Η εποχή μας χαρακτηρίζεται απο εκπλήξεις και εντάσεις. Δικαιώματα κεκτημένα χρειάζεται να επαναδιαπραγματευτούν, ζητήματα διαχρονικά ζητούν επειγόντως λύση, νέες ανάγκες προκύπτουν με απαιτήσεις. Σε μια τέτοια εποχή, είναι ίσως περισσότερο από ποτέ απαραίτητο να στραφούμε στην τέχνη, να εργαστούμε με γνώμονα τις ανάγκες της, να την μελετήσουμε, να εμπνευστούμε, να θέσουμε ερωτήματα και να ψάξουμε απαντήσεις. Ο Γιώργος Κουτλής μας μίλησε για τον τρόπο που βλέπει εκείνος το θέατρο στην εποχή μας, για τρόπο που δουλεύει τις παραστάσεις του ξεκινώντας από την μετάφραση και την βαθιά κατανόηση των λέξεων, για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον ρόλο της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου και το όραμα πίσω από το ξεχωριστό πρόγραμμά της.

Πως είναι η μετά covidεποχή στο θέατρο; Μάθαμε κάτι από τα δύο τόσο ιδιαίτερα τελευταία χρόνια;

Παραδόξως φαντάζει ευοίωνη. Ο κόσμος μοιάζει να έχει ανάγκη τα ζωντανά θεάματα. Κι έτσι βλέπουμε και πολλές παραστάσεις γεμάτες από κόσμο. Από ότι φαίνεται το σινεμά χτυπήθηκε πραγματικά από τον κόβιντ. Το θέατρο μοιάζει, από θέμα ανταπόκρισης κοινού, να βρίσκεται σε καλή περίοδο. Προφανώς, ο καθένας βίωσε αυτή την εμπειρία διαφορετικά, και κάτι τόσο έντονο δεν γίνεται να μην επηρεάσει τον τρόπο που προσλαμβάνουμε τα πράγματα.

Από τις τελευταίες δουλειές σου, ποια σε επηρέασε περισσότερο; Τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου;

Δεν υπάρχει κάτι που σε επηρεάζει λιγότερο ή περισσότερο. Εννοώ περνώντας τόσο χρόνο με κάποιους ανθρώπους και με ένα υλικό διαμορφώνεσαι κι ο ίδιος. Φυσικά, σε σχέση με την εντύπωση του κόσμου “Οι Παίχτες” με έβαλαν απότομα στο κέντρο της προσοχής. Και εννοείται ότι είναι μια δουλειά κομβική για τη ζωή μου. Μου δημιούργησε καριέρα κατά κάποιο τρόπο και παράλληλα το ότι κάναμε αυτή τη παράσταση μετά από μια περίοδο αναγκαστικής απόστασης από άλλους ανθρώπους, με φίλους, βάζοντας όλη την αγάπη μας και το μεράκι μας παρέα κι αυτό έκανε τέτοιο μπαμ είναι συγκινητικό. Είναι όνειρο που γίνεται πραγματικότητα. Τώρα από εκεί και πέρα για μένα και η πρώτη μου δουλειά το “Παίζοντας το θύμα” και ο “Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι”  που έγινε στο Φεστιβάλ ήταν καθοριστικές για πολλά πράγματα στη ζωή μου. Κάθε φορά μαθαίνεις κάτι καινούριο για τον εαυτό σου απλά κάποιες φορές ο “κραδασμός” είναι εμφανής και άλλες είναι υποδόριος.

Κάθε φορά μαθαίνεις κάτι καινούριο για τον εαυτό σου απλά κάποιες φορές ο “κραδασμός” είναι εμφανής και άλλες είναι υποδόριος.

Οι Παίχτες γιατί αγαπήθηκαν τόσο πολύ; Τι κάνει μια παράσταση να ξεχωρίζει;

Είναι πολλά πράγματα μαζί. Σίγουρα ότι φτιάχτηκε από φίλους, μετά την καραντίνα με τρομερή ορμή για θέατρο, γέλιο, ζωή και μια ανάγκη να κάνουμε τα πράγματα έτσι όπως θα θέλαμε να γίνονται έπαιξε το ρόλο του. Σίγουρα το ότι όλο αυτό συνάντησε την ανάγκη του κοινού για αντίστοιχη ας το πούμε εξωστρέφεια, έφερε νομίζω μια καλή δουλειά στο σωστό timing. Τώρα, για το τι κάνει μια παράσταση να ξεχωρίσει δεν μπορώ να το ξέρω. Δεν υπάρχει συνταγή. Το μόνο που ξέρω είναι ότι όταν μια παράσταση γίνεται με αγάπη κι από ανάγκη για να επικοινωνήσεις κάτι, τότε έχει πιθανότητες το αποτέλεσμα να είναι κάτι μοναδικό. Κι αυτό κάνει κάτι να ξεχωρίζει.

Το γεγονός ότι μετέφρασες το έργο είχε αντίκτυπο στη σκηνοθεσία σου; Η μεταφραστική σου δουλειά ήταν παράλληλη με την σκηνοθετική;

Η μετάφραση είναι συχνά για μένα το πρώτο στάδιο της σκηνοθεσίας. Στο στάδιο αυτό εμβαθύνω σε κάθε λέξη, έρχομαι σε μεγάλη επαφή με το πρωτότυπο και νιώθω ότι είναι με έναν τρόπο ένα μεγάλο κομμάτι της δραματουργικής ανάλυσης. Για να μεταφράσεις καλά ένα έργο πρέπει να καταλάβεις καλά τι γίνεται σε κάθε σκηνή, το ύφος της γραφής και το σύμπαν του έργου. Οπότε ναι για μένα είναι ένα πολύ βοηθητικό κομμάτι για τη σκηνοθετική δουλειά μου.

Αναλαμβάνοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση της Πειραματικής Σκηνής Νέων Δημιουργών ποιους στόχους έθεσες; Σε τι στάδιο βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή;

Οι στόχος ήταν να δοθεί χώρος σε νέους ανθρώπους που βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα. Σε ανθρώπους με φρέσκες ιδέες και πολλή όρεξη. Να βρούμε εγχώρια πρώτη ύλη και να εξετάσουμε τι μπορεί να είναι πρώτη ύλη για μια παράσταση. Να ανοίξουμε τον καλλιτεχνικό διάλογο μεταξύ των νέων δημιουργών και να αρχίσουμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί μια περιπατητική παράσταση -”Τοπογραφία θανάτου ή Για να μην ξεχάσουμε” , μια παράσταση ενός νέου ελληνικού έργου- “Οι προβοκάτορες” και ετοιμαζόμαστε για το “Δε Φάιναλ Θολούθιον” παράσταση βασισμένη σε σύγχρονα ελληνικά διηγήματα των Κωστάκη Ανάν και Suyako. Παράλληλα, ξεκινήσαμε μια τοιχογραφία στο φουαγιέ της Πειραματικής με τον εικαστικό Λεωνίδα Γιαννακόπουλο που κάθε χρόνο θα μεγαλώνει, κάναμε της τουαλέτες Gender Neutral, κάναμε μια πρώτη συνάντηση- δημόσια κουβέντα για την ιστορία της Πειραματικής με όλους τους προηγούμενους καλλιτεχνικούς διευθυντές, ετοιμαζόμαστε για την επόμενη που είναι μια συνάντηση γύρω από το Χώρο και το Φως στη θεατρική σκηνή και έρχονται αναλόγια, μουσικοί αυτοσχεδιασμοί, συζητήσεις, παραστάσεις κλπ… Πολλά και διάφορα!

Πότε μια θεατρική δουλειά είναι πειραματική;

Αυτή ήταν και η κουβέντα στην πρώτη δημόσια συζήτηση που κάναμε με τους πρώην καλλιτεχνικούς διευθυντές της Πειραματικής. Στο μυαλό μου πειραματική είναι μια παράσταση όταν δοκιμάζει τρόπους ή ιδέες που είναι ασυνήθιστες για το ευρύ κοινό. Θα το αφήσω έτσι γενικά.

Οι εργασιακές συνθήκες των ηθοποιών και των καλλιτεχνών, καθώς και ο τρόπος που αντιμετωπίζονται από το κράτος, πως μπορούν να βελτιωθούν ουσιαστικά και πρακτικά;

Οι εργασιακές συνθήκες ηθοποιών και καλλιτεχνών θα βελτιωθούν ουσιαστικά και πρακτικά όταν κάποιος ασχοληθεί μαζί τους ουσιαστικά και πρακτικά. Έχουμε χρόνιες παθογένειες που κανείς δεν ασχολείται να τις λύσει. Θέλει χρόνο, χρήμα και όραμα. Τώρα, συγκεκριμένα δεν έχει νόημα να αναπτυχθούν εδώ, στο πλαίσιο μιας συνέντευξης δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Πολιτική βούληση λείπει, αυτό είναι το βασικό.

Τι χαρίζει το θέατρο στη ζωή (σου);

Για την ώρα το θέατρο είναι η ζωή μου. Σίγουρα χαρίζει υπέροχους ανθρώπους και φανταστικές στιγμές. Πολλή δημιουργία και γεμάτες μέρες. Πολλά νεύρα και άγχος. Χαρίζει πολλά αλλά θα ήθελα αφήνει και λίγο περισσότερο χώρο στη ζωή μου κι έξω από το θέατρο. Σιγά σιγά.

Τι σου δίνει δύναμη και πίστη για τη συνέχεια;

Η αγάπη του κοινού. Είναι τρομερή η στήριξη που έχω πάρει. Ούτε το είχα φανταστεί. Η αγάπη των συναδέλφων και η αγάπη των κοντινών ανθρώπων. Βασικά απ’ ότι βλέπεις δύναμη μου δίνει όπως μάλλον σε όλους η αγάπη και ευτυχώς δεν έχω παράπονο. Παράλληλα δύναμη μου δίνει κι ένα διαόλι που έχω μέσα μου να δοκιμάζω άγνωστα πράγματα, πιο δύσκολα και πιο προκλητικά. Αυτό με κρατάει ανήσυχο με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο.

Τι ονειρεύεσαι για το μέλλον;

Ονειρεύομαι όπως σου είπα παραπάνω χρόνο προσωπικής ζωής, κανά παιδάκι, ωραίες συνεργασίες, μεγάλες επιτυχίες και μεγάλες αποτυχίες. Παραστάσεις στο εξωτερικό, έναν σταθερό χώρο, ταινίες, συναυλίες – τα όνειρα δεν έχουν όρια. Γεμάτες εμπειρίες μέρες.

Το έργο Οι Παίχτες του Γκόγκολ κυκλοφορεί σε μετάφραση Γιώργου Κουτλή από την Κάπα Εκδοτική