Μάτση Χατζηλαζάρου / Γράμματα από το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο 1946-1947 από τις Εκδόσεις Άγρα
Στο γήπεδο της συναντήσεώς μας, που έγινε το γήπεδο της αγάπης μας, δεν γειτνιάζουν άλλοι
Α.Εμπειρίκος.
Οι εκδόσεις Άγρα είναι γνωστό ότι αποτελούν νησίδα πολιτισμού και διαφωτισμού του τόπου με τις εξαιρετικές εκδοτικές επιλογές τους.
Στα πλαίσια των εκδηλώσεων στην οικία Θεοτοκόπουλου -Παρασκευή 5-10-18- το κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει δραματοποιημένη παρουσίαση ενός σπουδαίου βιβλίου-της Μάτσης Χατζηλαζάρου, Γράμματα από το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο, από μία ξεχωριστή ηθοποιό, την Αμαλία Καβάλη, η οποία έδωσε φωνή, πάθος και ψυχή στα κείμενα με τη σκηνοθετική άποψη της Ιώς Βουλγαράκη και τις μουσικές νότες της Αλλέγρης Βουλγαράκη και του Τριαντάφυλλου Μπαταργιά που συνόδευσαν αισθαντικά με φλάουτο και κιθάρα αντίστοιχα.
Η Μάτση Χατζηλαζάρου η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια η οποία πλούτισε την Ελληνική ποίηση και την πνευματική ζωή του τόπου υπήρξε σύζυγος του Α.Εμπειρίκου κατά τα έτη 1940-1943. Η γνωριμία τους ξεκινά όταν εκείνη ζητά τη συμβολή του στην ψυχαναλυτική θεραπεία της. Εκείνος πολυσχιδής προσωπικότητα, ποιητής, πεζογράφος, φωτογράφος, ψυχαναλυτής, δε θα μπορούσε παρά να αναπτύξει με την ποιήτρια μια ιδιότυπη σχέση η οποία διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Το 1946-47 η Μάτση Χατζηλαζάρου μεταβαίνει στο Παρίσι ως υπότροφος του γαλλικού κράτους και κατά τη διάρκεια της παραμονής της βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τονΑ.Εμπειρίκο με την ανταλλαγή επιστολών. Στο βιβλίο εκδίδονται για πρώτη φορά τα κείμενα που η ποιήτρια απευθύνει σ’ εκείνον αποκαλύπτοντας τις μύχιες σκέψεις, τις ανησυχίες της αλλά και τις εντυπώσεις της από το Παρίσι και την πνευματική ατμόσφαιρα που επικρατεί την εποχή εκείνη.
Από τη γραφή της διαφαίνεται η βαθιά επικοινωνία δύο ανθρώπων των οποίων η σχέση δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει, απλώς μεταλλασσόταν ανάλογα με τις περιστάσεις. Για εκείνη τίποτε δεν έχει νόημα αν δεν το μοιράζεται μαζί του, αν δεν ξέρει τη γνώμη του, αν δεν το συσχετίζει με τη ζωή του.
”Όσο βλέπω το Παρίσι, τόσο καταλαβαίνω πόσο εσύ είσαι γεννημένος για κάτι τέτοιους πολιτισμένους και ευγενικούς τόπους και όχι για τα πάθη και τις αηδίες του Ρωμέικου. Έπειτα βλέπω τι τεράστια σημασία έχει ο καιρός χρονικά, που μένουμε και ωριμάζουμε σ΄ένα μέρος. Εσύ εδώ ωρίμασες, ενώ εγώ ωρίμασα στην Ελλάδα, η Γαλλία απλώς με βοηθάει να συγκροτηθώ. Ομολογώ ότι η Ελλάς είναι διαλυτική”.
Επισκέπτεται Γάλλους υπερρεαλιστές και ψυχαναλυτές με συστατικές επιστολές που φέρει από τον ίδιο τον ποιητή. Του γράφει αναλυτικά την εμπειρία αυτών των συναντήσεων, τους προβληματισμούς, τα συναισθήματά της. Η πνευματικότητα και η ποιητικότητα των κειμένων της αναβιώνει την εποχή αλλά και τη σχέση των δύο προσώπων η οποία είναι δυνατή αλλά και αινιγματική.
Εκτός από τις πολλές φωτογραφίες του ζευγαριού υπάρχουν 4 άγνωστα ποιητικά γραπτά της με τελευταίο το ποίημα Αντίστροφη αφιέρωση που αποτελεί το εξομολογητικό αντίο προς τον Α.Εμπειρίκο όταν εκείνος δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Όπως η ίδια λέει: ”ξεμαλλιάζει τη σύνταξη, μιλάει για πολλά που φύλαγε σε μια κρυψώνα, τ’απλώνει εδώ όσο μπορεί καλύτερα και ό,τι θέλει ας γένει”.
Εισαγωγή, υπομνηματισμός, επιμέλεια: Χρήστος Δανιήλ
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα.