Ο στρατηγός Μακμπέθ επιστρέφει θριαμβευτής από τον πόλεμο των Σκωτσέζων με τους Νορβηγούς. Στο δρόμο του συναντάει τρία πνεύματα που τον προσφωνούν με τίτλους που δεν κατέχει και εντέλει του υπόσχονται το βασιλικό στέμμα. Ανακαλύπτοντας πως οι πρώτες προβλέψεις τους βγήκαν αληθινές, αποφασίζει να κυνηγήσει άμεσα τον θρόνο και να πραγματοποιήσει την υπόσχεση που του δόθηκε.

Η ομάδα Νοσταλγία συμπληρώνει 20 χρόνια ζωής και επιλέγει το σαιξπηρικό αριστούργημα και την εμπνευσμένη μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη για να φωτίσει θεμελιώδη, ανά τους αιώνες, θέματα της ιδιωτικής και δημόσιας σφαίρας. Με έρευνα χρόνων, η Τώνια Ράλλη επιστρέφει στο σύμπαν του Σαίξπηρ. Η σκηνοθέτης καταδύεται στο δραματουργικό βάθος του έργου για να αναδυθεί ανάμεσα στο διαχρονικό και το επίκαιρο, εγείροντας προβληματισμούς πάνω σε μια ιστορία χωρίς αίσιο τέλος. Πρόκειται για την ιστορία της δίψας του ανθρώπου για εξουσία, και της πορείας του μέσα στον σκοτεινό λαβύρινθο που αυτή τον οδηγεί.

Η Νάντια Μαργαρίτη μας μίλησε για το βάθος του έργου του Σαίξπηρ και όλα όσα της αποκάλυψε, την παράσταση και τις πλευρές που εξερεύνησε, την εξουσία και την τάση να καταστρέφει όποιον τη γευτεί.

Τι σε συγκινεί στο έργο του Σαίξπηρ;

