Οι Δούλες του Ζαν Ζενέ παρουσιάζονται στο Θέατρο Αμαλία, αφού ολοκλήρωσαν τον δεύτερο κύκλο τους στο Θέατρο Τέχνης -πενήντα χρόνια μετά την πρώτη τους παρουσίαση- σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη, με την ίδια στον ρόλο της Κυρίας και την Κωνσταντίνα Τάκαλου και την Κάτια Γέρου στους εμβληματικούς ρόλους των δύο υπηρετριών. Ένα έργο που ξεκινά από την πραγματική ιστορία δύο αδελφών υπηρετριών που δολοφόνησαν την κυρία τους και την κόρη της, για να μιλήσει για την θέση του ανθρώπου σε έναν κόσμο που τον καταπιέζει στις περισσότερες εκφάνσεις του, τους ρόλους που αναλαμβάνουμε στις ζωές μας, αλλά κι αυτούς που διαδραματίζουμε στις ζωές των άλλων, τις πράξεις που ονειρευόμαστε και αυτές που πραγματοποιούμε. Η Κωνσταντίνα Τάκαλου μας μίλησε για τα βάθη των ρόλων, την πορεία και την αξία τους, τις προεκτάσεις τους στην καθημερινότητα μας.

Τι είναι συγκινητικό στο έργο του Ζενέ;

H παράφορη χαρά της απελπισίας. Η ποίηση που έχουν τα πρόσωπα και το κείμενο. Επίσης αυτή η φαντασιοποίηση της πραγματικότητας, η ψευδαίσθηση, η αποτυχία,  η προδοσία. Η Κλερ και η Σολάνζ  δεν μιλούν  ρεαλιστικά και ενώ βρίσκονται σε ένα έρεβος εκπέμπουν φως. Aυτά τα επίπεδα πρόσωπα που ονειρεύονται μέσα σε ένα όνειρο με τιs αντανακλάσεις της συνείδησης που έχει μια λαμπρότητα μέσα στην αποτυχία.  Ποτέ δεν ξέρουμε ποιες είναι στα αλήθεια. Μπροστά στην Κυρία φέρονται με ψεύτικη ευγένεια, με ψεύτικη ευγνωμοσύνη, με ψεύτικο σεβασμό, όταν είναι μόνες «παίζουν ρόλους”… Ποιες είναι στα αλήθεια όταν έχουν απομακρυνθεί τόσο πολύ από αυτό που ήταν ή είναι και έτσι η “αλήθεια” τους πάντα μετατοπίζεται αλλού.

Πως προσεγγίζονται τέτοιο ρόλοι; Και πως έρχεται κανείς αντιμέτωπος μαζί τους σε καθημερινή βάση;

Με βαθιά αϋπνία! Τα πρόσωπα ενός έργου δεν τα βρίσκεις έτοιμα. Φτιάχνονται στις πρόβες με πολλή δουλειά, με μελέτη, έρευνα με την συνύπαρξη των συνεργατών. Σαφέστατα βάζεις την προσωπικότητά σου κάθε φορά. Τελικό αποτέλεσμα δεν υπάρχει. Είσαι μέσα σε ένα δωμάτιο με το πρόσωπο-ρόλο  άλλα και με την αφήγηση του έργου και συνδιαλέγεσαι μαζί του όταν πλησιάζεις κοντά του, εκεί ανθίζει κάπως η ψυχή και των δύο, και του ρόλου και του εαυτού σου. Πολλές φορές όταν παίζω σε μία παράσταση κουβαλάω τον ρόλο όλη μέρα. Περπατάμε μαζί κατά την διάρκεια της  μέρας. Τα πρόσωπα της συγκεκριμένης παράστασης δεν είναι εύκολα γιατί δεν έχουν μεγάλες εκτονώσεις. Τα πάντα είναι ύποπτα, ζουν στην κόψη μιας πολύ λεπτής γραμμής. Όταν τελειώνει η παράσταση, πολλές φορές λέω: “τώρα θα έπρεπε να παίξω την παράσταση, τώρα είμαι έτοιμη, με αυτήν την ησυχία την νυχτερινή”!

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Δούλες αποτελούν σύμβολο των καταπιεσμένων;

