Κατερίνα Πατσιάνη / Η κατασκευασμένη εικόνα και η θέση της στον κόσμο μας
Ο Γιάννης Καλαβριανός σκηνοθετεί και παρουσιάζει στο Θέατρο Τέχνης το έργο του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας Χαθίντο Μπεναβέντε, Τα κατασκευασμένα συμφέροντα, που γράφτηκε με βάση τους χαρακτήρες της commedia dell’arte. Έξι γυναίκες ηθοποιοί υποδύονται όλους τους ρόλους του έργου ενσαρκώνοντας ιδανικά την κεντρική του ιδέα: Η δύναμη του φαίνεσθαι ανεξαρτήτως του περιεχομένου και η επίδραση που έχει αυτό στην καθημερινή μας ζωή. Η Κατερίνα Πατσιάνη μας μίλησε για το έργο και την παράσταση που με τρόπο παιγνιώδη μιλά για ζητήματα που μας αφορούν άμεσα. Πόσο απέχει η εικόνα από την ουσία και πως μπορούμε να διακρίνουμε την αλήθεια πίσω από από αυτό που φαίνεται; Ποια ηθική ορίζει τις πράξεις μας και πως διαμορφώνεται; Πόση διάρκεια μπορεί να έχει μια απάτη και πότε έρχεται στο φως;
Τι σου αρέσει στο έργο του Μπεναβέντε; Τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου μέσα από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;
Το έργο γράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, επηρεασμένο από τις αρχές της κομμέντια ντελ άρτε, που άνθισε τρεις αιώνες νωρίτερα. Οπότε εμπνέεται από τους τύπους της κομμέντια, μα αναπόφευκτα φέρει και τις αλλαγές που συνέβησαν στο θέατρο μέσα στους αιώνες που ακολούθησαν. Εμείς το ανεβάζουμε έναν αιώνα μετά τη συγγραφή του, οπότε αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι αυτή η εξελικτική πορεία, η ανάγνωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς ανά τους αιώνες. Η οικειότητα με τον κόσμο του έργου, η ανάγλυφη παρατήρηση της ανθρώπινης ποταπότητας αλλά και του μεγαλείου είναι κάτι που μας έχει απασχολήσει.
Αυτό που μου μένει από αυτήν τη σπουδή, από αυτή τη δουλειά, είναι η ελαφρότητα των χαρακτήρων, που τους δίνει το δικαίωμα να μιλάνε για σοβαρά ζητήματα, για φιλοσοφίες της ζωής με τρόπο παιγνιώδη. Αυτό που μαθαίνω ακόμη είναι να συνυπαρχω και να δημιουργώ με άλλους, είναι μια τέχνη της συνεργασίας.
Ο θίασος απαρτίζεται από 6 γυναίκες ηθοποιούς. Ποια η πρόθεση αυτής της επιλογής;
Νομίζω πως ο Γιάννης Καλαβριανός ήθελε να αναστατώσει λίγο τις βεβαιότητές μας αλλά ίσως και τις δικές του για το πώς να ανέβει ένα τέτοιο έργο. Ξέρω πως ήταν επιθυμία του να το σκηνοθετήσει από τα χρόνια της σχολής, οπότε φαντάζομαι θα το έχει φτιάξει στο μυαλό του με διάφορους τρόπους μέσα στα χρόνια. Όταν κάτι το σκέφτεσαι για χρόνια και τελικά το πραγματοποιείς ίσως λειτουργεί ένας παράδοξος μηχανισμός σε επιλογές, πιο ασυνείδητος. Σίγουρα η επιλογή έξι γυναικών επί σκηνής που καλούνται να παίξουν πολλούς ρόλους, γυναικείους και ανδρικούς γεννά ερωτήματα μα και συναισθήματα.
