Το έργο Τιμάνδρα του βραβευμένου συγγραφέα Θοδωρή Καλλιφατίδη παρουσιάζεται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, για λίγες μόνο παραστάσεις, σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη στο Θέατρο ΕΛΕΡ. Ένα έργο με κέντρο τη γυναίκα και τον τρόπο που βιώνει τον έρωτα, την δύναμη, τον πόνο που ξεκινά από την Τιμάνδρα, μία εταίρα της αρχαιότητας που είχε σχέση με τον Αλκιβιάδη και φτάνει σε όλες τις γυναίκες που σε κάθε εποχή διεκδικούν όσα πιστεύουν ότι αξίζουν. Η Βάλια Παπαχρήστου μας μίλησε για το έργο και την δουλειά της καλλιτεχνικής ομάδας πάνω σε αυτό, την παράσταση και όσα νέ πράγματα της έμαθε, τους αγώνες -αμιγώς γυναικείους και μη- και την αξία του να τους δίνουμε.

Τι σε συγκινεί στο έργο του Θοδωρή Καλλιφατίδη;

Τα ίδια που με συγκινούν και στην μορφή του και στην ομιλία του, σε όσες συνεντεύξεις του έχω παρακολουθήσει. Η ηπιότητα του τόνου του σε σχέση με την οξύτητα του πνεύματος του. Στην “Τιμάνδρα”, το βάθος της σκέψης και της υπαρξιακής αναζήτησης, που έρχεται από το παλλόμενο σώμα μιας γυναίκας, είναι αυτό που με συγκινεί βαθιά. Η σύλληψη του Καλλιφατίδη, ότι η συνάντηση και παράδοση του εν έρωτα σώματός μας με το βαθύ πνευματικό κομμάτι μέσα μας, είναι αυτό που αποκαλύπτει την Ψυχή. Και τέλος, η ίδια η συνθήκη του έργου -κάτι που φωτίζεται εξαιρετικά από τη σκηνοθεσία στην παράσταση- η γυμνή αγωνία του ατόμου (και μάλιστα της γυναίκας, κατά την Αρχαιότητα) μπροστά στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, με φόντο έναν διαρκώς μαινόμενο από τον ίλιγγο του πολέμου κόσμο. Έναν κόσμο παράφορα όμοιο με τον τωρινό, δηλαδή.

Τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου μέσα από τη δουλειά αυτή, μέχρι αυτή τη στιγμή; 

Ότι όσο πιο δύσκολο και απαιτητικό είναι το ζητούμενο, όσες πιο πολλές παραμέτρους έχει, τόσο περισσότερο καλείσαι να ενδώσεις, κυριολεκτικά  να ενδώσεις, να αφεθείς στους παλμούς των γύρω σου, των συνεργατών σου. Κυριολεκτικά, να εκκενώσεις τον εαυτό σου από τις κεντημένες συνήθειες και τον εγωισμό σου.

Πως έχει εξελιχθεί η γυναικεία θέση και δύναμη μέσα στην Ιστορία; Ποια τα κοινά και ποιες οι διαφορές των γυναικών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα;

Αν σκεφτούμε πως κάποτε η γυναίκα θεωρείτο “εξάρτημα” του άντρα κι αν πάμε ακόμα πιο πίσω στην ιστορία όπου ήταν περιουσιακό στοιχείο του πατέρα και μετά του άντρα της, σίγουρα πάρα πολύ. Το δικαίωμα της ψήφου, του αυτό – ορισμού, η  δημιουργία του φεμινιστικού κινήματος, είναι τεράστια  βήματα.

Από την άλλη πολλές φορές αναρωτιέμαι, ιδίως παρατηρώντας γυναίκες που φτάνουν σε θέσεις δύναμης, επιρροής και εξουσίας, αν έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από το ανδροκεντρικό βλέμμα, από τον τρόπο που οι ίδιες δρουν και επιδρούν στους άλλους, όσο και τον τρόπο που διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους. Τις περισσότερες φορές, η απάντηση μου είναι όχι. Οι περισσότερες γυναίκες που φτάνουν σε θέσεις επιρροής (μιλώ κυρίως πολιτικής γιατί αυτό μου φαίνεται εξαιρετικά σημαντικό, ιδίως για τη χώρα μας, ιδίως τώρα) είναι βαθιά ποτισμένες από το dna ενός απόλυτα στεγνού, κανονιστικού και εξουσιαστικού ανδροκεντρικού πολιτισμού όπως διαμορφώθηκε ανά τους αιώνες. Όμως, υπάρχουν φωτεινά σημεία: η ματιά των νέων που αμφισβητεί τα πάντα και οι “προφήτες/προφήτισσες” ενός βαθύτερου  κόσμου που έρχεται, οι φωτεινοί φάροι από το χώρο της Τέχνης, της Φιλοσοφίας και της Διανόησης που με το έργο τους ανατινάζουν τις σκουριασμένες δομές του κόσμου. Σύλβια Πλαθ, Μισέλ Φουκώ, Francesca Woodman, Virginia Woolf και κάθε άνθρωπος που μέσα του έρχεται σε ρήξη με το κεντρικό αφήγημα της εξουσιομανίας και της εντυπωσιοθηρίας, που είναι τα λάβαρα της εποχής και δυστυχώς της χώρας.

