Είναι ελπιδοφόρο και ανακουφιστικό να υπάρχουν ομάδες νέων ανθρώπων που δημιουργούν, που αναζητούν, μαθαίνουν και φτιάχνουν κάτι νέο από την αρχή. Κάτι που έχει πολύ δουλειά, άριστη ποιότητα, είναι κομμάτι μας, μας αφορά, μας μιλάει, μας κινεί. Τέτοια ακριβώς περίπτωση αποτελεί η παράσταση Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17. Μια παράσταση που προέκυψε από έρευνα, κίνηση, δράση. Μια παράσταση για την νεαρή αγωνίστρια Αθηνά Χατζηεσμέρ που οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ, παλεύοντας για όσα πίστευε και αγαπούσε και εκτελέστηκε στα 17 χρόνια από τους Γερμανούς, λίγο πριν εγκαταλείψουν την Αθήνα. Μιλήσαμε με τους συντελεστές της παράστασης για την προετοιμασία της, καθώς και για τις εμπειρίες, την δύναμη, τα όνειρα που τους χάρισε. Μια απολαυστική συζήτηση για μία απολαυστική παράσταση. 

Ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα εμπειρία που είχατε κατά την προετοιμασία της παράστασης; Ποιο το προσωπικό σας κέρδος;

Μετά από έναν μεγάλο κύκλο παραστάσεων, άρα και εμπειριών, και πριν ξεκινήσει ο νέος κύκλος, μπορώ να πω ότι πιο ενδιαφέρουσα ήταν η εμπειρία των προβών, της προετοιμασίας και της έρευνας της ίδιας της παράστασης, μιας και πρώτη φορά μου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψω ουσιαστικά ομαδικά, με όλους τους όρους της ομαδικότητας που όριζε μέχρι τότε το φαντασιακό μου, και πάνω σε ένα θέμα που με άγγιξε βαθιά. Το ζήτημα της νεότητας και της επαναστατικότητας. Ένιωσα δημιουργός και ενεργό μέρος αυτού που πάντα έχω στο νου μου ως «Θέατρο». Η συνάντηση με τους συνεργάτες και συνοδοιπόρους στην παράσταση αυτή ήταν μια ευλογία που την εύχομαι σε όλους εκείνους που αγαπούν να κάνουν θέατρο. Όπως και η συνάντηση με όλους όσους μας βοήθησαν να συνδεθούμε πιο ουσιαστικά με τα χρόνια της Ε.Π.Ο.Ν. του Ε.Λ.Α.Σ. και του Ε.Α.Μ., της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου που ακολούθησε.
Η πιο σημαντική στιγμή της ίδιας της παράστασης και μια από τις πιο έντονες θεατρικές εμπειρίες που είχα ποτέ, ήταν η παράσταση που δόθηκε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, μέσα στο χώρο εκτέλεσης των χιλιάδων αγωνιστών, και χώρο εκτέλεσης της ίδιας της Αθηνάς Χατζηεσμέρ. Ήταν μια βραδιά που θα τη θυμάμαι όσο ζω.

Τι σας συγκινεί στην ιστορία της Αθηνάς; Που συναντιέται με την εποχή μας;

Η ιστορία της Αθηνάς είναι ιστορία χιλιάδων νέων παιδιών που αποφάσισαν να διεκδικήσουν την ίδια τη ζωή μέσα σε καιρούς σκοταδιού και πολέμου. Φέρει την επαναστατική αισιοδοξία που νιώθουν όλοι οι νέοι, σε όλες τις εποχές και πόσο μάλλον στη σημερινή δική μας, που έχουν ανάγκη για να προσδιορίσουν τη θέση τους μέσα στον κόσμο και να βρουν δύναμη και όραμα για να συνεχίσουν να δημιουργούν, να ονειρεύονται και να αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν που με κάθε τρόπο προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι στατικός και δεδομένος. Η κίνηση της Αθηνάς Χατζηεσμέρ μέσα σε αυτό το μικρό διάστημα που πέρασε από τον κόσμο είναι για μένα σύμβολο της κίνησης της ανθρωπότητας προς τα μπρος.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζετε; Γιατί;

Όλο το κείμενο της Θαλασσιάς Αντωνοπούλου είναι, κατά την άποψή μου, ένα διαμάντι πολιτικού και ταυτόχρονα βαθιά θεατρικού λόγου. Προσωπικά ως ηθοποιός, μετά από 100 παραστάσεις πάνω στο συγκεκριμένο κείμενο, μου δίνεται κάθε φορά η ευκαιρία να ανακαλύψω ερμηνευτικούς δρόμους και δραματουργικό πλούτο που με συναρπάζει.
Ένα από τα αγαπημένα μου τοπία μέσα στο ταξίδι αυτό, είναι εκείνο της διαδρομής του αίματος μέσα στο σώμα της Αθηνάς. Συνθέτει όλον τον οντολογικό, υπαρξιακό, πολιτικό και ανθρώπινο πυρήνα του έργου.

Ηλιάνα Μαυρομάτη

Ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα εμπειρία που είχατε κατά την προετοιμασία της παράστασης;

Είναι πολλές οι εμπειρίες που ζήσαμε κατά τη διάρκεια της έρευνας της παράστασης. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποια. Κάθε συνάντησή μας, κάθε πρόβα και μια εμπειρία. Η συνάντηση μας με τη παλαίμαχη αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης Γιάννα Τρικαλινού, οι αναγνώσεις ιστορικών πληροφοριών συνοδευόμενες μετα ακουσμάτων της εποχής, γέλια, συγκινήσεις, προβληματισμοί σιγά σιγά γεννιόντουσαν όλα. Αξεπέραστη εμπειρία. Θα σταθώ όμως στο αναπάντεχο που πάντα μας φύλα ο δρόμος της ζωής.
Απόγευμα καλοκαιριού. Αύγουστος. Μετά από πρόβα. Η Ηλιάνα, ο Ισίδωρος και εγώ. Περπατάμε στο πεζόδρομο Παραμυθίας στον Κεραμεικό. Αποφασίζουμε να δροσιστούμε σε ένα μικρο καφενεδάκι. Καθόμαστε. Ο Ισίδωρος πάει στα ενδότερα του μαγαζιού, αφήνοντας το μπουζούκι του στη καρέκλα δίπλα μας. Ξαφνικά περνάει με αργό αλλά σταθερό ρυθμό ένας γεράκος. Βλέπει το μπουζούκι, κοντοστέκεται.
“Παίζεις;” Ρωτάει την Ηλιάνα, “Όχι εγώ, ο νεαρός που πήγε μέσα”.
Επιστρέφοντας ο Ισίδωρος βλέπει τον γεράκο. ” Μπουζούκι” του λέει είναι.
” Κάνουμε πρόβες για μια παράσταση. Για την Αθηνά Χατζηεσμέρ, μια ηρωίδα της ΕΠΟΝ”, λέει η Ηλιάνα.
Ήταν αρκετό για να τον προσκαλέσουμε στο τραπέζι μας και να μοιραστεί μαζί μας την ιστορία της ζωής του. Οργανοπαίχτης, αγωνιστής, σύντροφος.
Μη με ρωτήστε λεπτομέρειες, δε θυμάμαι. Θυμάμαι όμως και σίγουρα είναι μια από τις εμπειρίες θησαυρούς που τυχαίνουν στη ζωή σου, την αίσθηση που μου προκάλεσε η αναπάντεχη αυτή συνάντηση γεμίζοντας τη ψυχή μου με συγκίνηση, ορμή, θάρρος για το σήμερα και απέραντη ευγνωμοσύνη για τους φίλους καλλιτέχνες και συνοδοιπόρους μου σε αυτό το ταξίδι της Αθηνάς.
Μια γροθιά δύναμης που ήρθε από το παρελθόν, ένα ζεστό απόγευμα καλοκαιριού σε έναν πεζόδρομο των Αθηνών για να μας δώσει ώθηση και ορμή για το μέλλον. Να μας επιβεβαιώσει ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι έχουμε ο ένας τον άλλον, ότι το ταξίδι είναι ο σκοπός, ότι είμαστε ένα σώμα και έχουμε την ίδια φωνή μέσα από την τέχνη μας.

Ποιο το προσωπικό σας κέρδος;

Το βάλσαμο της ψυχής που αισθάνεσαι όταν αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είσαι μόνος. Την απέραντη αγάπη και δύναμη από τους συναδέλφους καλλιτέχνες που κάναμε μαζί αυτό το το τόλμημα σε δύσκολους καιρούς, χωρίς να πτοηθούμε από τις αντιξοότητες- το αντίθετο μάλιστα. Οι εμπειρίες που απλόχερα μας δόθηκαν. Είτε μιλώντας κατά τη διάρκεια της έρευνας μας με ανθρώπους που βίωσαν αυτά που εμείς διαβάσαμε, είδαμε, γνωρίζουμε ιστορικά, είτε παίζοντας τη παράσταση στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, τόπος εκτέλεσης όχι μόνο της Αθηνάς, αλλά και χιλιάδων άλλων Ελλήνων που αγωνίστηκαν για να μπορούμε να απαντάμε σε αυτές τις ερωτήσεις τώρα. Το ρίγος που ένιωσα, η δύναμη που εισέπραξα εκείνη τη βραδιά υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα ανεξίτηλα στη μνήμη μου. Ο λόγος ύπαρξης της τέχνης μας.
Θάρρος, δύναμη, αγάπη για να μπορώ να συνεχίσω να εκφράζομαι μέσα από την τέχνη μου, αυτό είναι το προσωπικό μου κέρδος.

