ΔΟΚΙΜΕΣ: Η Βοσκοπούλα / Η μουσική του έρωτα

Ένα ανοιξιάτικο πρωινό, ένας βοσκός που συνοδεύει τα κοπάδια του, συναντά μια πανέμορφη βοσκοπούλα. Η ομορφιά της τον χτυπά κατευθείαν στην καρδιά και πέφτει λιπόθυμος. Εκείνη για να τον συνεφέρει του ρίχνει νερό από την πηγή. Ο έρωτάς τους αναπόφευκτος, μοιραίος, ακατάλυτος. Περνούν μαζί μερικές μέρες, απολαμβάνοντας το δώρο που τους δόθηκε και χωρίζουν για να βρεθούν ξανά. Ο βοσκός όμως, αρρωσταίνει βαριά και δεν μπορεί να πάει στην προσυμφωνημένη συνάντηση. Η αγαπημένη του πεθαίνει από έρωτα και θλίψη. Ο βοσκός θα ζήσει πια στην ερημιά, μακριά απ΄όλους, κρατώντας μόνο την σκέψη της. Ποίημα άγνωστης πατρότητας, η Βοσκοπούλα, γεμάτο νιότη, επιθυμία και έρωτα, με μελωδική, γοητευτική γλώσσα, εικόνες, αισθήσεις και αισθήματα, ανεβαίνει στο Θέατρο Νέου Κόσμου από την Ομάδα Elephas Tiliensis (Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου) με την Πηνελόπη Τσιλίκα και τον Γιώργο Παπανδρέου. Το Cue μπήκε στις πρόβες και μίλησε με τους ηθοποιούς και τον σκηνοθέτη για το έργο και την ιδιαίτερη μελωδία του, την παράσταση και τις παρτιτούρες της, τον έρωτα και τις νότες του.

Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Δημήτρης Αγαρτζίδης: Το επιλέξαμε γιατί μας συγκίνησε. Γνώριζα το κείμενο από παλιά. Φέτος θέλαμε να ασχοληθούμε με κάτι ελληνικό. Διαβάσαμε κάποια κείμενα και επιλέξαμε την Βοσκοπούλα γιατί έχει και σκοτάδι, αλλά και φως. Πάντα η επιλογή γίνεται ασυνείδητα. Το βασικό θέμα μας είναι να μας αρέσει πολύ.

Τι σας συγκινεί στο έργο;

Πηνελόπη Τσιλίκα: Είναι μία ιστορία για έναν άνδρα και μία γυναίκα που ερωτεύονται. Δίνουν ένα ραντεβού και κάποιος δεν έρχεται. Η γλώσσα είναι πολύ απλή και παλιά και αυτό δίνει βάθος στην ιστορία. Με συγκινεί η ιστορία και η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένη.

Γιώργος Παπανδρέου: Αυτός ο έρωτας που είναι τόσο αληθινός, φυσικός και πηγαίος. Αυτό είναι που με συγκινεί περισσότερο απ΄όλα. Επειδή είμαι πολύ ρομαντικός άνθρωπος, θα ήθελα να το ζήσω. Και για αυτό πιστεύω ότι είναι κάτι που μπορεί να υπάρξει.

ba_

Πως λειτούργησε η γλώσσα στην δουλειά σας; Αποτέλεσε δυσκολία;

Δημήτρης Αγαρτζίδης: Όταν ξεκινήσαμε, είχα την αγωνία της γλώσσας, αλλά εν τέλει συνειδητοποίησα πως αν αφεθεί κανείς στο κείμενο το παρακολουθεί πολύ καλύτερα από το να υπήρχαν, ας πούμε, επεξηγηματικές παρεμβολές. Δεν υπάρχει περίπτωση να χαθεί κανείς παρακολουθώντας αυτό το κείμενο. Μπορεί να χαθούν λέξεις, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να μην καταλάβει κάποιος κάτι. Μ΄αρέσει πολύ η αίσθηση του να αφήνομαι σ΄αυτήν την γλώσσα και να μην έχω την ανάγκη να την εκσυγχρονίσω με κάποιο τρόπο. Είναι κοντινό ούτως ή άλλως. Μας βάζει σε ένα ρυθμό που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Είναι όλο ρυθμός. Και ίσως έτσι καταλαβαίνει κανείς περισσότερα. Όλη η παράσταση είναι μια παρτιτούρα λόγου, μουσικής και κίνησης.

