Αμαλία Νίνου / Το αληθινό άγγιγμα του θεάτρου
Σε ένα κόσμο σκοτεινό και σαθρό, που χαρακτηρίζεται από το προσωπικό συμφέρον και την επιφανειακή ηθική, δύο νέοι “με την μορφή της ανθισμένης νιότης”, προσπαθούν να αναγνωρίσουν ο ένας στον άλλον την ελπίδα, πράγμα το οποίο αποδεικνύεται αδύνατο. Κάθε πίστη του πρίγκιπα Άμλετ καταρρίπτεται οδηγώντας τον μαθηματικά προς το τέλος του, ενώ η νεαρή Οφηλία ανακαλύπτει πως η ευαισθησία και η καλοσύνη δεν αρκούν για να αλλάξουν το παραμικρό στον κόσμο που ζει. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου σκηνοθετεί το κλασικό και μεγαλειώδες έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ στο Αμφί-Θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, κάνοντας μια παράσταση που παράλληλα με την αυταπόδεικτη αξία του κειμένου, καταδεικνύει την δύναμη του θεάτρου. Του θεάτρου που δεν είναι μία τέχνη που δημιουργείται και πεθαίνει μπροστά στα μάτια των θεατών, αλλά -το ακριβώς αντίθετο- συντελείται μπροστά τους και μέσα τους χωρίς επιστροφή, αποτελώντας κομμάτι της μνήμης τους, διαμορφώνοντας την σκέψη τους και ακολουθώντας τους -με όποιο τρόπο- στην μετέπειτα πορεία τους. Η Αμαλία Νίνου μας μίλησε για την παράσταση και το έργο που δεν παύει να αποκαλύπτει τα πλούτη του, τον ρόλο της Οφηλίας και την πίστη στην ελπίδα, το θέατρο και τις συγκινήσεις του.
Τι σε συγκίνησε στον Άμλετ όταν τον διάβασες και τι σε συγκινεί τώρα που έχεις διανύσει μία διαδρομή;
Πρώτη φορά το είχα διαβάσει πολύ μικρή και συνειδητοποιώ πως σε κάθε ηλικία και φάση ζωής βρίσκει κανείς τελείως διαφορετικά πράγματα για το εαυτό του. Είναι φιλοσοφικό έργο με ένα τρόπο. Ό,τι μπορεί να απασχολήσει έναν άνθρωπο βαθύτερα, βρίσκεται μέσα του. Η πατρική φιγούρα με όλο το βάρος της, ο έρωτας, η διεκδίκηση. Όλα. Και παίζοντας το έργο, λέμε διαρκώς μεταξύ μας ότι συνέχεια ανακαλύπτουμε νέα πράγματα. Αυτό στη δουλειά με ιντριγκάρει πάρα πολύ. Η ίδια η ιστορία με συγκινεί ιδιαίτερα. Επίσης αυτό το ερώτημα που θέτει ο Άμλετ, αν κανείς είναι καλύτερα όταν πράξει χωρίς να σκεφτεί ή όταν σκέφτεται. Λέει “η συνείδηση μας κάνει όλους δειλούς”. Εμένα μου αρέσουν οι άνθρωποι που βάζουν την σκέψη στη ζωή τους. Ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι που με συγκινεί έχει να κάνει με την ίδια την τέχνη του θεάτρου και την θνησιγενή της φύση. Παίζουμε μία παράσταση κάθε βράδυ που μιλά για το πως γεννιέται και πεθαίνει μια παράσταση. Ο Σαίξπηρ είναι πολύ τρυφερός με το θέατρο και τους ηθοποιούς. Οι οδηγίες που τους απευθύνει μες το έργο δια στόματος Άμλετ είναι πράγματα που μαθαίνουμε στις σχολές. Μου αρέσει πολύ που τους λέει στο τέλος πως δεν χρειάζεται να συγκινήσουν όλους τους θεατές, αλλά αρκεί και ένας.
Λέμε συχνά πως μια παράσταση χάνεται αμέσως μόλις τελειώσει. Η δική σας μοιάζει να λέει πως δεν ισχύει αυτό, αλλά πως οι παραστάσεις εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα μας, στην συνείδηση μας, στην διαμορφωμένη μας προσωπικότητα και τα γούστα μας.
Ναι. Στην τέχνη του θεάτρου μπορεί να μην μένει κάτι χειροπιαστό, αλλά αυτά που μας έχουν συγκινήσει παραμένουν μέσα μας. Δεν μπορούμε να τα ζήσουμε ξανά, όμως μας έχουν διαμορφώσει και γίνονται μνήμη. Έγκειται μετά στον κάθε έναν το πως αξιολογεί και αξιοποιεί την μνήμη. Μάλιστα, μπαίνοντας στον χώρο του συγκεκριμένου θεάτρου, νιώθω την ενέργεια των ανθρώπων που έζησαν και δούλεψαν εκεί και εκείνων που εμπνεύστηκαν από αυτούς. Είναι εκεί. Δεν είμαι άνθρωπος που ερμηνεύει τα πράγματα μεταφυσικά αλλά εκεί η ενέργεια υπάρχει. Έχει γίνει ιστορία.
Πως δουλέψατε με την Κατερίνα Ευαγγελάτου; Τι σου αρέσει στην δουλειά μαζί της;
Η Κατερίνα ήταν δασκάλα μου στο πρώτο έτος της δραματικής σχολής. Την βρήκα ξανά μόλις τελείωσα την σχολή και δούλεψα μαζί της. Την αγαπώ πάρα πολύ για το πως ζωντανεύει σιγά σιγά το έργο. Από την πρώτη επαφή με το κείμενο μέχρι τις παραστάσεις. όλη η διαδικασία των προβών είναι ένας ανοικτός διάλογος. Μου εμπνέει απόλυτη εμπιστοσύνη. Προσέχει την λεπτομέρεια σε βαθμό συγκινητικό. Έχει πάρα πολύ χιούμορ, ακόμα και σε βαριά έργα σαν αυτό που κάνουμε τώρα. Έχει βαθιά σκέψη και ενδιαφέρον μυαλό που διαρκώς τρέχει. Με εμπνέει αυτή η προσέγγιση του πράγματος.
Τι νέο έμαθες για τον εαυτό σου από αυτή τη δουλειά μέχρι τώρα;
Σίγουρα συμβαίνουν πράγματα που μπορεί να συνειδητοποιήσω και πολύ αργότερα. Το μόνο που μπορώ να πω αυτή τη στιγμή είναι ότι νιώθω πως δυναμώνω φορά με τη φορά. Καταλαβαίνω καλύτερα τι με συγκινεί. Μπαίνω σε μία διαδικασία να συντηρώ την παιδική έξαψη του να παίζω και ταυτόχρονα να επεξεργάζομαι τα πράγματα και να συνειδητοποιώ ποια είναι αυτά που με κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Απολαμβάνω πολύ την διαδικασία του να εξωτερικεύω τον εαυτό μου και σταδιακά νιώθω όλο και μεγαλύτερη τρυφερότητα για αυτή τη δουλειά ως επάγγελμα. Νιώθω καλά γιατί είμαι χαρούμενη.
Το έργο θίγει ζητήματα που αφορούν σήμερα άμεσα σε σημείο που κάνει τον θεατή να αναρωτιέται αν ο κόσμος δεν αλλάζει καθόλου.
Ο κόσμος αλλάζει προς διάφορες κατευθύνσεις, αλλά όταν μιλάμε για τέτοια ζητήματα συνειδητοποιούμε ότι αφορούν στον πυρήνα της ύπαρξης του ανθρώπου σε κάθε περίπτωση και εποχή.
Πως είναι να παίζεις τέτοιους ρόλους που έχουν τόσο φιλολογικό βάρος, έχουν παιχτεί από πολλούς ηθοποιούς και εγείρουν προσδοκίες;
Αυτό ήταν κάτι που δεν είχα σκεφτεί καθόλου κατά τη διάρκεια των προβών. Ήταν για μένα ένα ακόμα ταξίδι που ξεκινούσε. Όταν ανέβηκε η παράσταση, άρχισα να νιώθω το βάρος της προσδοκίας. Νομίζω πως τόσο γνωστά και μεγάλα έργα, οι περισσότεροι άνθρωποι τα έχουν σκηνοθετήσει κάπως στο μυαλό τους, το έχουν διαβάσει κάπως, έχουν μία άποψη. Έτσι είναι και είναι ωραίο. Εγώ μπορώ να καταθέσω μόνο αυτό που έχω. Απλά έχω αγαπήσει πολύ τον ρόλο και βρίσκω σ΄αυτόν πράγματα που είναι και δικά μου. Αν υπάρχει κάποιος θεατής που θα συνδεθεί, είναι τέλειο.
Ο Μάριος Πλωρίτης λέει πως υπάρχουν τόσοι Άμλετ όσοι και θεατές ή αναγνώστες.
Είναι αλήθεια. Όσο σύμβολα και να είναι αυτοί οι χαρακτήρες, είναι ταυτόχρονα και ανθρώπινοι, σάρκινοι.
Τι κλονίζει την Οφηλία; Η ερωτική απόρριψη; Ο θάνατος του πατέρα της;
Και τα δύο. Όταν την απαρνείται ο Άμλετ είναι ένα πρώτο κρακ. Και όταν δολοφονείται ο πατέρας της είναι ένα μοιραίο κρακ. Όταν παρατηρήσεις ανθρώπους που έχουν καταρρακωθεί στην ζωή τους, διαπιστώνεις ένα κοινό σημείο: Την πολύ μεγάλη ευαισθησία που τους οδηγεί τελικά σε μία ερημιά. Αυτό νιώθω ότι της συμβαίνει.