Τι σας συγκινεί στην ιστορία της Αθηνάς;

Δανείζομαι τα λόγια του Τάσου Λειβαδίτη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
……….
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Όταν τα λόγια γίνονται ένα με τη πράξη…

Που συναντιέται με την εποχή μας;

Η δίψα, η ανάγκη για τη πραγμάτωση του ανθρώπινου ονείρου παραμένει η κινητήριος δύναμη των νέων. Για ένα καλύτερο αύριο, για ένα μέλλον χωρίς φόβο, οργή και μίσος με ηθικές και κοινωνικοπολιτικές αξίες σταθερές που σέβονται την ανθρώπινη υπόσταση. Την ελευθερία.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζετε;

” Και σαν περάσει λίγος καιρός ακόμη, θ’ αλλάξουν κι αυτά μαζί μ’ ολάκερο τον κόσμο. Ανάγκη για ήρωες δε θα υπάρχει πια. Τα παιδιά θα παίζουν μπάλα στη συμβολή των δρόμων ευτυχίας”.

Γιατί;

Το μέλλον που ονειρεύομαι..

Φαίδρα Σούτου

Ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα εμπειρία που είχατε κατά την προετοιμασία της παράστασης; Ποιο το προσωπικό σας κέρδος;

Υπάρχουν δύο ζητήματα στην προετοιμασία αυτής της παράστασης που θεωρώ πολύ σημαντικά. Το πρώτο: η δημιουργικότητα της συλλογικής δουλειάς και έρευνας. Η συνεργασία με την Ηλιάνα Μαυρομάτη και τον Ισίδωρο Πάτερο ήταν εξαιρετικά γόνιμη σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας που έλαβα μέρος, αλλά και η συνεργασία με τη Φαίδρα Σούτου, ήταν σημαντικό στήριγμα στη σύνθεση της παράστασης. Το δεύτερο: Θεωρώ το κείμενο της Θαλασσιάς Αντωνοπούλου ένα από τα σημαντικότερα δείγματα γραφής νεοελληνικού έργου. Χωρίς μιμητισμούς, βερμπαλισμούς ή διαφυγές σε κάθε είδους ευκολίες. Εύχομαι να συνεχίσει σε αυτό τον δρόμο.

Τι σας συγκινεί στην ιστορία της Αθηνάς; Που συναντιέται με την εποχή μας;

Ο άνθρωπος μπορεί να εξεγερθεί εναντίον του υπάρχοντος κόσμου; Η πράξη του αυτή μπορεί να δώσει νόημα στη ζωή και τον θάνατό του; Έχει σημασία να αγωνίζεται κανείς για τις ιδέες του; Η Αθηνά, με τη στάση της απαντά καταφατικά και στα τρία ερωτήματα. Αυτό με συγκινεί περισσότερο κι αυτό θεωρώ ότι συναντιέται με τις ανάγκες της εποχής.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζετε; Γιατί;

«Έρχεται η απελευθέρωση, σιμώνει! Και τότε στα γαλάζια ταμπελάκια των δρόμων θα μπουν τα ονόματα των δικών μας ηρώων. Οδός Ηλέκτρας Αποστόλου, οδός Νικόλαου Σουκατζίδη, οδός Γιάννη Ιωακείμίδη ετών 17. Και σαν περάσει λίγος καιρός ακόμη, θ’ αλλάξουν κι αυτά μαζί μ’ ολάκερο τον κόσμο. Ανάγκη για ήρωες δε θα υπάρχει πια. Τα παιδιά θα παίζουν μπάλα στη συμβολή των δρόμων ευτυχίας και λαού. Και αντί για αριθμούς, τα σπίτια θα έχουν πάνω από τις πόρτες τους στίχους από τραγούδια.»
Η εικόνα του κόσμου για τον οποίο αγωνίστηκε κι έδωσε τη ζωή της η Αθηνά και πολλοί άλλοι είναι τόσο απλή και συνάμα τόσο όμορφη. Μας ξαναφέρνει σε επαφή με το ανθρώπινο μέσα στον άνθρωπο. Τι άλλο ζητά μια κοινωνική επανάσταση;

Σάββας Στρούμπος

Ποια ήταν η πιο ενδιαφέρουσα εμπειρία που είχατε κατά την προετοιμασία της παράστασης; Ποιο το προσωπικό σας κέρδος;

Το σπάνιο αρχικά με αυτή την παράσταση, είναι ότι ξεκίνησε απ´ το μηδέν, από μία ιδέα της Ηλιάνας. Όλα τα στάδια προετοιμασίας της παράστασης αυτής ήταν πρωτότυπα και δημιουργικά, σε ένα ομαδικό περιβάλλον ελευθερίας και διάθεσης για έρευνα και πειραματισμό. Θεωρώ κέρδος όλων μας και μόνο την συνειδητοποίηση ότι μια πετυχημένη και αξιόλογη παράσταση μπορεί να ανέβει με έναν αυθεντικό τρόπο δουλειάς, πολύ διαφορετικό απ´ τα στερεότυπα που έχουμε συνηθίσει ή μας επιβάλλονται. Προσωπικό μου κέρδος θεωρώ το γεγονός ότι κατάφερα να εκφραστώ μέσω των μουσικών οργάνων που χρησιμοποιώ στην παράσταση(φωνή, τρίχορδο μπουζούκι, μπεντίρ) με έναν προσωπικό και πρωτότυπο τρόπο πιστεύω. Η ανάγκη μου να συνδεθώ με το κείμενο, με την υποκριτική της Ηλιάνας και με όλη αυτή την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που οραματιστήκαμε για την παράσταση αυτή, με οδήγησε στο να παίξω και να τραγουδήσω με τρόπους και τεχνικές που δεν είχα ξαναχρησιμοποιήσει, ακολουθώντας -ενστικτωδώς αρκετές φορές- την εσωτερική μου ακοή. Και πάλι, οι ανοιχτοί ορίζοντες και η διάθεση για πειραματισμό της ομάδας είναι που επέτρεψαν σε όλο αυτό να συμβεί.

Τι σας συγκινεί στην ιστορία της Αθηνάς; Που συναντιέται με την εποχή μας;

Το να φτάσει ένας άνθρωπος στην Αυτοθυσία υπερασπιζόμενος την Ελευθερία, το Δίκαιο, την Αλήθεια, την ίδια την Ζωή, είναι μία υπέρβαση ιερή και συγκλονιστική. Θα πρέπει όλοι μας να τιμούμε τους αμέτρητους αγωνιστές που έχει βγάλει διαχρονικά αυτός ο ευλογημένος τόπος. Και ο πιο ουσιαστικός τρόπος -πιστεύω- για να τιμήσουμε την ιστορία μας, όλες αυτές τις άγιες μορφές, την ίδια μας την ζωή, είναι να αγωνιστούμε και εμείς οι ίδιοι. Ας βρούμε αρχικά την δύναμη, καθημερινά να νικάμε το “κτήνος μέσα μας”, όπως έλεγε και ο μέγας Χατζιδάκις. Είναι πιστεύω η πιο ουσιαστική νίκη για τον καθένα μας.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζετε; Γιατί;

Καταρχάς να πω ότι είναι η σχέση μου τέτοια με το κείμενο, που δύσκολα μπορώ να το διαχωρίσω απ´ την παράστασή μας, όπως και να το κρίνω ξεχωριστά. Η έναρξη και όλο το πρώτο μέρος του κειμένου είναι για μένα πολύ ιδιαίτερα. Αφενός διότι μας έδωσε το περιθώριο μέσα από την αφαίρεση, τον συμβολισμό και την πολυεπίπεδη επικοινωνία επί σκηνής να καταθέτουμε έναν πολυδιάστατο χωροχρόνο, ανοιχτό σε πολλαπλές ερμηνείες. Αυτό ασφαλώς εξελίσσεται καθόλη την διάρκεια της παράστασης και για εμένα είναι ένα απ´τα καθοριστικά στοιχεία της. Αφετέρου διότι η μυθιστοριογραφία της Θαλασσιάς σκιαγραφεί εκπληκτικά πιστεύω τον ρόλο της νεαρής Αθηνάς και “στήνει” ολόκληρο τον κόσμο της με πληρότητα, πιστότητα, ομορφιά, ποιητικότητα και ρεαλισμό που συγκινούν.

Ισίδωρος Πάτερος

Συντελεστές
Κείμενο: Θαλασσιά Αντωνοπούλου
Σκηνοθετική επιμέλεια – Φωτισμοί: Σάββας Στρούμπος
Πρωτότυπη Μουσική: Ισίδωρος Πάτερος
Επιμέλεια κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα
Τρέιλερ: Σήφης Στάμου

Ερμηνεύουν:
Ηλιάνα Μαυρομάτη, Ισίδωρος Πάτερος

Επί Κολωνώ, Χώρος: Σκηνή Black Box

Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94, Κολωνός
Ημερομηνία: Πρεμιέρα: Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017. Παραστάσεις: Κάθε Σάββατο στις 6:30μ.μ. (Μέχρι 18/3/17)
Πληροφορίες: τηλ.: 210 5138067
Τιμές εισιτηρίων: 12,00€ (κανονικό), 8,00€ (φοιτητικό, ανέργων)
Διάρκεια: 80’