Ο λόγος. Λέει ο γλωσσολόγος F. De Saussure πως ‘’χωρίς τη γλώσσα η σκέψη μας είναι σαν νεφέλωμα, όπου τίποτα δε μπορεί να εκφραστεί με σαφήνεια’’. Μου είναι αδιανόητο πώς ένας νους,όπως αυτός του Σαίξπηρ, αντλεί σκέψεις υψηλές και μη από το νεφέλωμα της αφηρημένης νόησης και χτίζει τόσο εύστοχες, τόσο γερές, τόσο φαντασμαγορικές, τόσο παιχνιδιάρικες, απλές αλλά και πολύπλοκες γλωσσικές δομές και τελικά πλάθει ποίηση.Είναι μια ίντριγκα το πώς μπορεί να λειτουργούσε αυτότο μυαλό, αυτή η ψυχή, το πώς μπορεί να ζούσε αυτός ο άνθρωπος, το πώς μετρούσε και βίωνε τον χρόνο.Από τη μεριά του ηθοποιού και της σκηνικής πράξης, απαιτείται να κοπιάσει κανείς για να μιλήσει αυτόν τον τόσο πυκνό λόγο, που μας έρχεται από τόσο μακριά. Μακριά όχι μόνο χωροχρονικά, αλλά και ψυχικά. Γεννιόμαστε σε μια εποχή που προβάλλει τόσο ξεκάθαρα το αποτέλεσμα αντί της διαδρομής, τη συντομία αντί του πλούτου της έκφρασης, τη χρησιμότητα αντί της ποίησης, το ωφέλιμο αντί του τερπνού.Όλο αυτό αντανακλάται στον τρόπο που μιλάμε. Διάβαζα κάπου ότι ένας μέσος χρήστης της ελληνικής γλώσσας, για να αναφέρω ένα οικείο παράδειγμα, χρησιμοποιεί περί τις 100 λέξεις και τα παράγωγά τους, όταν η ελληνική διαθέτει περί το 1000000 λήμματα. Αυτή η τσιγκουνιά στην προφορική έκφραση δε μπορεί παρά να επηρεάζει και να καθορίζει και τη σωματική μας εκφραστικότητα, την ελαστικότητα των πνευμόνων μας-τουλάχιστον μεταφορικά και αν κάτι τέτοιο δεν υφίσταται κυριολεκτικά ας με συγχωρήσουν οι γιατροί- τη διανοητική μας ευελιξία, τη φαντασία μας, το βάθος των σχέσεων που συνάπτουμε με τους συνανθρώπους μας, τον τρόπο με τον οποίο αστειευόμαστε και γελάμε, το πώς και το πόσο ερωτευόμαστε, την ενσυναίσθησή μας και τον τρόπο που κατανοούμε τον άλλον άνθρωπο, το πώς ψηφίζουμε, το πώς συμβιώνουμε μέσα στις πόλεις μας τελικά. Το γνωστό απόφθεγμα ΄΄τα όρια του κόσμου μου είναι τα όρια της γλώσσας μου΄΄ γίνεται αμέσως κατανοητό όταν το δει κανείς μέσα από το πρίσμα του πώς χρησιμοποιείται η γλώσσα στον Σαίξπηρ. Στα κείμενά του, με τις λέξεις κόσμοι ολόκληροι χτίζονται και μετά καταρρέουν για να χτιστούν αλλιώς. Στο δικό μας έργο, στον Μακμπέθ, δάση σκοτεινά φυτρώνουν και αρχίζουν να κινούνται εκεί που μια ατάκα πριν είχε απλωθεί μια απέραντη ερημιά, μάγισσες γίνονται αέρας και εξαφανίζονται, φόνος φρίκη και φόβος καταλαμβάνουν τα πάντα αμέσως ύστερα από μια βασιλική γιορτή. Τεράστιες αντιθέσεις προτείνονται η μια δίπλα στην άλλη, το φανταστικό και το υπερφυσικό στοιχείο ζουν δίπλα δίπλα με το πραγματικό και το ανθρώπινο. Όλα αυτά δεν είναι καθημερινά πράγματα και δε μπορούν να εκφραστούν με απλό καθημερινό λόγο. Αντίστοιχα δε μπορούν να ειπωθούν με την καθημερινή κοντή μας ανάσα γιατί δεν αρκεί, ούτε με τη μουδιασμένη χρήση των χειλιών που μένουν κλειστά μπροστά σε οθόνες 32 ώρες το 24ωρο. Χρειάζεται μια εσωτερική ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτή που γνωρίζουμε και μια φαντασία που αφήνει τις πιθανότητες ανοιχτές. Από πολιτικής άποψης, ο Σαίξπηρ έχει συνθέσει κείμενα μεγάλων λόγων, μεγάλων πράξεων και μεγάλων ευθυνών, σε αντίθεση χτυπητή με την πραγματικότητα γύρω μας, όπου μεγάλα λόγια εκτοξεύονται και διασχίζουν τον αληθινό κι αφράτο ή τον ψηφιακό αέρα και συνήθως δεν αντιστοιχούν σε πράξεις ή τρόπο ζωής που να ευθυγραμμίζονται μαζί τους.Εννοώ τελικά πως από τον Σαίξπηρ υποψιαζόμαστε πως υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζούμε, πιο τρισδιάστατος, τετραδιάστατος, πενταδιάστατος, ένας τρόπος που κάνει τον χρόνο να μετράει αλλιώς και τους ανθρώπους να εννοούν αυτά που λένε.

Η εποχή διαμορφώνει τους ανθρώπους ή το αντίστροφο;

Σκέψεις πάνω στο αβγό και την κότα

Σκεψούλα 1 : Η εποχή εκτός από τον άνθρωπο περιλαμβάνει και τα γύρω δέντρα, τα πουλιά και τα ποτάμια. Εποχή είναι και το βουνό που δεν έχει ακόμα αποσαθρωθεί άρα το βλέπω και μου κρύβει ενίοτε τον ήλιο, είναι οι κορμοράνοι που κάποτε ήταν πτηνόσαυροι ή κάτι τέτοιο, είναι και η φραουλιά που κάποτε δεν υπήρχε ως φραουλιά και ήταν κάποιο μεγάλο σαρκοβόρο φυτό.  Με διαμορφώνουν αυτά εμένα? Ναι, και δεν το ξέρω. Ναι, ενώ εγώ νομίζω πως όχι. Εποχή είναι το φθινόπωρο, ο χειμώνας, η άνοιξη, το καλοκαίρι και υπάρχουν έξω από τον άνθρωπο. Και ο άνθρωπος έχωσε την ουρά του και τώρα δεν υπάρχουν πια ανεξάρτητα από εκείνον.

