“Να ζεις μέχρι δακρύων” λέει ο Μερσώ, ο κεντρικός χαρακτήρας στο έργο Ο Ξένος του Αλμπέρ Καμύ. Ένα έργο που επιδιώκει να μας θυμίσει την αξία του “εδώ και τώρα”, την δύναμη της αλήθειας και την απελευθερωτική απουσία σημασίας των συμβάσεων της ζωής. Ένα έργο βαθύ, υπαρξιακό, φορτισμένο. Ένα έργο που παρουσιάζεται στο Από Μηχανής Θέατρο σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τσιάμη. Οι ηθοποιοί Μιχάλης Οικονόμου και Κλεοπάτρα Μάρκου μας μίλησαν για την διαδρομή τους προς την παράσταση και όσα έμαθαν και αγάπησαν από το έργο.

Τι σας συγκινεί στο έργο του Καμύ; Τι σας κεντρίζει το ενδιαφέρον;

Κλεοπάτρα Μάρκου: Αυτό που με συγκινεί είναι ότι για να ξεκλειδωθεί αυτό το έργο, χρειάζεται χρόνο. Είναι πολύ συμπυκνωμένο κείμενο και τα γεγονότα είναι σχεδόν παραταγμένα, οπότε χρειάζεται χρόνος για να το σκάψεις και να αναδυθούν όλα τα θέματα. Θέματα όπως ο χρόνος, η θνητότητα, ο θεός, το γήρας ή το ίδιο το φως και η λειτουργία του. Είναι πράγματα που πραγματικά μας συγκινούν γιατί είναι ζητήματα που μας απασχολούν από την στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι να πεθάνουμε. Το υπαρξιακό αυτό υπόβαθρο που υπάρχει στον Καμύ είναι αδύνατον να μην σε συγκινήσει. Επίσης, για μένα σημαίνει πολλά και ο τίτλος του έργου. Ανοίγει διάφορες οπτικές όπως το πώς οι άλλοι βλέπουν ξένο έναν άνθρωπο ή πως ένας άνθρωπος νιώθει ξένος σε σχέση με τον ίδιο του τον εαυτό και πως κάνει μια ολόκληρη διαδρομή και μια υπέρβαση για να φτάσει στο σημείο να μην είναι ξένος και να συμφιλιωθεί και με την ίδια του την ύπαρξη και με τον υπόλοιπό κόσμο. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον αυτό το ζήτημα της αποδοχής με το οποίο παλεύουμε όλοι μόνιμα.

Μιχάλης Οικονόμου: Θα συμφωνήσω με το θέμα της αποδοχής. Ο ήρωας του έργου είναι πολύ εγκεφαλικός, τα προσεγγίζει όλα με μια ορθολογιστική ματιά, δεν ταυτίζεται με τίποτα, δεν συγκινείται από τίποτα, είναι αποστασιοποιημένος από την ζωή, αλλά κάνει μία διαδρομή από το μυαλό προς την καρδιά του. Μέσα από τον φόβο φτάνει σε ένα σημείο που αγγίζει την ζωή και με τους ανθρώπους γύρω του.

Πως δουλέψατε για να γίνει παράσταση ένα τόσο πυκνό αφηγηματικό κείμενο;

Μιχάλης Οικονόμου: Επειδή δεν θα είχε νόημα να αναπαραστήσουμε τα γεγονότα παρατακτικά, όπως είναι γραμμένα, έχουμε χωρίσει το έργο σε θέματα, καθώς το κείμενο του Καμύ επανέρχεται διαρκώς στα ίδια θέματα. Στο θέμα μητέρα, χρόνος, θάνατος, στο θέμα έρωτας, βία, εξέγερση… Μέσα από τα επιμέρους θέματα, αναδύεται η ομορφιά αυτού του κειμένου, καταργώντας τον χρόνο. Ουσιαστικά είναι ένα παιχνίδι αφηγητών.

Κλεοπάτρα Μάρκου: Αναμετριόμαστε με αυτά τα θέματα ως αφηγητές. Με βάση τα θέματα και το πώς εμπλεκόμαστε με αυτά και καλούμαστε να τα αναδείξουμε, δεν υποδυόμαστε συγκεκριμένους χαρακτήρες. Κινούμαστε στην ραχοκοκαλιά του έργου του Καμύ.

Το πότε ζούμε ουσιαστικά ή όχι είναι ξεκάθαρο ή τελείως ρευστό;

Μιχάλης Οικονόμου: Μπορεί να είμαστε ζωντανοί, αλλά στην πραγματικότητα να ζούμε μουδιασμένοι, κλεισμένοι σε ένα σκοτεινό θάλαμο και να τα παρατηρούμε όλα από εκεί. Είναι άλλο να ζεις ουσιαστικά στην πραγματικότητα. Είναι πολύ δύσκολο. Χρειάζεται να έχεις τον εαυτό σου διαρκώς σε εγρήγορση και να τον επαναφέρεις στο «εδώ και τώρα», γιατί τα προβλήματά μας είναι τόσο έντονα που αναλωνόμαστε στο τι λάθη ενδεχομένως να κάναμε στο παρελθόν ή στο τι πρέπει να κάνουμε στο μέλλον. Αυτό είναι ένα ζήτημα βασικό στον Ξένο. Με έναν παράδοξο τρόπο ο ήρωας είναι ένας άνθρωπος των απολαύσεων, ζει το «εδώ και τώρα».

Κλεοπάτρα Μάρκου: Ακριβώς επειδή έχει γνώση της θνητότητάς του, έχει επιλέξει να ζει στο «εδώ και τώρα» και να απολαμβάνει αυτό που του δίνεται. Χαίρεται τα πολύ απλά πράγματα. Είναι πολύ δύσκολο και χρειάζεται πολλή δουλειά, αλλά είναι προσωπική απόφαση το αν θα αφεθείς να απολαύσεις την ζωή ή να χαθείς μέσα σε οτιδήποτε ρυπαρό υπάρχει. Ουσιαστικά είναι μία πάλη, ένας αγώνας συμφιλίωσης με την θνητότητά μας.

Μιχάλης Οικονόμου: Υπάρχει η πάλη, αλλά υπάρχει και η αποδοχή. Η αποδοχή αυτού που είσαι. Και τότε σταματάς να παλεύεις πια, πράγμα το οποίο είναι εξαντλητικό. Το κείμενο του Καμύ είναι και βαθιά θεολογικό. Ο ήρωας δηλώνει άθεος αλλά από πίσω υπάρχει το ζήτημα της αποδοχής της θνητότητας και του θανάτου που είναι καθαρά θεολογικά. Ο Καμύ αναφέρεται στον ήρωά του λέγοντας: «Ο Χριστός που μας αξίζει».

Το να συνειδητοποιεί κανείς ότι δεν υπάρχει απολύτως κανένα νόημα στην ζωή μας παρά αυτό που της δίνουμε εμείς είναι απελευθερωτικό ή πνιγηρό;

Κλεοπάτρα Μάρκου: Ο ήρωας του έργου προσπαθεί διακαώς να βρει ένα νόημα. Νιώθει ότι ή ζωή δεν έχει νόημα αφού τελικά θα πεθάνουμε. Επικεντρώνει στο ότι ζωή είναι αυτό που συμβαίνει τώρα. Λέει: «Ζήσε μέχρι δακρύων». Δεν έχει νόημα αλλιώς.

Μιχάλης Οικονόμου: Είναι σαν να λέει πως δεν έχει κανένα νόημα να βρεις τον αλγόριθμο της ζωής που θα ταιριάζει σε όλους και σε όλα γιατί για κάθε άνθρωπο ισχύει κάτι άλλο. Ο κάθε ένας βρίσκει μόνος του την πορεία του.

Ο Μερσώ είναι αδίστακτος και αήθης ή ειλικρινής;

Κλεοπάτρα Μάρκου: Είναι ειλικρινής και αυτό τον κάνει τόσο ξένο στους υπόλοιπους. Λέει μόνο την αλήθεια. Απλά πολλές φορές η αλήθεια είναι στυγνή και βίαιη. Ο Μερσώ λέει την αλήθεια σχεδόν με απόλυτη αθωότητα και νηφαλιότητα που καταλήγει παράξενο.

Μιχάλης Οικονόμου: Είναι ένας παράξενος άνθρωπος που είτε θα ερωτευτείς, είτε θα μισήσεις.

Κλεοπάτρα Μάρκου: Δεν φοράει καμία μάσκα σε ένα κόσμο όπου όλοι φορούν από μία. Λέει την αλήθεια του με έναν πολύ απλό τρόπο.

Μιχάλης Οικονόμου: Και πάει με την ζωή. Την αφήνει να τον παρασύρει.

Κερδίζει με αυτήν την στάση;

Κλεοπάτρα Μάρκου: Προφανώς γιατί στο τέλος του έργου παύει να είναι ξένος με τον ίδιο του τον εαυτό πρώτα και έπειτα με τον κόσμο. Συμφιλιώνεται.

Το ότι είναι διαφορετικός γιατί είναι μεμπτό στην κοινωνία που ζει;

Μιχάλης Οικονόμου: Γιατί δεν μπορούν οι άνθρωποι γύρω του να τον κατατάξουν πουθενά.

Κλεοπάτρα Μάρκου: Υπάρχουν πάντα συγκεκριμένες συμπεριφορές από τις οποίες όποιος ξεφεύγει, περιθωριοποιείται και απομονώνεται. Κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε για όλες τις συμπεριφορές του που ξέφυγαν από αυτό που θεωρούνταν φυσιολογικό.

Με την πορεία του και τις επιλογές του καταλήγει σε κάποιο συμπέρασμα για την ζωή ο Μερσώ;

Μιχάλης Οικονόμου: Ότι όλα είναι μάταια γιατί θα πεθάνουμε. Δεν έχει σημασία ποιος είσαι, τι κάνεις, αν είσαι καλός ή αν δεν είσαι και σε τι θεό πιστεύεις γιατί το πεπρωμένο όλων είναι το ίδιο, είναι ο θάνατος. Μέσα από την πορεία του οδηγείται στην συμφιλίωση με αυτήν την σκέψη και με του άλλους. Δέχεται το διαφορετικό, ακόμα και αν ο άλλος είναι εχθρός του.

