Ο καιρός μας αποδεικνύεται σκοτεινός και επιρρεπής στις συντηρητικές ιδέες -καλλυμένες με το πρόσχημα της φιλελεύθερης στάσης ζωής ή όχι-. Χαρακτηρίζεται από την πτώση του παλιού και παρωχημένου και την αναζήτηση μιας νέας οπτικής που δεν έχει ανακαλύψει ακόμα τα όριά της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναζητούμε τρόπους να εκφραστούμε και να συμπορευτούμε, ερχόμενοι σε ουσιαστική επαφή με τον πυρήνα ανθρωπιάς μέσα μας. Τέτοιοι τρόποι είναι η τέχνη, το σύγχρονο θέατρο, οι συναντήσεις με ανθρώπους που μας πάνε ένα βήμα παρακάτω. Τέτοια συγκυρία αποτελεί η παράσταση του έργου Κωλόκαιρος του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου που παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Χώρα (πρεμιέρα 4/10) σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη. Η Βασιλική Διαλυνά μας μίλησε για το έργο και την παράσταση που πραγματεύεται πως οι καιροί μας επηρεάζουν και πως μπορεί να επιτευχθεί το αντίστροφο. Για την παράσταση Είμαστε πάτσι που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι από τη Συντεχνία του Γέλιου στο Σύγχρονο Θέατρο και απευθύνεται με σεβασμό και ευαισθησία στους νεαρούς θεατές. Για τους προβληματισμούς που έχουν εγερθεί στη μετά covid εποχή, αλλά και για την πίστη της στην ουσιαστική επικοινωνία.

Πώς σε βρίσκει η έναρξη της νέας σεζόν;

Κάπως αποσυντονισμένη. Μουδιασμένη… όπως και τον περισσότερο κόσμο φαντάζομαι. Συμβαίνουν τόσα πολλά για να τα αντέξει ένας νους. Τι να πρωτοπεί κανείς, όσοι από εμάς έχουν απομείνει, και τι να πρωτοκάνει μπροστά σε αυτή την ανθρώπινη, την περιβαλλοντική καταστροφή. 

 Πώς βλέπεις το θέατρο στη μετά covid εποχή; 

Υπάρχει πολλή μεγάλη όρεξη, το βλέπω, υπάρχει μεγάλη ανάγκη να εκφραστούμε και οι άνθρωποι που κάνουμε θέατρο και εκείνοι που συμμετέχουν σε αυτό με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Όμως, έχουμε διανύσει μια μακρά περίοδο απομόνωσης και εγλωβισμού και αυτό έχει γράψει μέσα μας, βαθειά, συνηθίσαμε να τρέμουμε τον φόβο μέσα στα τετραγωνικά μας, να οπλιζόμαστε με κάθε είδους φάρμακο, γιατροσόφι για να ξορκίσουμε το κακό στην πόρτα μας αλλά αφήσαμε μόνο του το πνεύμα. Ξεσυνηθίσαμε την ομάδα, την παρέα, το φαγοπότι με διάλογο, τώρα ο καθένας μας θέλει να ξεσπάσει και να πει, και να βλασφημήσει για το κακό που μας βρήκε και δεν ακούμε, σταματήσαμε να ακούμε μέσα στον μικρόκοσμό μας, δεν ακούμε τον διπλανό, χάσαμε το συλλογικό μας και αυτό συμβαίνει παντού δίπλα μας με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις. Ε, κάπως έτσι βλέπω και το θέατρο στην μετά covid εποχή. Καθρέφτης μας είναι το θέατρο και οι λειτουργίες του.