Σκεψούλα 2 : Ο κόσμος που μου ξημέρωσε όταν πρωτοάνοιξα τα μάτια μου, που ακόμα είχαν το μέγεθος ενός κουμπιού, ήταν αυτός που ήταν και όχι κάποιος άλλος και περιλάμβανε μπετό, πολλές κόρνες, την Κούκου-ρούκουσοκοφρέτα, το ΠΑΣΟΚ, αττικό φως, δικαίωμα για ψήφο στις γυναίκες, καθόλου socialmedia, καθόλου κορμοράνους και είχε διαμορφωθεί από άλλους για να διαμορφώσει μετά εμένα.

Σκεψούλα 3: Ο κάθε ένας που έρχεται στον κόσμο μπαίνει σε έναν αγώνα που έχει ήδη αρχίσει και προσπαθεί να πιάσει την κεκτημένη ταχύτητα. Μπαίνει σε ένα παιχνίδι που έχει αρχίσει προ πολλού και παίζει με τους όρους που του υπαγορεύουν οι παλιότεροι. Το σωστό και το λάθος έχουν ήδη μορφή και συγκεκριμένο νόημα, γίνονται δε κάποια στιγμή οικεία. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, τη γνώριμη, το άτομο δρα και παράγει έργο και συνάπτει κάθε είδους σχέσεις που θα διατηρήσουν αυτό ακριβώς που του φαίνεται γνώριμο και άρα σωστό. Υπάρχει μια κρυφή επιλογή και αυτή είναι η επαγρύπνηση της  συνείδησης, το να παίρνει κανείς απόσταση από τα πράγματα και από τους αυτοματισμούς της κοινωνίας κι έτσι να σπάει κύκλους που ίσως να προβάλουν φαύλοι αν τους κοιτάξεις από μακριά. Οι αλλαγές στην ιστορία μάλλον έγιναν από ανθρώπους που τα πράγματα όπως τα γνώρισαν δεν τους έβγαζαν νόημα, ένιωθαν ίσως άβολα με την εποχή τους-με την εποχή δηλαδή που διαμορφωνόταν από όλους τους σύγχρονούς τους συνανθρώπους και όσα εκείνοι συντηρούσαν ως κανονικότητα- έγιναν πτηνόσαυροι ή κάτι τέτοιο και την κοίταξαν από ψηλά, κοίταξαν ίσως και λίγο παραπάνω ένα βουνό, όπως για παράδειγμα ο ζωγράφος Σεζάν κοίταξε ξανά και ξανά  το όρος Σαιντ-Βικτουάρ και κάπως έτσι κοιμήθηκε η εποχή του Ακαδημαϊσμού και ξύπνησε η εποχή του Ιμπρεσιονισμού. Χοντρικά μιλώντας.

Σκεψούλα 4: Αυτό το τελευταίο παράδειγμα με τον Σεζάν είναι ένα αναίμακτο παράδειγμα εναλλαγής των εποχών. Υπάρχουν όμως και αιματηρά.

