Φωτογραφία: Λάμπρος Ρουμελιωτάκης

Ένα από τα αριστουργήματα του Μολιέρου, το Σχολείο των Γυναικών, μια αρχετυπική ιστορία γυναικείας εξέγερσης σε ένα περιτύλιγμα αλλεπάλληλων, ξεκαρδιστικών παρεξηγήσεων, ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου, από τις 17 έως τις 20 Ιουλίου στην Πειραιώς 260 (Χώρος Δ). Από φόβο μην γίνει «κερατάς», ο Αρνόλφος γίνεται δυνάστης! Για τον ίδιο, μια γυναίκα μπορεί να είναι ενάρετη μόνο όταν είναι αδαής και ανόητη. Για να αποκτήσει μια σύζυγο όπως τη φαντάζεται, ο Αρνόλφος μεγαλώνει τη μικρή Αγνή σε απομόνωση, με σκοπό να την παντρευτεί, μόλις εκείνη φτάσει σε ηλικία γάμου. Εν ολίγοις, τα έχει προβλέψει όλα. Όλα;

Ο Άρης Μπαλής μας μίλησε για την επιστροφή στις πρόβες και την σκηνή, τα συναισθήματα και τις σκέψεις που την συνοδεύουν, για την παράσταση του έργου του Μολιέρου και τι σκέψεις που του γέννησε σε σχέση με την δική μας εποχή, για την ανάγκη να δεχτούμε, να αφήσουμε και να αφεθούμε.

Πώς είναι η επιστροφή στις πρόβες και στο θέατρο μετά από ένα τόσο δύσκολο χειμώνα;

Από τη μία πλευρά η επιστροφή είναι δύσκολη, αμήχανη και σε σημεία επίπονη. Από την άλλη, όμως αγγίζει τα όρια μιας παιδικής ευτυχίας, που νομίζω αυτή είναι που κυριαρχεί εν τέλει.

Η συγκυρία που βιώνουμε τα 2 τελευταία χρόνια πως σε έχει επηρεάσει; Πως νομίζεις ότι επιδρά στο θέατρο;

Εμένα προσωπικά και τους κοντινούς μου ανθρώπους μάς εξάντλησε. Στο θέατρο φαντάζομαι μόνο καλό μπορεί να κάνει αυτή η παύση, γιατί ο κόσμος του θεάτρου ήταν αναγκαίο να πάρει μία απόσταση και να σκεφτεί πάνω στο πώς είχε διαμορφωθεί η θεατρική πραγματικότητα με τις 1800 (δεν ξέρω πόσες) παραστάσεις, με τους απλήρωτους ηθοποιούς, με την υστερία του sold out και την εμμονική αγωνία της αυτοπροβολής.

Τι έχει ανάγκη το θέατρο του σήμερα;

Για το θέατρο ως τέχνη δεν έχω απολύτως καμία ιδέα, τι έχει ανάγκη σήμερα και αν έχει ανάγκη κάτι διαφορετικό. Για το θέατρο, ως επάγγελμα, όμως, καταλαβαίνω ότι πρέπει επιτέλους να γίνει αξιοπρεπές.

Τι σε συγκινεί στο έργο του Μολιέρου; Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης και μέχρι σήμερα, τι νέες σκέψεις έκανες; Τι έμαθες για σένα;

Με συγκινεί εξαιρετικά η μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, ο δεκαπεντασύλλαβος στίχος, το χιούμορ του Μολιέρου, η καυστικότητά του και, φυσικά, το θέμα που διαπραγματεύεται. Νέες σκέψεις δεν ξέρω αν έγιναν, αλλά αυτό που συνέχεια σκέφτομαι όλο αυτό το διάστημα των προβών είναι το πόσο ισχυρά δομημένη είναι η πατριαρχική κοινωνία. Ακούνητη και αμετακίνητη σχεδόν. Φρίκη.

Πως ορίζεται η σωστή και χρήσιμη εκπαίδευση;

Η σωστή και χρήσιμη εκπαίδευση δεν μπορεί παρά να προσβλέπει στην χειραφέτηση του ανθρώπου. Κάθε τι άλλο κανονικοποιεί, ενσωματώνει, περιορίζει και ελέγχει.

Γιατί υπάρχει η ανάγκη να μιλάμε διαρκώς για αυτονόητα δικαιώματα ενώ έχουν γίνει τόσοι αγώνες;

Με πιάνει απελπισία με αυτή την ερώτηση. Μάλλον οι κοινωνικές σχέσεις και τα πλέγματα εξουσίας είναι αρκετά ισχυρά για να διακοπούν τόσο απότομα όσο θα επιθυμούσαμε. Δεν είναι τυχαίο ότι το έργο του Μολιέρου τόσους αιώνες μετά δεν μας φαίνεται ούτε αφελές, ούτε ξεπερασμένο. Οι κοινωνίες που ζούμε, θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά συντηρητικές και μάλιστα υπάρχει μία τάση να γίνονται ολοένα και πιο σκοτεινές και οπισθοδρομικές. Δεν ξέρω.

Το περιβάλλον καθορίζει τον ανθρώπινο χαρακτήρα ή η εσωτερική παρόρμηση ή ενδεχομένως, το γονίδιο;

Το περιβάλλον είναι αυτό που διαμορφώνει τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Ή τέλος πάντων σε αυτό έχει σημασία να εστιάζουμε, γιατί σε αυτό μπορούμε να επέμβουμε και αυτό έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε. Αυτό το περιβάλλον είναι που θα πρέπει διαρκώς να το διαμορφώνουμε, ώστε να γίνεται ολοένα και καλύτερο, πιο συμπεριληπτικό, πιο δημιουργικό, πιο ελεύθερο.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη για τη συνέχεια;

Η ανιψιά μου.

Το Σχολείο των Γυναικών του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου στο Φεστιβάλ Αθηνών