Σε ένα έργο που θίγει το ζήτημα του είναι και του φαίνεσθαι και οι περισσότεροι χαρακτήρες φαίνονται κάτι που δεν είναι στην πραγματικότητα, εκείνη είναι ο άνθρωπος που είναι ακριβώς αυτό που φαίνεται.
Ναι. Ακόμα κι όταν καλείται να παραστήσει κάτι που δεν νιώθει, το κάνει κάπως αδέξια, χωρίς να ξέρει τον τρόπο. Ο κόσμος στον οποίο ζει είναι σαθρός και εκείνη μέσα του ενσαρκώνει την πιθανότητα της ελπίδας. Και έτσι από την αρχή οδηγείται στην συντριβή της. Είναι σχεδόν αδύνατον να την αποφύγει γιατί κι εκείνη είναι κομμάτι αυτού του κόσμου.
Ο Άμλετ είναι ένας επαναστάτης μέσα σ΄αυτόν τον κόσμο που ζει. Στην δική μας εποχή τι συνιστά επαναστατική πράξη;
Αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα γατί κι αυτός προσπαθεί να κάνει το καλύτερο, αλλά ακολουθώντας ένα φάντασμα, ακολουθώντας το βάρος της προσδοκίας του πατέρα. Στην εποχή μας βρίσκω πολλά πράγματα επαναστατικά, χωρίς να σημαίνει πως απαραίτητα έχουν αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, βρίσκω επαναστατικό το να κάνεις την δουλειά σου με αφοσίωση και δόσιμο, το να έχεις την διάθεση να προσφέρεις χωρίς να το θεωρείς αγγαρεία, τον να σκέφτεσαι να κάνεις κάτι για τον άλλον πριν κάνεις κάτι για σένα. Φυσικά, μιλάμε για μια εποχή που υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που πραγματικά θυσιάζονται. Πιστεύω πως πρέπει ο καθένας να δώσει όσο μπορεί να δώσει. Κάποιοι έχουν παραπάνω και κάποιοι λιγότερο. Αν φτάσουμε όλοι να πούμε πως κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε, τότε θα είμαστε σε ένα πολύ καλό δρόμο.
Λέει ο Άμλετ πως το θέατρο μας κινητοποιεί και μας αποκαλύπτει. Νομίζεις ότι το θέατρο μπορεί να αλλάξει κάτι;
Γενικά για τη χρησιμότητα της τέχνης αναρωτιέμαι σχεδόν κάθε μέρα. Νοιώθω πως μες τα σκοτάδια που υπάρχουν και την βιαιότητα που συναντάμε, είναι πάρα πολύ σημαντικό ο άνθρωπος να έχει τουλάχιστον την επιλογή να στραφεί προς την τέχνη. Νομίζω πως το θέατρο έχει τη δύναμη να αλλάξει έναν άνθρωπο αν αυτός το έχει πλησιάσει αναζητώντας την αλλαγή.
Τι σου δίνει χαρά και δύναμη στην καθημερινότητα;
Η δουλειά μου. Πολύ. Οι φίλοι μου και η οικογένειά μου είναι πολύ μεγάλα κεφάλαια. Ο σύντροφός μου. Τα ζώα μου. Μου αρέσει πάρα πολύ να βρίσκομαι με τους ανθρώπους που με εμπνέουν.
Άμλετ σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου στο Αμφιθέατρο Σπύρου Α. Ευαγγελάτου
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Δραματουργία-Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικό: Θάλεια Μέλισσα
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Κίνηση: Πατρίσια Απέργη
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Φωτισμοί-Βίντεο- Φωτογραφίες: Σίμος Σαρκετζής
Φωτογραφίες παράστασης: Βάσια Αναγνωστοπούλου
Artwork αφίσας: Ιφιγένεια Βασιλείου – Σταύρος Μπιλιώνης
Διεύθυνση Παραγωγής: Όλγα Μαυροειδή
ΑΜΛΕΤ ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Πρωταγωνιστούν
Νίκος Ψαρράς (Κλαύδιος), Άννα Μάσχα (Γερτρούδη), Δημήτρης Παπανικολάου (Πολώνιος), Αμαλία Νίνου (Οφηλία), Μιχάλης Μιχαλακίδης (Οράτιος), Γιώργος Ζυγούρης (Λαέρτης), Γιάννης Κότσιφας (Ηθοποιός, Νεκροθάφτης), Κλέαρχος Παπαγεωργίου (Ρόζενκραντζ), Βασίλης Μπούτσικος (Γκίλντενστερν).
Στο ρόλο του Φαντάσματος εμφανίζεται σε βίντεο ο Γιάννης Φέρτης.