Ο Ζενέ λέει ότι: “δεν έγραψα αυτό το έργο για να υπερασπιστώ την μοίρα των υπηρετών, υπάρχει το συνδικάτο που ασχολείται με τέτοια ζητήματα…”. Ναι, σαφέστατα δεν είναι δύο πρόσωπα που βρίσκονται σε μία κατάσταση ευμάρειας, αλλά το ρητορικό ύφος, κάνει τουs Δούλες, να μοιάζουν φαινομενικά με χαρακτήρες,  ενώ κατά βάσει είναι σύμβολα. Το έργο φέρει αυτό που δεν μπορούμε να κατακτήσουμε στην πραγματικότητα, στην ζωή. Αν η κοινωνία είχε την δύναμη να απορρίψει ότι είναι ελεεινό, αν ο άνθρωπος μπορούσε να πετύχει τον σκοπό του με την αλήθεια, την τιμιότητα θα το είχε προτιμήσει. Άρα οι Δούλες είναι σύμβολα μιας κοινωνίαs  που καλλιεργεί ανθρώπους που πηγαίνουν προs το ψέμα, το κακό όπως oπως άλλοι αναζητούν το καλό. Oι Δούλες δεν θέλουν να παραβιάζουν, να καταπατούν αξίες, να δανείζονται τα ρούχα της Κυρίας, δεν θέλουν να ενοχοποιούν  τον Κύριο αλλά δεν υπάρχει καθόλου χώρος για την αθώα τους ψυχή, όταν ο κόσμος είναι φτιαγμένος  έτσι που σε ωθεί στην παραβατικότητα, σε αναγκάζει να προδίδεις, να μισείς να πηγαίνειs πρoς το κακό. Θέτουν ερωτήματα χωρίς απαντήσεις…Προσπαθούν να ουρλιάξουν με μικρέs πράξεις: “γιατί να γεννιέμαι έτσι; Ποιος το ορίζει αυτό; Γιατί να φτιάχνονται κοινωνίες που είναι φτιαγμένες, για τουs λίγους;”!

Η θέση και οι ρόλοι τους, έχουν επιβληθεί έξωθεν ή είναι κάτι που επέβαλαν οι ίδιες στους εαυτούς τους;

Γιατί να μην επιβάλεις το όνειρο, δηλαδή μια ονειρική ζωή όταν μπορείς να ξεφύγεις από την απελπισία; Το προνόμιο που έχουν τα παιδιά με το παιχνίδι που ανεμπόδιστα κινείται στην “μαγεία” άνευ όρων  χωρίς τρόμο, στην απόλυτη χαρά του παιχνιδιού. Ναι, το παιχνίδι έχει μεγάλη χαρά και η τελετή που χρησιμοποιείται έχει την κάθαρση και η παράσταση που στήνουν έχει λύτρωση. Στην φαντασία ποιοs μπορεί να βάλει εμπόδια παρά μόνο εμείς. Η κοινωνική κατάσταση είναι έτσι διαμορφωμένη που δεν γεννιούνται όλοι οι άνθρωποι με το ίδιο κοινωνικό στάτους. Το έργο βασίζεται στην πραγματική ιστορία των αδερφών Παπέν που γεννήθηκαν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που δεν τους επέτρεπε να κάνουν κάτι άλλο. Η Κλερ και η Σολάνζ θέλουν να φύγουν, αλλά δεν έχουν να πάνε πουθενά, δεν θα λείψουν από κανέναν. Η διαφυγή είναι πολύ συγκεκριμένη, ο θάνατος και το κάτεργο.

Η Κλερ χαρακτηρίζεται και από θάρρος…

Ναι, φυσικά έχει θάρρος. Κάνει πράξεις, φτιάχνει κάτι. Δεν σκέφτεται την πράξη, την πραγματοποιεί. Κάνει μικρές, αλλά γενναίες πράξεις.

Μπορείς να είσαι καλός μόνο όταν λύσεις τα ζητήματα της ζωής σου -όπως αναφέρεται κάποια στιγμή στο έργο-;

O άνθρωπος δεν ευχαριστιέται ακόμη κι αν έχει πολλά, πάντα “κάτι” του λείπει, πολύ περισσότερο αν αυτός δεν έχει τίποτα. Αυτό δημιουργεί μίσος στους ανθρώπους, η αδικία! Όταν υπάρχουν “αγαθά” που δεν μπορείς να τα αποκτήσεις, όταν βλέπεις ένα όμορφο φουστάνι που καθένας δικαιούται να το φορέσει, όταν βλέπεις τον έρωτα που καθένας θέλει να τον ζήσει. Η Κλερ και η Σολανζ έχουν έναν έρωτα μεταξύ τους, γιατί δεν έχουν επιλογή, μισούν και αγαπούν την Κυρία γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Ζουν και οι δύο μία δανεική ζωή. Ο άνθρωπος κυκλοφορεί γεμάτος, μυρωδιές, σαπούνι, ιδρώτα, κολόνια, πούδρα, κουζινίλα, ορισμένοι μυρίζουν ανθρωπιά, άλλοι μυρίζουν απειλή. Ο άνθρωπος είναι πάντα περίεργος για την ιδιωτική ζωή του άλλου, πόσο μάλλον όταν τον θαυμάζει. Όταν κανείς εισβάλει σ΄αυτήν την ιδιωτική ζώνη του άλλου, μετά νιώθει ενοχή και φόβο. Ο φόβος και η ενοχή είναι οι αιτίες για τα αρνητικά που ξεπηδούν από μέσα μαs. Δεν μπορεί να είσαι καλόs oταν υπάρχει ανισότητα στον κόσμο, πρέπει να επαναστατήσεις, να δράσεις, να ονειρευτείς!

