη πράγματι έχει κοινές αξίες και αρχές, ώστε να μπορέσει να έχει και ένα κοινό μέλλον.
Αντίθετα, στους ανθρώπους που αφήνουν τον τόπο τους και πηγαίνουν σε έναν νέο διακρίνατε ελπίδα ή απογοήτευση;
Αυτό που πραγματικά με εντυπωσίασε είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι – παράλληλα με τη μελαγχολία που αναμενόμενα κουβαλούν – έχουν μεγάλη πίστη στη ζωή. Έχουν περάσει τόσα πολλά, που αν αντέξουν να φτάσουν μέχρι το τέλος του ταξιδιού, χωρίς να έχουν υποστεί κάποιο ανεπανόρθωτο τραύμα, είναι έτοιμοι για τα πάντα.
Μπορεί το θέατρο να έχει ουσιαστικό πολιτικό λόγο; Μπορεί να συντελέσει σε κάποια αλλαγή;
Νομίζω ότι το Θέατρο είναι πάντα πολιτική πράξη και μπορεί και πρέπει να έχει πολιτικό λόγο. Και σίγουρα μπορεί να συντελέσει σε μια αλλαγή αν οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες το επιτρέπουν.
Τι αποτελεί επαναστατική πράξη στην εποχή μας;
Να διατηρήσεις τις αξίες σου, τα πιστεύω σου σε μια εποχή που κάνει το παν για να τα ξεφτιλίσει.
Εσείς ελπίζετε σε ένα καλύτερο μέλλον;
Όχι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χάνω την αισιοδοξία μου!
Τι σας δίνει χαρά;
Να ταξιδεύω στην Ελλάδα.
Πως είναι να εργάζεστε σε μία ξένη χώρα με ηθοποιούς που δεν μιλάτε την ίδια γλώσσα; Υπάρχει διαφορά στην καλλιτεχνική παραγωγή στο εξωτερικό σε σχέση με την χώρα μας;
Φυσικά και είναι δύσκολο να δουλεύεις σε μια ξένη χώρα, να μη μιλάς την ίδια γλώσσα, να μην έχεις κοινές μνήμες. Και ακόμα και σήμερα μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας με Γερμανούς καλλιτέχνες, η ελληνική γλώσσα πάντα μου λείπει. Για αυτόν το λόγο επέλεξα να δουλεύω εδώ και πολλά χρόνια με συγκεκριμένους Γερμανούς καλλιτέχνες αναπτύσσοντας μια κοινή θεατρική γλώσσα, γεγονός που έχει επηρεάσει την αισθητική του Ελληνογερμανικού Θεάτρου.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Η τριλογία μας με τίτλο «Πολυαγαπημένη Ύβρις» θα κλείσει φέτος με το νέο μου έργο «Eurexit», ένα θεατρικό πείραμα, εμπνευσμένο από την τραγωδία του Αισχύλου «Αγαμέμνων», που θα έχει πρεμιέρα τον Νοέμβριο στην Κολωνία.
Σκηνοθεσία, Δραματουργία: Κώστας Παπακωστόπουλος
Σκηνικά, Κοστούμια: Ulrike Mitschke
Μουσική: Herbert Mitschke
Βίντεο: Κώστας Παπακωστόπουλος & Herbert Mitschke
Φωτισμοί: Julia Marx
Βοηθός Σκηνοθέτη: Thomas Mörl
Βοηθός Δραματουργού: Christina Ripeanu
Γραφική επιμέλεια: Αντρέας Τσορτανίδης
Μετάφραση υπέρτιτλων: Αλέξιος Μάϊνας
Οδυσσέας: Elisabeth Pleß
Λαός: Thomas Franke
Αγαμέμνων: Lisa Sophie Kusz
Μενέλαος: Stephanie Meisenzahl
Ιφιγένεια: Terja Diava
Χορός των Προσφύγων: Ali, Amir, Hamid
Τιμή εισιτηρίου: 12 Ευρώ, φοιτητικό 8 Ευρώ
Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά χωρίς διάλειμμα
Προπώληση εισιτηρίων: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης