Νίκος Διαμαντής / Η πανάρχαια ιστορία του έρωτα

Σε κάθε εποχή και σε κάθε συνθήκη, ο έρωτας εξακολουθεί να υπάρχει. Εξακολουθεί να βρίσκει τον τρόπο να συγκινεί και να ανατρέπει. Έστω κι αν είναι για λίγο. Ο Νίκος Διαμαντής σκηνοθετεί στο Θέατρο Σημείο το έργο Χιροσίμα Αγάπη μου της Μαργκερίτ Ντυράς, παρακολουθώντας στενά τον έρωτα μίας ηθοποιού που γύριζε μία ταινία για την ειρήνη και ενός αρχιτέκτονα που βρέθηκε εκτεθιμένος στη δίνη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σε μια περίοδο ταραχής και αστάθειας που το προσωπικό μοιάζει σχεδόν επουσιώδες δίπλα στο συλλογικό. Ο σκηνοθέτης μας μίλησε για το δυνατό κείμενο της Ντυράς και για την παράσταση που ενέπνευσε, για την συλλογική ιστορία που εξελίσσεται και μας παρασύρει, για την πανάρχαιη και διαχρονική δύναμη του έρωτα.

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο έργο; Τι σας συγκινεί σε αυτό;

Επέλεξα την Ντυράς σαν κείμενο, σαν μια ανυπάκοη καλλιτέχνιδα που της άρεσε να σκαλίζει με τόλμη.

Μια παθιασμένη των λέξεω , μία γυναίκα που ερωτεύτηκε τη ζωή και μίλησε για την σεξουαλική και ερωτική και παθιασμένη πλευρά του κόσμου χωρίς περιορισμούς.

Αυτός ήταν ο καθοριστικός λόγος. Ενα εξαιρετικό κείμενο που μιλάει για τη δίψα να αλλάξουμε, έστω μια φορά στη ζωή μας. Τη δίψα να ζήσουμε χωρίς τέλος τον έρωτα και την επαφή με τον άγνωστο ξένο, να αφεθούμε να μας αλλάξει σύνορα.

Ψάχνουμε σε όλη μας τη ζωή τη συνάντηση που θα μας μετατοπίσει.

Και αλλοίμονο όταν συναντηθούμε, γιατί τότε μοιάζει με μια μικρή Χιροσίμα.

Η παράσταση σας συνομιλεί με την ταινία που έχει καθορίσει αυτό το έργο; Σας επηρέασε;

Η ταινία είναι ένα εντελές κινηματογραφικό σύμπαν. Από την άλλη πήρα ελευθερίες και ρίσκα γιατί πλέον έχουμε να κάνουμε με μια διαφορετική γλώσσα, τη γλώσσα του θεάτρου.

Είδα προσεκτικά την σοφή πρόταση του Ρεναί, όμως έπρεπε να απαλλαγώ από το βάρος της ταινίας και με οδηγό το κείμενο της Ντυράς να μιλήσω τη γλώσσα του θεάτρου. Αρα λοιπόν με τόλμη έψαξα τον ψίθυρο και την μικρή , κοντινή ,εσωτερική ,λυγμική κραυγή της ηδονής. Ενα κοντινό κάδρο , ένα άγγιγμα στον πόθο είναι όλη η παράσταση.

Ο έρωτας αλλάζει ποιότητα ανάλογα με την εποχή ή ο πυρήνας του παραμένει πάντα ο ίδιος;

Ο έρωτας πάντα μετακινεί ανθρώπους. Είναι μια μεγάλη πανάρχαια ιστορία απογύμνωσης των συμβάσεων και των ορίων. Μία ιστορία μετακίνησης συνόρων.

Γινόμαστε άλλοι ζώντας τον έρωτα γιατί στην πραγματικότητα είναι το μόνο που μας κάνει να ξεχνάμε τη θνητότητά μας.

Ο έρωτας είναι μια θρασύτατη πρόσκληση, μια άγρια αιματηρή μάχη με τον εαυτό μας.

Η ιστορία είναι καταδικασμένη σε κυκλική τροχιά;

Προσπάθησα να απαντήσω σαυτό το ερώτημα με δύο εργασίες επείγουσας δραματουργίας, την ΕΞΟΔΟ στη μοναδική Δήλο και το ΙΣΛΑΧΑΝΕ στη Θεσσαλονίκη.

Τώρα το μόνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι η ιστορία προχωράει με θυσίες και εμείς το μόνο που πρέπει είναι να αφουγκραστούμε τη φωνή των ανώνυμων και των αδύναμων.

Πριν ο άνεμος πάρει τη φωνή τους.

Κανείς δεν πίστευε ότι θα γινόταν πόλεμος και καταστροφή ξανά στην Ευρώπη. Κι όμως είμαστε πολύ δίπλα σε μία καινούργια Χιροσίμα. Ο παραλογισμός των συμφερόντων μας οδηγεί συστηματικά σε μια επανάληψη των ιστορικών λαθών.

Πως βιώνετε τα τελευταία τόσο ιδιαίτερα χρόνια στο θέατρο; Έχουμε μάθει κάτι από όλα όσα συνέβησαν; Τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί ουσιαστικά η κατάσταση;

Το θέατρο είναι μία σταθερή συνομιλία με το φως.

Τα τελευταία χρόνια μας στέρησε τη φωτεινή πλευρά της ζωής.

Χρειάστηκε μεγάλη υπομονή από όλους μας, μεγάλες θυσίες γιατί έλλειψε η σταθερή μας συνομιλία με τον κόσμο. Ο κόσμος αλλάζει και μαζί ο τρόπος που κάνουμε θέατρο. Χωρίς την στήριξη όμως του κράτους, μια στήριξη αντίστοιχη των σχολείων, της παιδείας και της υγείας, πράγματα απαραίτητα για το σύγχρονο κράτος, ο πολιτισμός θα αφεθεί στα χέρια της αγοράς.

Η υποχώρηση του ακατάταχτου και θρασύτατου χαρακτήρα του θεάτρου φοβάμαι ότι είναι ήδη ορατή στο θεατρικό τοπίο.

Η λύση είναι η σοβαρή αντιμετώπιση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και η αναβάθμισή της, η διαρκής στήριξη της θεατρικής δημιουργίας με διαφορετικούς προυπολογισμούς και βέβαια η στήριξη των νέων.

Είμαστε στο κέντρο μιάς ανθρωπιστικής κρίσης, σε ένα μονοπάτι χωρίς ορατό τέλος , με αλλαγές προτεραιοτήτων. Εύχομαι ο χειμώνας να τελειώσει σύντομα. Η πολυλογία και ο θόρυβος να υποχωρήσει. Και εύχομαι όλοι μας να ξανασκεφτούμε πόσο απαραίτητοι είμαστε.

Τι σας δίνει δύναμη και πίστη για το μέλλον;

Τα απλά καθημερινά πράγματα . Ο πρωινός καφές, μια αγκαλιά, η υπομονή, ένας παππούς, ο υιός μου.

Οσο λιγότερα τόσο καλύτερα σκέφτομαι.