Γιατί, ενώ έχουν γίνει τόσοι αγώνες είναι αναγκαίο να διεκδικούμε βασικά δικαιώματα;

Νομίζω, γιατί  ο Δυτικός Πολιτισμός εξακολουθεί να είναι χτισμένος πάνω στην αρχή της συσσώρευσης δύναμης, πλούτου, ύλης.  Κι αυτή η αρχή λειτουργεί με τρόπους αδίστακτους, μόνιμα επεκτατικούς και παραβιαστικούς για το άτομο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Κεφάλαιο, ως οντότητα, είναι πιο δυνατό από τις κυβερνήσεις. Ίσως είμαστε σε ένα από τα αδιέξοδα της ιστορίας, ένα από αυτά που λύνονται μόνο με βαθιές ρήξεις.

Πως μπορεί ένας άνθρωπος να μάθει  τον εαυτό του; Είναι μια διαδικασία που ολοκληρώνεται;

Με ειλικρινή αυτοπαρατήρηση. Είναι εύκολο να ζητάμε συνήθως την τελειότητα από τους άλλους και να είμαστε υπέρ ελαστικοί με τον εαυτό μας. Και με ένα αυτί και μάτι ανοιχτό και προς τα έξω. Ακόμα κι αν δεν μας αρέσει, είναι σημαντικό να ακούσουμε τις πληροφορίες που μας φέρνουν “οι άλλοι” για εμάς.  Και να βαθαίνουμε στα ερωτήματά μας… Δεν νομίζω πως τελειώνει ποτέ αυτή η διαδικασία. Μέχρι την τελευταία μας ανάσα, θα μαθαίνουμε…

Τι διαμορφώνει τη ζωή μας; Η προσωπικότητα ή η τύχη;

Και τα δύο μαζί σε μια μόνιμη συνάρτηση μεταξύ τους, αρχικά. Μεγαλώνοντας, μετά τα τριάντα, μπαίνουν κι άλλα πράγματα που ελέγχουμε μόνο εμείς: η θέληση, η πνευματικότητα, η αυτοκαλλιέργεια και η ανάληψη ευθύνης για τις πράξεις μας. Το τονίζω αυτό, γιατί μου φαίνεται πως μια από τις συνήθειες στην χώρα είναι να μην αναλαμβάνουμε ποτέ τις ευθύνες των πράξεών μας και να ρίχνουμε πάντα τα βάρη στους άλλους. 

Είσαι αισιόδοξη; Τι σου δίνει δύναμη και πίστη στην καθημερινότητα;

Έχοντας ζήσει την απώλεια ενός πολύ αγαπημένου μου ανθρώπου από ανίατη αρρώστια από πολύ νωρίς, έχω απόλυτη συναίσθηση ότι κάθε λεπτό που είμαστε εδώ, στη ζωή, είναι ένα θαύμα. Πίστη μου δίνει η ομορφιά τριγύρω. Το τυχαίο χαμόγελο ανθρώπων στο δρόμο, το φύσημα του ανέμου, η φύση, τα ζώα και πάνω από όλα η αγάπη. Η αγάπη είναι υπέρβαση. Ένα αναπάντεχο ξεχείλισμα προσφοράς που μας θυμίζει ποιοι είμαστε.

Τιμάνδρα του Θοδωρή Καλλιφατίδη σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη στο Θέατρο ΕΛΕΡ

Ταυτότητα παράστασης

Συγγραφέας: Θοδωρής Καλλιφατίδης

Δραματουργία: Χρύσα Καψούλη, Γιάννης Τσαπαρέγκας

Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη
Σκηνικά – Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου

Σχεδιασμός Φωτισμών: Γιώργος Αγιαννίτης

Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου

Βοηθός Σκηνοθέτη/ Μουσική επιμέλεια: Κατερίνα Κέντρου

Φωτογραφίες/Βίντεο: Κατερίνα Τζιγκοτζίδου

Γραφιστική επιμέλεια: Άρης Σομπότης

Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας (Cont Act)

Διεύθυνση Παραγωγής: Γιάννης Γκουντάρας

Οργάνωση και Εκτέλεση Παραγωγής: Γιώργος Ζορμπάς

Παραγωγή: Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία Μαλντορόρ

Πρωταγωνιστούν: Δήμητρα Χατούπη,  Νάνα Παπαδάκη, Βάλια Παπαχρήστου