Ο Ανήφορος του Νίκου Καζαντζάκη από τις Εκδόσεις Διόπτρα

Έτσι μονάχα η ζωή σώζεται. Τι θα πει σώζεται; Ανεβαίνει.
Αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα εκδοτικά γεγονότα του 2022 είναι η ανάληψη από τον εκδότη της Διόπτρας, Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο, των πνευματικών δικαιωμάτων του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς εκδόθηκαν όλα τα βιβλία του συγγραφέα με κατατοπιστικό επίμετρο και εξαιρετική αισθητική εξωφύλλων και γραμματοσειράς.
Ο Ανήφορος αποτελεί το μοναδικό αδημοσίευτο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη, το οποίο γράφτηκε το 1946 αμέσως μετά την έκδοση του έργου του Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Ο συγγραφέας είχε δεχτεί επικρίσεις για την απουσία αναφορών στον πόλεμο, στην Κατοχή αλλά και την απουσία πολιτικής τοποθέτησης στα έργα του. Ο Νίκος Καζαντζάκης όμως, διαθέτει βαθιά ανθρώπινη πολιτική ματιά στα γεγονότα και διαπνέεται σε όλα του τα έργα από την αγωνία της ανθρώπινης μοίρας, του οράματος και της πραγμάτωσης μέσω της λύτρωσης. Ο Ανήφορος είναι ένα μυθιστόρημα το οποίο θα προσφέρει μεγάλη ικανοποίηση στον αναγνώστη που συναντά εκ νέου στο έργο αυτό όλα τα μοναδικά χαρακτηριστικά του κλασικού συγγραφέα. Φιλοσοφική αναζήτηση,προβληματισμό, ανησυχία για την πορεία της ανθρωπότητας αλλά και της Ελλάδας ειδικότερα.
Η Επιστήμη, που τόσες ελπίδες στήριξε απάνω της ο κακομοίρης ο άνθρωπος-να μας λυτρώσει από τη φτώχεια, από την αμάθεια κι από το χτήνος και ν’απαντήσει στα εναγώνια ψυχικά μας ρωτήματα-, κατάντησε το πιο τρομαχτικό κι ανήθικο όπλο μιας νέας βαρβαρότητας,της πιο φριχτής, της επιστημονικής.
Η Ανθρωπότητα βρίσκεται σε απότομη στην πορεία της στροφή.κι όπως πάντα σε τέτοιες απότομες στροφές, δεν πρέπει να ελπίζουμε πως αν γίνει μια καλύτερη προσαρμογή του ιδανικού στην πραγματικότητα,αν μπαλωθούν κι εφαρμοστούν καλύτερα οι νόμοι,θα βρούμε τη λύτρωση.
Στις μεγάλες στιγμές που περνούμε μια μονάχα δύναμη μπορεί να μπει οδηγός-η Πίστη.
Όπως σε όλους τους ανθρώπινους αγώνες, κι εδώ οι οχτροί ήταν οι ίδιοι-ο άνθρωπος με το μέσα του χτήνος, το φως με το μέσα του σκοτάδι.

Βασικός ήρωας του μυθιστορήματος ο Κοσμάς, με πολλά κοινά βιωματικά χαρακτηριστικά με τον συγγραφέα, επιστρέφει στην Κρήτη μετά τη συμμετοχή του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στον οποίο υπηρέτησε ως αεροπόρος. Μαζί του έρχεται η σύζυγος του η Πολωνοεβραία Νοεμή. Βρίσκονται στο πατρικό του Κοσμά με την μητέρα και την αδελφή του στη σκιά του εκλιπόντος πατέρα αλλά και του μελλοθάνατου παππού. Η αμείλικτη στάση του Καπετάν Μιχάλη γεννά φόβο και δέος σε όλα τα μέλη της οικογένειας ακόμη και μετά το θάνατο του και ζωντανεύει ακριβώς όπως στο μυθιστόρημα του Καπετάν Μιχάλης. Η ανδρική σκληρή και αγέρωχη παρουσία καθορίζει τη ζωή και τον ψυχισμό των ηρώων. Παράλληλα το καταστροφικό πέρασμα των Γερμανών καθορίζει τη ζωή, τις ψυχές και τα όνειρα των ανθρώπων.