Η Κλερ και η Σολάνζ χρησιμοποιούν τους ρόλους και το θέατρο για να ξορκίσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα ή να κατανοήσουν τα πράγματα. Τι χαρίζει το θέατρο στην ζωή τους και στην ζωή μας;

Όταν μπαίνω στην θέση του άλλου, μπορώ να τον καταλάβω και να με καταλάβω. Φορώντας τα ρούχα του, μπορώ να καταλάβω πράγματα γι΄ αυτόν. Μέσα στην ζωή όλοι φοράμε ρόλους και πολλές φορές αυτό συμβαίνει και ανάλογα με την περίσταση ή τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε. Φοράμε προσωπεία ανάλογα με ποιον συναναστρεφόμαστε. Καθρέφτης μας είναι οι άλλοι. Η Κλερ και η Σολάνζ παίρνουν ρόλους. Η Κλερ παίζει την Κυρία και η Σολάνζ την Κλερ –όχι τον εαυτό της! Για να μπουν στην ιστορία βαθιά, μπαίνουν σε ένα ταξίδι και μετά δεν μπορούν να βγουν εύκολα από τον ρόλο. Η Κλερ ως Κυρία μπορεί να την κατανοήσει, αλλά παράλληλα μπορεί να ταπεινώσει και πάρα πολύ την αδερφή της, δηλαδή τον εαυτό της είναι μια αντανακλαστική ματιά. Όταν ταπεινώνει την αδερφή της, την οδηγεί να παίξει και εκείνη πολύ καλά τον ρόλο της ως δούλα και να της επιτεθεί. Όταν λέει: “τα χέρια σου βρωμοκοπάνε νεροχύτη” εννοεί τα “χέρια μου βρωμοκοπάνε νεροχύτη…”. Το αίσθημα αγάπης – μίσους που τρέφει για την Κυρία εμπεριέχει το μίσος προς την Σολάνζ και προς τον εαυτό της.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα έργο που δεν σου αφήνει ελπίδα;

Δεν νομίζω ότι δεν σου αφήνει ελπίδα. Νομίζω ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι κάνουν πράξεις, παλεύουν και αντιστέκονται η κάθε μία με τον δικό της τρόπο. Η μία πεθαίνει στο τέλος, η άλλη όμως όχι. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για μένα είναι αυτό που λέει η Σολάνζ: “Θα με κρατήσεις μέσα σου;”. Είναι πολύ σημαντική αυτή η φράση στο έργο. Κάθε άνθρωπος έχει μια πολύ προσωπική ιστορία που δεν μπορεί να την μεταδώσει σε κανέναν. Η Σολάνζ με την Κλερ έχουν μια τόσο κοινή μοίρα που μοιάζουν να είναι ένα κομμάτι που έσπασε σε δύο μέρη. Ξέρουν πάρα πολύ καλά η μία την άλλη. Είναι πολύ ωραίο να υπάρχει κάποιος στην ζωή –και να μείνει μετά από σένα σ΄αυτή- γνωρίζοντας τόσο καλά μικρές ιστορίες του σώματος που φεύγει. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις ότι υπάρχει ένας άνθρωπος στην ζωή που ξέρει πολύ καλά την ιστορία σου. Όποτε το έργο αφήνει μια αίσθηση ότι κάτι μένει.

Τι δίνει δύναμη στην ζωή, στην καθημερινότητα;

Η χαρά, το γέλιο! Μ΄αρέσει πολύ να γελάω, να κάνω παρέα με ανθρώπους που χαίρονται, που δεν αναλύουν και σκέφτονται συνέχεια.

Υπάρχει κάποιο κομμάτι του κειμένου που ξεχωρίζει;

Υπάρχουν πολλά. Μ΄αρέσει αυτό το σημείο που λέει: “Κανένα κόλπο δεν έπιασε!”.

Φωτογραφίες: Παντελής Μπαλής, Contact

Οι Δούλες του Ζαν Ζενέ στο Θέατρο Αμαλία

Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη

Συνεργάτης στη Σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου

Δραματολόγος παράστασης:  Έλενα Τριανταφυλλοπούλου

Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη

Μουσική επιμέλεια: Νέστωρ Κοψιδάς

Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου

Σχεδιασμός φωτισμού: Στέλλα Κάλτσου

Βοηθός σκηνοθέτη- Εκτέλεση παραγωγής: Μαριλένα Μόσχου

Επεξεργασία ήχου- Β βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Ευστρατίου

Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου

Παίζουν: Κάτια Γέρου, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Μαριάννα Κάλμπαρη

Οι Δούλες στο Θέατρο Αμαλία

Παραστάσεις: Σάββατο 23 & Κυριακή 24 Νοεμβρίου , Ώρα 21.00

Τιμές εισιτηρίων: 15€ γενική είσοδος & 13€ μειωμένο (φοιτητικό, ανέργων)

Προπώληση: Ταμείο Θεάτρου Αμαλία, Καθημερινά 10.30-14.30 & 17.30-21.30,

ticketplus.gr

Πληροφορίες – Κρατήσεις: 2310 842509, 6986713300