Πώς συναντήθηκες με τον ρόλο σου στον Κωλόκαιρο για δεύτερη φορά; Πώς έχεις και έχει αλλάξει;

 Η Μαρία, ο ρόλος μου, είναι μια “σακατεμένη” γυναίκα. Και κοινωνικά και προσωπικά. Και πιστεύω, πως κατανοώ λίγο περισσότερο αυτή την φθορά, αυτή την αποτυχία μπροστά στο τετελεσμένο, αυτή την δεύτερη σαιζόν διότι κι εγώ έχω φθαρεί από την ανημπόρια που αισθάνομαι μπροστά στην αναλγησία και τον ωχαδερφισμό το τελευταίο χρόνο.

Γιατί αγαπήθηκε τόσο ο Κωλόκαιρος; Γιατί έχουμε τόσο πολύ ανάγκη το νεοελληνικό έργο;

Ο Κωλόκαιρος αγαπήθηκε τόσο γιατί ο θεατής, καθισμένος αναπαυτικά στην καρέκλα του θεάτρου, βλέπει να διαδραματίζεται μπροστά του αυτό που ακριβώς συμβαίνει στο σπίτι του ή στο σπίτι του διπλανού του ή μέσα του χωρίς αυτή την φορά να παίρνει ενεργό μέρος. Δεν δρα, δεν εμπλέκεται στην παρούσα φάση, αφήνει κάποιους άλλους να το κάνουν αυτό για εκείνον κι αυτό είναι μια κάποιου είδους λύτρωση, να μπορεί να κάνει ο άλλος αυτό που θα ήθελες να κάνεις εσύ για μια φορά ή για πολλοστή φορά ή για μια τελευταία φορά. Κι όμως έχει συναισθηματική εμπλοκή εκείνη την ώρα ο θεατής γιατί το αναγνωρίζει, το ξέρει πολύ καλά αυτό που συμβαίνει, ταυτίζεται με αυτό που “παθαίνει” ο κάθε δεσμός, το κάθε σπίτι, έστω κι αν δεν λειτουργεί με τον ίδιο πάντα τρόπο. Αυτός νομίζω είναι και ο λόγος που ίσως τώρα πιο πολύ από ποτέ έχουμε ανάγκη το νεοελληνικό ρεαλιστικό έργο και σαν κείμενο και σαν παράσταση. Είναι μια μορφή της τέχνης που αποτελεί στην ουσία μια μιμητική απεικόνιση της εξωτερικής πραγματικότητας και που κύριο θέμα της είναι το κοινότοπο, το προσιτό, αυτό που βιώνουμε εσύ κι εγώ, εδώ, σήμερα, τώρα κάθε μέρα.

Πώς μπορούμε να οπλιστούμε απέναντι στις ανατροπές της ζωής;

Με δράση. 

Μπορούμε ποτέ πραγματικά να γνωρίζουμε σε βάθος τους ανθρώπους μας;

Δεν ξέρω. Πιθανόν και κάποιες φορές μπορεί και να μπορούμε τελικά. Θέλουμε χρόνο οι άνθρωποι, θέλουμε φροντίδα και κατανόηση. Θα το αντιστρέψω. Μπορούμε ποτέ να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας;

Γιατί μας φοβίζει το διαφορετικό; Πως μπορούμε να συμφιλιωθούμε μαζί του;

Γιατι έχουμε ανάγκη να ανήκουμε. Και είναι πιο εύκολο να ανήκει κανείς σε κάτι “όμορφο”,”άνετο”, “πλούσιο”, λειτουργικό σύμφωνα με τους κοινούς κανόνες παρα σε κάτι δυσλειτουργικό, άβολο και έξω από τα συνήθη. Και πασχίζουμε οι πιο πολλοί να γίνουμε σαν τους πιο … ελάχιστους που ούτε κι εκείνοι είναι νορμάλ και όλο αυτό είναι εντελώς παράλογο διότι και ανατομικά να το δεις κανενός η αριστερή πλευρά δεν είναι ίδια με την δεξιά. Πώς να συμφιλιωθεί κάνεις μαζί του; Ε, ξέρω γω; Ας πάει κάνα ταξίδι, να διαβάσει λογοτεχνία, ας δούμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη…

Πού διαφέρει το θέατρο για παιδιά σε σχέση με αυτό των ενηλίκων;

Για μένα σε τίποτα δεν διαφέρει το θέατρο για παιδιά από το θέατρο των “ενηλίκων”. Εκτός αν θεωρούμε ότι τα παιδιά επειδή είναι μικρά δεν καταλαβαίνουν, είναι και ανόητα και τους μιλάμε σαν να είναι λούτρινα αρκουδακια. Ε, ναι, αυτό είναι κάτι διαφορετικό με το οποίο δεν θα ήθελα να συνδιαλλάσσομαι.

Πώς μπορεί να διαμορφωθεί ο μελλοντικός θεατής; 

Να παρακολουθεί όσο μπορεί και όσο του επιτρέπουν οι συνθήκες. Μαζί κι εμείς. Κανείς δεν διαμορφώνεται από μόνος του. Να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και τα αυτιά μας, να ακούμε τι έχουν να μας πουν, να μεταφέρουμε τη γνώση, με παρακίνηση, με διάβασμα, να βλέπουμε θέατρο, να παρακολουθούμε τους ανθρώπους του -εχουμε πολλούς φωτισμένους ανθρώπους στον χώρο που μας μιλάνε διαρκώς. Να είμαστε ευγενικοί.

Η παράσταση Είμαστε πάτσι που ετοιμάσατε με την Συντεχνία του Γέλιου μιλά για πολύ σημαντικά σύγχρονα ζητήματα. Πώς τα προσλαμβάνουν και πως αντιδρούν οι νεαροί θεατές; Ιδανικά, τι επιθυμείτε να πάρουν μαζί τους εκτός της θεατρικής αίθουσας;

Είναι πανέξυπνα τα παιδιά. Δεν μπορείς να τους κρύψεις τίποτα. Δεν γίνεται να προσποιηθείς πως όλα είναι καλά ενώ δεν είναι. Και στο θέατρο συμβαίνει ακριβώς αυτό, ζητάνε την αλήθεια. Όταν πας να τα κοροϊδέψεις -βάση έργου- ζητάνε την “λύση” , την κάθαρση. Είναι πολύ ειλικρινή τα παιδιά, θα σου πουν αυθόρμητα την αλήθεια τους, την προτίμηση ή την δυσαρέσκειά τους, αν τους άρεσε ή όχι, θα φανεί επί τω έργω και αυτό θα επιθυμούσα να πάρουν μαζί τους φεύγοντας: τον αυθορμητισμό και την ανάγκη για επικοινωνία.

Τι χαρίζει το θέατρο στη ζωή σου-μας;

Τροφή για σκέψη. Επικοινωνία. Διέξοδο. Έκφραση. Πολιτισμό.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη για το μέλλον;

Ό,τι ξέρω πως όσο σκοτεινά κι αν είναι τα πράγματα γύρω μας, υπάρχουν άνθρωποι που θα το αλλάξουν αυτό. Όσο κι αν είναι μια καλή αφορμή τούτη η περίοδος για να χάσεις την πίστη σου στους ανθρώπους πιστεύω ακράδαντα στον άνθρωπο και κάποια στιγμή, κάπως, κάποτε θα ξαναβρούμε την σύνδεση με την ανθρωπιά μας.

Ό,τι ξέρω πως όσο σκοτεινά κι αν είναι τα πράγματα γύρω μας, υπάρχουν άνθρωποι που θα το αλλάξουν αυτό. Όσο κι αν είναι μια καλή αφορμή τούτη η περίοδος για να χάσεις την πίστη σου στους ανθρώπους πιστεύω ακράδαντα στον άνθρωπο και κάποια στιγμή, κάπως, κάποτε θα ξαναβρούμε την σύνδεση με την ανθρωπιά μας.

Κωλόκαιρος του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη στο Θέατρο Χώρα

Είμαστε πάτσι σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι από τη Συντεχνία του Γέλιου στο Σύγχρονο Θέατρο