Η Νοεμή είναι υποχρεωμένη να σηκώσει το βάρος του Ολοκαυτώματος, να προσαρμοστεί στη νέα της οικογένεια και να ακολουθήσει τον Κοσμά στα όνειρα του. Εκείνος μολονότι μαθαίνει ότι η γυναίκα του είναι έγκυος αποφασίζει με τη δική της συγκατάθεση να μεταβεί στο Λονδίνο υπηρετώντας το όραμα της ίδρυσης μιας Πνευματικής Διεθνούς πράγμα το οποίο παραμένει ανεκπλήρωτο όνειρο. Η περιπλάνηση του στην Αγγλία αισθητοποιείται μέσα από τα γράμματα του στη Νοεμή. Ο αναγνώστης συναντά πολλές αναλογίες με το βιβλίο του Ταξιδεύοντας-Αγγλία. Εμβαθύνει στη φιλοσοφία, στη στάση ζωής των Αγγλων, προσπαθεί να ερμηνεύσει πολιτισμούς και συμπεριφορές και εκεί συνειδητοποιεί ότι πίσω του στην Κρήτη έχει αφήσει μια γυναίκα που την έριξε μέσα στα θεριά ξένη και μισημένη. Προσπαθεί με τα γράμματα να απαλύνει τον πόνο της αλλά και να τη μυήσει στην πραγματικότητα του πολιτισμού του για να τη φέρει κοντά του, να την κάνει μέτοχο της δικής του ουσίας. Νιώθω πως το μεγάλο μυστικό της τελειότητας στη ζωή και στην τέχνη λέγεται -ισορρόπηση.
Αποτυπώνει ανάγλυφα τον κόσμο που αιμορράγησε με δύο μεγάλους πολέμους και προσπαθεί να προσδιορίσει την οντότητά του, τη φύση του,ν τον προορισμό του. Μπαίνει στα βιβλία του, βυθίζεται στο διάβασμα όπως μπαίνουμε στη θάλασσα, για να ξεχάσει, μα δεν μπορεί. Προσπαθεί να μερώσει το χτήνος στα σωθικά του ανθρώπου’’και να συνεχίσει τον Ανήφορο για τη σωτηρία της ζωής. Αφήνει την ιδέα να ωριμάσει με το χρόνο να γίνει όνειρο και παραμύθι.
Ο συγγραφέας βλέπει τη ζωή ως ένα διαρκή Ανήφορο. Η βαθιά αυτή πεποίθηση διαπερνά το σύνολο του έργου του. Η ανοδική πορεία που οδηγεί τον άνθρωπο στην ελευθερία και την αθανασία. Στόχοι που κατακτώνται με κόπο έως ότου ο τεχνίτης μετουσιώσει το χώμα σε θεϊκιά, πολύτιμη ουσία. Η Νοεμή φεύγει από τη ζωή μόνη και ανήμπορη να αντιμετωπίσει τη ζωή με αισιοδοξία, πληγωμένη από την αβάσταχτη αναλγησία των ανθρώπων .Ο Κοσμάς αντιμεπωπίζει την οδύνη και τη νόσηση με τη μοναδική δυνατότητα που εχει να γαληνέψει την ψυχή του -τη γραφή.
Η συναρπαστική γραφή του Νίκου Καζαντζάκη αγγίζει τα μύχια της ψυχής του αναγνώστη, διεγείρει τις αισθήσεις του και δονεί τη συνείδηση του. Εισάγει στο ιδιαίτερο αυτό σύμπαν του συγγραφέα που δημιουργεί τη διαρκή ανάγκη επανόδου σ’αυτό.
Ο πρόλογος καθώς και το επίμετρο του Νίκου Μαθιουδάκη και της Παρασκευής Βασιλειάδη διαφωτίζουν, κατατοπίζουν αλλά και επαναφέρουν το ενδιαφέρον για το σύνολο του έργου του συγγραφέα του οποίου η φωνή ηχεί πιο επίκαιρη από κάθε άλλη φορά.
Το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη Ο Ανήφορος κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.