Πηνελόπη Τσιλίκα: Ο λόγος είναι το βασικό όχημα σ΄αυτήν την παράσταση. Δουλέψαμε με τον Δημήτρη πολύ συγκεκριμένα από την αρχή με βάση τον λόγο. Θέλαμε ένα νήμα αφήγησης όπου θα είναι ο λόγος κατανοητός, άμεσος, δεν θα κουράζει τον θεατή και θα αναδεικνύει την ομορφιά της ιστορίας, τα φωτεινά σημεία της. Προσπαθήσαμε ότι κάνουμε να εξυπηρετεί τον λόγο και την ιστορία.

Την σκηνοθετική ιδέα την κινητοποιεί το κείμενο ή η συνεργασία;

Δημήτρης Αγαρτζίδης: Έχει να κάνει με τους ανθρώπους και με το που συναντιόμαστε. Υπάρχει μια ιδέα και μια αίσθηση και μετά ακολουθεί το πως συναντιούνται οι άνθρωποι και τι είναι αυτό που συμβαίνει. Να είσαι ανοιχτός με τους ανθρώπους να μπορείς να αξιοποιήσεις αυτό που είναι και περιέχει ο καθένας. Δεν μπορείς να μην επηρεαστείς από τον άλλον. Μου φαίνεται πάρα πολύ ενδιαφέρον. Είναι σαν να φτιάχνεις ένα πλαίσιο με την σκηνοθεσία. Ο άλλος μπορεί να νιώθει ότι περιορίζεται, αλλά με αυτόν τον τρόπο μπορεί να φύγει από αυτά που έχει συνηθίσει και να βρει κάτι άλλο πιο προσωπικό. Αυτό είναι που με συγκινεί στο θέατρο.

5859a_

Ο πραγματικός έρωτας είναι πάντα τόσο δυνατός όσο αυτός που περιγράφεται σ΄αυτό το ποίημα;

Πηνελόπη Τσιλίκα: Λέγεται πως αυτή η ιστορία είχε συμβεί στην Κρήτη, πως είναι ένα γεγονός που τότε είχε συνταράξει το νησί. Για σήμερα δεν ξέρω να πω! Τέτοιες ιστορίες είναι στη σφαίρα του μύθου. Καθένας τα διαβάζει ή τα βλέπει στην δική μας περίπτωση και κάτι του δημιουργεί μέσα του.

Δημήτρης Αγαρτζίδης: Φαντάζομαι πως ναι κάποιες φορές. Στο έργο είναι πολύ απόλυτα τα πράγματα. Σαν να μην υπάρχει εγωισμός. Δεν ξέρω αν γίνεται αυτό στις μέρες μας. Και στο τέλος η Βοσκοπούλα μοιάζει να μην έχει εγωισμό, σαν του λέει: «δεν πειράζει που δεν ήρθες, καταλαβαίνω». Μου φαίνεται δύσκολο να γίνει. Το να ερωτευτεί κάποιος πολύ γίνεται. Το να συνδεθεί με τέτοιο τρόπο που να μην υπάρχει άλλη διέξοδος, δεν ξέρω αν γίνεται.

Γιώργος Παπανδρέου: Όχι, φυσικά και δεν μπορεί να είναι τόσο δυνατός πάντα. Θεωρώ ότι έχει να κάνει με την εποχή και με το «εγώ». Είναι θέμα «ανοίγματος». Η γνώμη μου είναι ότι σε πιο παλιές εποχές, οι άνθρωποι ήταν πιο ανοιχτοί, με λιγότερη καχυποψία και περισσότερη εμπιστοσύνη. Νομίζω ότι όταν εμπιστεύεσαι τον άλλον, οδηγείσαι σε κάτι πολύ πιο δυνατό. Γι΄αυτό ίσως παλιότερα όλα τα συναισθήματα να ήταν εντονότερα. Βέβαια, θέλω να είμαι αισιόδοξος και να πιστεύω ότι τέτοιος έρωτας μπορεί να υπάρξει και στην εποχή μας.

Η ιστορία των δύο νέων ξεκινάει με τις καλύτερες προυποθέσεις και καταλήγει μια τραγωδία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η κατάληξη αποτελεί «μια προειδοποίηση για τους κινδύνους του απερίσκεπτου ξελογιάσματος»;

Πηνελόπη Τσιλίκα: Υπάρχει ξελόγιασμα που δεν είναι απερίσκεπτο; Λένε για την ιστορία μας πως αν θέλει κανείς να αποφύγει τα πάθη του έρωτα να δει ή να διαβάσει την Βοσκοπούλα. Η πραγματικότητα όμως, είναι ότι το βλέπεις και πάλι θες να το ζήσεις. Ο άνθρωπος μπορεί να θέλει να αποφύγει αυτό που τον πονάει, αυτό που τον βασανίζει, αλλά συνήθως αυτό είναι το όμορφο και αυτό που αξίζει. Κι ας γίνει ό,τι γίνει. Τι να κάνουμε!

Δημήτρης Αγαρτζίδης: Πρόκειται για μία λάθος συγκυρία. Ο αφηγητής της ιστορίας είναι ο Βοσκός, όχι η Βοσκοπούλα. Στο τέλος ρίχνει κατάρες στον εαυτό του για αυτό που έγινε. Και οι δύο υπέφεραν. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιος υποφέρει πιο πολύ. Και αυτό δεν μπορούμε να το αποφύγουμε όσο κι αν προσέξουμε.

5866a_

Στο κείμενο υπάρχουν πολλά σημάδια που οι νέοι τα βλέπουν και τα πιστεύουν. Υπάρχουν σημάδια γύρω μας που με κάποιον τρόπο μας καθοδηγούν;

Πηνελόπη Τσιλίκα: Φαντάζομαι πως ναι. Βέβαια, έχει να κάνει με το πώς ο καθένας ορίζει και κατανοεί το σημάδι.

Γιώργος Παπανδρέου: Έχει να κάνει με το πόσο ανοιχτός άνθρωπος είναι κανείς και πόσο μαλακός ώστε να δεχτεί ερεθίσματα. Πρέπει να μπορεί να δει το σημάδι, γιατί στην καθημερινότητά μας συμβαίνει συχνά να χάνουμε πράγματα που περνούν από μπροστά μας επειδή δεν τα βλέπουμε. Αν το σκεφτούμε τόσο απλά, υπάρχουν σημάδια. Δεν θα το χαρακτήριζα μεταφυσικό στοιχείο, αλλά φυσικό. Είναι ένστικτο.

Υπάρχει κάποιο κομμάτι του έργου που ξεχωρίζετε;

Πηνελόπη Τσιλίκα: Πολλά. Τώρα σκέφτομαι το τελευταίο κομμάτι. Πρόκειται για έναν έρωτα που δεν ευδοκιμεί. Παρόλα αυτά είναι δύο άνθρωποι –έτσι το βλέπουμε στην δική μας παράσταση- που λένε πως δεν τα κατάφεραν και αφήνουν τον κόσμο να καταρρεύσει, αλλά το λένε σαν μία ερωτική εξομολόγηση ο ένας στον άλλον. Για μένα είναι πολύ συγκινητικό το πόσο φωτεινό μπορεί να είναι το ότι δεν τα κατάφεραν αλλά μπορεί και να ξαναβρεθούν.

Γιώργος Παπανδρέου: Συμβαίνει κάτι πολύ περίεργο με αυτό το κείμενο. Δεν νιώθω κανένα μέρος του σαν κάτι ξέχωρο. Δεν θα μπορούσα να δω μία φράση από αυτό το κείμενο μόνη της. Δεν γίνεται. Επειδή είναι ποιητικό και μιλάει για τον έρωτα, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάτι.

Φωτογραφίες: Γεωργία Πονηράκου (site)

5946a_