Πως θα μπορούσαμε να ορίσουμε τον ηθικό άνθρωπο στην εποχή μας;

Δε μπορώ να διατυπώσω έναν τέτοιο ορισμό, τη στιγμή που δεν ξέρω πώς ορίστηκε ο ηθικός άνθρωπος σε κάθε περασμένη εποχή. Ξέρω πως σίγουρα πολλά δεδομένα παλιότερης ηθικής αμφισβητούνται και καλώς πιστεύω πως συμβαίνει αυτό. Έχει αρχίσει να μην ταυτίζεται πια απαραιτήτως ο ηθικός άνθρωπος με τον άνθρωπο τον συμβατό με τις τρέχουσες ηθικές επιταγές, για παράδειγμα στην Ελλάδα δε θεωρείται πια ανήθικος ένας άνθρωπος που δε συμβαδίζει με τις συνήθειες της Ορθόδοξης Χριστιανικής Θρησκείας. Έτσι δεν είναι? Έτσι θέλω να πιστεύω. Επειδή όμως κάθε σύστημα ηθικής έχει και κάτι καλό να προτείνει, και όλα μαζί συγκλίνουν σε κάποιες κοινές προτάσεις, κρατώ από αυτές την ειλικρίνεια, την ευγένεια, τον σεβασμό στα πιστεύω του άλλου, τον σεβασμό στην αυτοδιάθεση του άλλου, τον σεβασμό στη ζωή ως ύψιστο αγαθό, το να μπαίνεις στη θέση του άλλου, τη χρήση του διαλόγου τον οποίο πιστεύω για πυλώνα του πολιτισμού.

Πόσο πρέπει να επιτρέπουμε να μας επηρεάζουν οι άνθρωποι γύρω μας, είτε είναι οι δικοί μας είτε όχι;

Ανάλογα. Αν πρόκειται για τον Βαχτάνγκοφ και τις διδασκαλίες του περί θεάτρου, επηρεάσου, κάτι ήξερε. Αν πρόκειται για τη μαμά σου, καλό είναι να φιλτράρεις λίγο παραπάνω αυτά που συμβουλεύει, ανησυχεί και δεν ξέρει τι λέει, θέλει να είσαι ταυτόχρονα γατόνι στην πιάτσα και αθώα περιστερά, έχει ξεχάσει ότι δε συνδυάζονται. Αν πρόκειται για τον ψυχολόγο σου, σε συμφέρει να επηρεαστείς, γι’ αυτό πληρώνεις, σταμάτα να αντιστέκεσαι. Εκτός αν σε φλερτάρει, τότε φύγε. Αν πρόκειται για κάποιον σε μια ομήγυρη που σε γνωρίζει 7,5 λεπτά και σου λέει ότι είσαι πολύ έτσι αλλιώς ή παραλλιώς, τότε μην επηρεάζεσαι, πότε πρόλαβε να σε καταλάβει? Αν πρόκειται για συνεργάτη τότε η ευγένεια και η πρόθεσή του θα δείξει αν πρέπει να επηρεαστείς ή όχι. Αν πρόκειται για τον-την πιο καλό-ή σου φίλο-η, επηρεάσου αν σου πει ότι αυτός που δε σηκώνει τα τηλέφωνα μάλλον δε σε θέλει και πήγαινε παρακάτω. Αν πρόκειται γι’ αυτόν που δε σηκώνει τα τηλέφωνα, μην επηρεάζεσαι, ΄΄φύσα΄΄ τον και πήγαινε όντως παρακάτω.

Και όποιος κατάφερε να μένει ανεπηρέαστος από τις άπειρες γνώμες που καθημερινά ακούει…έχω να ρωτήσω : Αλήθεια;; Πώς το κάνεις;;

Ο Μάριος Πλωρίτης λέει πως στον Σαίξπηρ η εξουσία οδηγεί νομοτελειακά στην φθορά. Συμφωνείς;

Συναντώ συνεχώς παραδείγματα ανθρώπων στον άμεσο αλλά και στον ευρύτερο περίγυρό μου, είτε στα δελτία ειδήσεων είτε στην εμπειρία μου, σε συνεργασίες, στην πολιτική ζωή, σε μικρόκοσμο και  μακρόκοσμο, που κάνουν κατάχρηση του υψηλότερου statusτους προς εκμετάλλευση κάθε τύπου των ατόμων που βρίσκονται σε σχέση εξάρτησης από εκείνους. Αν μετρήσουμε το πόσο συχνά συμβαίνει αυτό και σε τι εύρος περιπτώσεων και σχέσεων, τότε μάλλον μπορούμε να μιλήσουμε δυστυχώς για νομοτελειακή διαφθορά που προκύπτει από την εξουσία. Από κει και πέρα όσο ψηλότερο είναι το βάθρο, μάλλον τόσο μεγαλύτερη η ζάλη και τόσο μεγαλύτερη η πτώση, ηθική ή άλλη.

Κι επειδή ο Σαίξπηρ είναι ανάμεσα στους ανατόμους της ανθρώπινης ύπαρξης και σκέψης, είδε αυτό το σχήμα καθαρά. Και μας το αφηγήθηκε μέσα από μνημειώδη παραμύθια για βασιλιάδες που μπήκε μέσα τους το κακό μόλις το στέμμα καρφώθηκε στο κεφάλι τους, παραμύθια που συνδύασαν ιστορικά δεδομένα και μυθοπλασία, αλλά που πάντα μιλούν για την πραγματικότητα.

Πιστεύεις στη μοίρα ή στο τυχαίο της ζωής;

Πιστεύω ότι όλα είναι μια αδυσώπητη τυχαιότητα. Φυσικά μπορούμε να θέτουμε στόχους και να κινούμαστε συντεταγμένα προς αυτούς. Το αν θα τους πετύχουμε πιστεύω πως δεν είναι πάντα στο χέρι μας, παρά τα αφηγήματα των πολιτικών συστημάτων με βάση τα οποία ζούμε. Ακόμα και η εύρεση του κατάλληλου στόχου ή ακόμα και το τι θα πει΄΄κατάλληλος στόχος΄΄ είναι μια δύσκολη υπόθεση πολλές φορές. Καταλαβαίνετε. Η κάθε επόμενη μέρα είναι μια έκπληξη όχι επειδή κάποιος μας τη φυλάει, αλλά επειδή συμβαίνει τώρα, φρέσκια, μπροστά στα μάτια μας, είναι ένας ανεξάντλητος αυτοσχεδιασμός. Ωραίο είναι να κινείσαι μέσα σ’ αυτόν με εσωτερική ησυχία, με ελαφράδα, με περιέργεια απέναντι στα πράγματα και να επιτρέπεις στον εαυτό σου να θαυμάζει, να πατάει στο έδαφος ή ακόμα και 5 εκατοστά πάνω από αυτό και να κοιτάει μπροστά και ψηλά.

Ποιο ήταν το προσωπικό κέρδος από αυτήν την δουλειά;

Το να ξανακάνεις τη δουλειά σου μετά από 18 μήνες είναι σωτήριο. Το να δοκιμάσεις σπουδαία κείμενα όπως είναι ο Μακμπέθ είναι κέρδος. Οι νέες γνωριμίες μέσα σε έναν θίασο είναι πάντα ένα κέρδος και ένα μεγάλο μάθημα αλληλεγγύης. Ο κόπος να πεις όμορφα μια ιστορία είναι ένα κέρδος. Το να ζεις ασυνήθιστα κάποια λεπτά μέσα στη μέρα σου μιλώντας για κάστρα και μάγισσες που έρχονται από 400 χρόνια μακριά είναι ζωογόνο κέρδος. Το οικονομικό όφελος από τη δουλειά σου ανεξάρτητα από το ποιητικό κέρδος είναι και αυτό ένα κέρδος. Να τα λέμε κι αυτά. Μεταξύ σοβαρού κι αστείου. Χαχα.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη;

Η αγάπη μέσα στην οικογένειά μου. Η εμπιστοσύνη σε αγαπημένα πρόσωπα. Ένα γερό αποσυμφορητικό κλάμα πού και πού. Μια βαθιά ανάσα. Μια ευγενική καλημέρα, βρε αδερφέ. Ένα ωραίο γλυκό, μια σοκολάτα, μια βραδιά με φαγητό και κρασιά, για να μην ξεχνάμε και τις αισθητηριακές απολαύσεις. Κάθε φορά που θαυμάζω κάτι, κάποιον. Κάθε φορά που ένας άνδρας δηλώνει φεμινιστής. Το χιούμορ το τολμηρό, αυτό που σε εκπλήσσει, το ενωτικό.

Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σου βήματα;

Σύντομα ξεκινά η συμμετοχή μου σε μια νέα σειρά, η οποία θα ξεκινήσει να προβάλλεται από τις αρχές του νέου χρόνου στην ΕΡΤ1, θα έχει τίτλο ΄΄Κι όμως είμαι ακόμα εδώ΄΄, σε σκηνοθεσία Σπύρου Ρασιδάκη και σενάριο Κωνσταντίνας Γιαχαλή και Παναγιώτη Μαντζιαφού, όπου θα υποδυθώ μια γυναίκα αποφασισμένη να διεκδικήσει και να πάρει αυτό που θέλει. Επίσης, ξεκινάμε ένα ακόμα εγχείρημα στους κόλπους του θεάτρου Rabbithole, που έχει να κάνει με μια ερευνητική βουτιά στο θέμα της ανυπακοής. Ως πρώτο ερέθισμα θα έχουμε το κείμενο του Henry David Thoreau ΄΄Πολιτική Ανυπακοή΄΄. Θα καταλήξουμε μέσα από την έρευνα σε ένα παραστάσιμο υλικό, το οποίο ακόμη δεν υπάρχει και θα χτίζεται κατά τη διάρκεια της έρευνας. Είμαι ενθουσιασμένη και για τα δυο και ανυπομονώ για τη συνέχεια της σεζόν.

Ταυτότητα παράστασης

Σκηνοθεσία: Τώνια Ράλλη

Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης

Θίασος ηθοποιών: Αχιλλέας Βατρικάς (Ντάνκαν), Γιώργος Κισσανδράκης / Hλίας Καρακωνσταντάκης (Μάλκολμ), Ίριδα Μάρα (Πρώτη Μάγισσα), Νάντια Μαργαρίτη (Δεύτερη Μάγισσα), Έλενα Μεγγρέλη (Τρίτη Μάγισσα), Τατιάνα-Άννα Πίττα (Λαίδη Μακμπέθ), Γιώργος Σίμωνας (Μπάνκο), Συμεών Τσακίρης (Μακμπέθ), Γιώργος Φριντζήλας (Μακντάφ)

Σκηνογραφία: Μαγιού Τρικεριώτη

Κοστούμια: Grace Gely

Κίνηση: Κική Μπάκα

Μουσική σύνθεση: Θέμος Σκανδάμης

Μουσική παραγωγή: Κώστας Στεργίου

Φωτισμοί: Μάριος Κουτσουρέλης

Φωτογραφία – βίντεο: Παναγιώτης Λαμπής

Μάσκες – ειδικά εφέ: Αλέξανδρος Λόγγος, Κωνσταντίνα Τσιάκα

Βοηθός σκηνογράφου: Δήμητρα Χίου

Graphic Design: Ηλίας Πανταλέων

Διάρκεια: 130’

Μια παραγωγή της ομάδας Νοσταλγία

Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21:00 (εκτός Σαββάτου 30/10)

Έως 21 Νοεμβρίου 2021 στο RABBITHOLE (Γερμανικού 20, Μεταξουργείο)

Εισιτήρια: 15€ (γενική είσοδος), 10€ (φοιτητικό / μειωμένο)

Οnline προπώληση μέσω viva.gr: https://www.viva.gr/tickets/venues/rabbithole/

Κρατήσεις, πληροφορίες: 210 52 49 903 |  Ώρες ταμείου: 18:00 – 21:00

Επικοινωνία: Δάφνη Ανέστη, 697 7618 434, dafni_anesti@hotmail.com

Περισσότερες πληροφορίες:

https://www.nostalghia–theatre.com

https://www.rabbitholespace.com

Το Rabbithole θα λειτουργήσει ως αμιγής χώρος και η είσοδος των θεατών θα γίνεται σύμφωνα με τους κανονισμούς που ορίζει το  Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.