Κλεοπάτρα Μάρκου: Κάνει μία πορεία ζωής και δεν μετανιώνει για τίποτα. Δρα και επιλέγει άσχετα με το τι προσδοκούν οι άλλοι από αυτόν ή με το τι ορίζει η κοινωνία. Αυτό που μετράει είναι η δική του επιθυμία γιατί πραγματικά ο χρόνος είναι πολύ λίγος. Απολαμβάνει σε βάθος.

Μιχάλης Οικονόμου: Βιώνει τα αρνητικά του συναισθήματα και μαθαίνει από αυτό.

Πως πραγματεύεται το έργο το ζήτημα του χρόνου;

Κλεοπάτρα Μάρκου: Το θέμα του χρόνου υπάρχει σχεδόν παντού. Υπάρχει πάντα μία πύκνωση ή μία αραίωση του χρόνου. Στο κομμάτι που βρίσκεται στην φυλακή είναι πάρα πολύ έντονο το ζήτημα του χρόνου γιατί έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και πρέπει να το διαχειριστεί. Καταλήγει στο ότι πρέπει να συμπορευτεί με τον χρόνο, χωρίς να του δημιουργεί αγωνία.

Μιχάλης Οικονόμου: Γεμίζει τον χρόνο του με φαντασία μέσα στην φυλακή. Μετρά τον χρόνο με το φως. Παλεύει με το φως σε όλο το έργο.

Κλεοπάτρα Μάρκου: Το φως επιδρά πάνω στον Μερσώ και του αλλάζει όλη την ζωή. Συμβολικά το φως μπορεί να είναι οτιδήποτε. Μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Μέχρι και να φτάσει σε ένα σημείο μέθης, σαν να βγαίνεις απόν εαυτό σου και να σε ορίζει κάτι άλλο που σε οδηγεί να κάνεις μία υπέρβαση. Μετά από αυτήν την υπέρβαση ο Μερσώ είναι ένας άλλος άνθρωπος.

Ποιο ήταν το προσωπικό σας κέρδος από αυτήν την δουλειά μέχρι τώρα;

Μιχάλης Οικονόμου: Για μένα είχε μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος δουλειάς. Ο σκηνοθέτης μας δούλεψε με ατομικές συνθέσεις και μας έβαλε ταυτόχρονα σε ρόλο δραματουργού, σκηνοθέτη, συνθέτη. Φτιάξαμε συνθέσεις με πολλά στοιχεία προσωπικά, άγκιστρα και θέματα που μας αφορούν πολύ και μετά το μοιραστήκαμε με τους άλλους για να προκύψει η τελική σύνθεση. Ήταν μία πολύ δύσκολη διαδικασία που όμως κρύβει την χαρά της δημιουργίας, μετά την οποία είμαστε πιο ώριμοι και πιο δυνατοί.

Υπάρχει κάποιο κομμάτι του κειμένου που ξεχωρίζετε;

Κλεοπάτρα Μάρκου:  «Πως έβλεπα την άλλη ζωή; Μα, μία ζωή που θα μπορούσα να θυμάμαι. Αυτήν εδώ».

Μιχάλης Οικονόμου: «Τεντωνόταν ολόκληρος για να κατατροπώσει τον ήλιο».

Συντελεστές

Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Τσιάμης

Σκηνογραφία: Γιάννης Θεοδωράκης

Κινησιολογία: Ελένη Χατζηγεωργίου

Μουσική: Λάμπρος Πηγούνης

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Ενδυματολογία: Βασιλική Σύρμα

Βοηθός σκηνοθέτη: Ειρήνη Δένδη

Φωτογραφίες: Δομινίκη Μητροπούλου

Σκηνοθέτης teaser: Γιώργος Αποστολόπουλος

Οργάνωση παραγωγής: Δήμητρα Κόλλια

Ερμηνεύουν

Γεράσιμος Μιχελής

Κλεοπάτρα Μάρκου

Μιχάλης Οικονόμου (κάθε Τρίτη)

Μιχάλης Βαλάσογλου (κάθε Δευτέρα)

Πληροφορίες

Παραστάσεις

Από 23 Οκτωβρίου

«Από Μηχανής Θέατρο»

Ακάδημου 13, Αθήνα, Τ.Κ 104 36

Τηλ: 210 52 31 131

Ημέρες & ώρες παραστάσεων

Δευτέρα: 21:00

Τρίτη: 21:00 (Ακολουθεί συζήτηση για 45 λεπτά με τους συντελεστές)

Τιμές εισιτηρίων

Γενική Είσοδος: 12 ευρώ

Φοιτητικό, ανέργων: 8 ευρώ

Ατέλειες ηθοποιών: 5 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων

https://www.viva.gr/tickets/theater/theatro-apo-mixanis/o-xenos/

Διάρκεια παράστασης

90’ χωρίς διάλειμμα