Ισχύει η ρήση «Ό,τι δηλώσεις, είσαι»; Πως μπορούμε να επιβιώσουμε σε έναν κόσμο που η εικόνα, η προσποίηση και οι γνωριμίες καθορίζουν τη ζωή μας;
Φαντάζομαι πως στην εποχή μας, που κυβερνά η εικόνα και μπορείς να επιλέξεις, να σχηματίσεις και να υπερασπιστείς την ιδεατή σου εικόνα, χάνεται το κριτήριο για το τι είναι αληθινό και τι πλασματικό. Μπορείς να γεννήσεις έναν εαυτό πιο εύκολα ίσως από παλιά και με τα πρότυπα της υγείας, ευζωίας, ευημερίας, επιτυχίας, ομορφιάς που προβάλλονται. Μπορείς να προσποιηθείς μεχρι του σημείου να μεταμορφωθείς σε κάτι, αλλά τελικά δεν ξέρω σε ποιον απευθύνομαστε, ποιον έχουμε χρήσει κριτή, θεατή, ακροατή όλης αυτής της προβολής. Τελικά, σε ποιον και για ποιον ποζάρουμε; Και τελικά τι λέμε στον εαυτό μας, όταν παύουμε να κάνουμε χειλάκια στις φωτογραφίες και πάμε για ύπνο;
Ποιες ηθικές αρχές λείπουν από την δική μας εποχή; Πως μπορούμε να ενισχύσουμε την ηθική μας ακεραιότητα;
Τώρα το θέμα της ηθικής δεν ξέρω αν είμαι το σωστό άτομο για να το αναπτύξει. Δεν ξέρω ακριβώς για ποια ηθική μιλάμε, τι εννοούμε, οπότε για να απαντήσω στο ερώτημα με τον τρόπο που μπορώ θα πω ότι το να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στο αξιακο μας σύστημα, όποιο κι αν είναι αυτό, είναι το μόνο που μπορεί να μας απαλλάξει από το δαίμονα του εαυτού μας και των άλλων. Να πιστεύουμε σε κάτι, να προχωράμε με αγάπη σε κάτι. Νομίζω σε αυτήν την περίπτωση, είμαστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.
Ποιες σκέψεις κάνεις για το θέατρο στη μετά covid εποχή; Τι χαρίζει στη ζωή σου;
Αναρωτιέμαι για τη θέση του θεάτρου στη ζωή μας, στη ζωή των ανθρώπων της γειτονιάς μου, των οικείων μου και τελικά στη δική μου. Η πολιτική της Πολιτείας για τον πολιτισμό απέχει πολύ απο το να τον στηρίζει. Σκέφτομαι με ποιον τρόπο μπορεί το θέατρο να μιλήσει στην εποχή μας, με ποια μορφή, μήπως πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που κάνουμε θέατρο, ο χώρος που κάνουμε θέατρο, η σχέση με τον κόσμο, η γλώσσα του. Η δραματουργία πρέπει να αναπτυχθεί, να υπάρχει δυνατότητα έρευνας και να μπορει ο καλλιτέχνης να ζει αξιοπρεπώς, να μελετά και να παράγει όχι απλώς για να παράγει. Να μπορεί να ταξιδεύει, να ανοίξει ο ορίζοντας της αισθητικής του και των θεατρικών του βιωμάτων. Στην εποχή της εικόνας, η αξία του θεάτρου, που είναι ένα προπύργιο μιας κοινότητας, μιας κοινωνίας, αξίζει να μας απασχολεί δυναμικά. Όχι με μνημόσυνα. Καταλαβαίνω ότι κάτι μου λείπει.
Τι ενισχύει την πίστη σου στην καθημερινότητα; Τι σου δίνει χαρά;
Πιστεύω στις στιγμές ευγένειας και αγάπης μέσα στην καθημερινότητα, η οποία είναι για τους περισσότερους από εμάς πολύ δύσκολη. Πιστεύω στους ανθρώπους που αγαπω και με αγαπούν. Με χαροποιεί η καθημερινή μου επαφή με τη φύση, είναι ένα καθημερινό τάμα. Μου υπενθυμίζει γιατί είμαι στη γη.
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
ΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ
– μια φάρσα γεμάτη ανδρείκελα- του Χαθίντο Μπεναβέντε
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
Σκηνικά: Χριστίνα Κάλμπαρη
Κοστούμια: Βάνα Γιαννούλα
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου
Κίνηση: Μαριάννα Καβαλλιεράτου
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη: Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου
Βοηθός φωτίστριας: Μαρία Πρασίνη
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Βίντεο-trailer: Θωμάς Παλυβός
Κατασκευή σκηνικού: Νίκος Δεντάκης
Κατασκευή κοστουμιών: Εύη Τσαμπάση
Σχεδιασμός κομμώσεων: Ελένη Πανέτσου
Εκτέλεση παραγωγής: Αλεξάνδρα Χάμπαση
Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου Sforaris , Performing Arts and Entertainment Ltd, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν
Παίζουν:
Τζένη Διαγούπη (Καπιτάνο, Δόνια Σιρένα, Ντοτόρε)
Μαρία Κοσκινά (Αρλεκίνος, Πουλτσινέλα)
Λήδα Κουτσοδασκάλου (Λέάνδρο, Γραμματέας)
Μαρία Κωνσταντά (Παιδί, Κολομπίνα, Κυρία Πουλτσινέλα,Πανταλόνε)
Κατερίνα Πατσιάνη (Κρισπίν, Ρισέλα)
Όλγα Σκιαδαρέση (Πανδοχέας, Σίλβια, Λάουρα)
Οι στίχοι των τραγουδιών είναι του Γιάννη Καλαβριανού
Η ηχογράφηση έγινε στο Studio 19st από τον Κώστα Μπώκο
Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠΠΟ