Σπύρος Χατζηαγγελάκης / Το θέατρο εντός, μαζί και επί το έργον
Το σημαντικότερο και ισχυρότερο ζητούμενο του θεάτρου της εποχής μας -μιας εποχής με ανάγκη έκφρασης, μεγάλες πιέσεις και πληθώρα καλλιτεχνικών προτάσεων- είναι να υπάρχουν νέοι άνθρωποι που συναντιούνται, δημιουργούν ομάδες και δουλεύουν σκληρά, φτιάχνοντας παραστάσεις αληθινού θεάτρου. Με κείμενα που προκύπτουν από πραγματικές εσωτερικές ανάγκες, με ανθρώπους που μοιράζονται κοινό όραμα, με ουσία. Χωρίς μεγάλα χρηματικά ποσά, χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς υποκρισία. Πραγματικό θέατρο από νέους ανθρώπους που ανοίγει μια συνομιλία με τους θεατές, με εμάς που μοιραζόμαστε την ίδια εποχή, τις ίδιες ανησυχίες, τις ίδιες ελπίδες. Ο Σπύρος Χατζηαγγελάκης μας μίλησε για την παράσταση Το δαχτυλίδι της μάνας που παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Bios, την παράσταση Ως την άκρη του κόσμου που παρουσιάζεται σε δική του σκηνοθεσία στο Θέατρο Τζένη Καρέζη και την δουλειά του με την Ομάδα C. for circus που μετράει χρόνια, βάθος και εμπειρίες. Για την παράσταση Του Κουτρούλη ο γάμος που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Σμαράγδας Καρύδη στο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου. Για τις παρέες που δημιουργούν, που μοιράζονται, που παίρνουν δύναμη απ΄το γέλιο.
Επιστρέψατε φέτος, με τους C. for circus στο Δαχτυλίδι της μάνας. Πως είναι αυτή η επιστροφή;
Η συγκεκριμένη παράσταση είναι πολύ ιδιαίτερη. Έχει ένα θέμα που μας απασχολεί όλους. Αφορά στον θάνατο και πως τον αντιμετωπίζει ο καθένας. Οπότε, το ότι γίνεται σε επανάληψη, δεν σημαίνει ότι έχουν απαντηθεί όλα και είναι μία εύκολη παράσταση που απλά την κάνουμε. Οι πρόβες που κάναμε φέτος ήταν για να μπούμε ακόμα πιο βαθιά στην ουσία του θέματος. Το θέμα είναι μία συνεχής επαναδιαπραγμάτευση και η παράσταση είναι κάτι που μας γεμίζει πολύ και γι΄ αυτό το κάνουμε ξανά.
Τι σε συγκινεί σ΄αυτό το κείμενο;
Περισσότερο με συγκινεί ο τρόπος που το αντιμετωπίσαμε στην διασκευή μας. Λειτούργησε ως αφορμή για εμάς. Στις πρόβες κάναμε μια πραγματική έρευνα πάνω στο πως θα ήθελε να πεθάνει ο καθένας μας, αν για κάτι ήταν η τελευταία μας φορά, πως θα θέλαμε να είναι. Κοιτάξαμε μέσα μας ειλικρινά και βαθιά. Οπότε, οτιδήποτε υπάρχει πάνω στην σκηνή, επειδή έχει προκύψει από δική μας έρευνα και δικές μας προτάσεις, με συγκινεί. Υπάρχουν δύο στιγμές στο έργο που πάντα προσπαθώ να συγκρατηθώ και να μην κλάψω. Η μία είναι αρκετά νωρίς, στο εισαγωγικό τραγούδι που λέμε όπου ακούγεται ο πραγματικός επικείδιος λόγος του Κρυστάλλη. Και διαρκώς βρίσκω νέα πράγματα στο έργο που με συγκινούν.
Η απώλεια και το τέλος είναι πάντα κάτι αρνητικό;
Όχι. Και ακριβώς με αυτόν τον τρόπο θέλαμε να το αντιμετωπίσουμε κι εμείς με την ομάδα. Ο σκοπός μας είναι να κάνουμε μία γιορτή για τον θάνατο, ως λύτρωση. Δεν θέλαμε να ταυτιστεί ως κάτι κακό, είναι κάτι που συμβαίνει.
Νομίζεις ότι ο θάνατος υπάρχει εκεί που κάποιος φεύγει από την ζωή ή εκεί που τον ξεχνούν;
Ερχόμαστε σε επαφή με τον θάνατο στην ζωή μας πολύ συχνά. Όχι μόνο με την έννοια της πραγματικής απώλειας, αλλά με τους μικρούς καθημερινούς θανάτους που συμβαίνουν γύρω μας. Ειδικά αν είμαστε άνθρωποι της φύσης και όχι της πόλης μόνο, τον θάνατο τον συναντάμε συνέχεια, σε ένα δέντρο, σε ένα ζώο, στην αλλαγή των εποχών. Σε κάθε περίπτωση, είναι κάτι που καθορίζει μεγάλο κομμάτι της ζωής μας. Η αλήθεια είναι ότι οι μεγαλύτερες αγωνίες μου πηγάζουν από την σκέψη του θανάτου. Δεν έχει σημασία αυτή η ερώτηση για αυτόν που φεύγει. Ο θάνατος επηρεάζει αυτούς που μένουν. Το βασικό ερώτημα της παράστασης είναι το πως πεθαίνει κάποιος, πως φεύγει. Και η απάντηση είναι ολόκληρη η παράσταση. Έτσι πεθαίνει ένας ποιητής, έτσι πεθαίνει ένας άνθρωπος.
Πιστεύεις στο μεταφυσικό στοιχείο; Στην τύχη; Σε τι πιστεύεις;
Πιστεύω στην φαντασία. Αυτή είναι που ανοίγει δρόμους στην σκέψη μας και μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε πράγματα που δεν είναι άμεσα ορατά. Βέβαια, θα ήθελα να πιστεύω και στις νεράιδες, έτσι όπως τις βλέπω στην παράστασή μας.
Με τους C. for circus έχετε φτιάξει μια χειροποίητη παράσταση-τραγούδι. Είναι αυτό το θέατρο που σε εκφράζει;
Όλες μας οι παραστάσεις είναι τραγούδια! Δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό. Ίσως γιατί κάθε φορά αφήνουμε την αίσθηση που έχουμε για αυτό με το οποίο καταπιανόμαστε να υψωθεί πάνω από εμάς. Αυτό όντως, είναι το θέατρο που με εκφράζει. Είμαι επαγγελματίας ηθοποιός και θα συμμετέχω σε όποια δουλειά ανταποκρίνεται στα ζητούμενα και την αισθητική μου, αλλά η δουλειά με την ομάδα είναι ακριβώς αυτό που σκέφτομαι και είμαι.
Τι σου χαρίζει η δουλειά με την ομάδα C. for circus;
Είμαστε οικογένεια. Περνάμε χρόνο μαζί, βγαίνουμε, συζητάμε πολύ. Αν κάτι απασχολεί έντονα κάποιον από εμάς, αποτελεί ζήτημα για όλους. Έτσι επιλέγουμε και τις δουλειές μας. Ξεκινούν από μία έντονη ανάγκη κάποιου και οι υπόλοιποι ακολουθούν. Είμαστε ομάδα δώδεκα χρόνια και έχουμε περάσει πάρα πολλά μαζί. Ούτε κι εμείς μπορούμε να ορίσουμε τι είναι ακριβώς αυτό που μας κρατάει, αλλά όλοι θέλουμε να συνεχίζουμε και να εξελίσσουμε τους εαυτούς μας σε αυτή την κοινή πορεία.
Φέτος σκηνοθέτησες και την παιδική παράσταση της ομάδας σας. Πως δούλεψες; Τι προσέδωσε στην εμπειρία σου;
Είχα σκηνοθετήσει και πριν οκτώ χρόνια στην Θεσσαλονίκη, αλλά τώρα αποφάσισα να δουλέψω διαφορετικά και να ακολουθήσω ένα σύστημα καταμερισμού εργασίας, όπου κάθε μέλος της ομάδας ήταν υπεύθυνο για κάτι συγκεκριμένο -για παράδειγμα η Βαλέρια Δημητριάδου είχε αναλάβει την ενορχήστρωση της μουσικής-, και εγώ έλεγα το τελικό ναι ή όχι και έδινα τις ανάλογες κατευθύνσεις. Έτσι ο καθένας είχε τον δικό του χώρο να εκφράσει την δημιουργικότητά του όπως ακριβώς αισθανόταν και ήθελε, με την απαραίτητη σκηνοθετική καθοδήγηση και ματιά για να έχουμε τελικά το αποτέλεσμα που όλοι θέλαμε. Ήταν η πρώτη φορά που δεν τσακωθήκαμε! Δουλέψαμε όλοι με πολύ προσοχή και κέφι για την παράσταση γιατί είναι πολύ σημαντική για εμάς. Δεν θέλουμε να κάνουμε καμία έκπτωση στο θέατρο που απευθύνεται σε παιδιά. Όταν τελικά, βλέπεις μία αίθουσα γεμάτη παιδιά που κατά το μεγαλύτερο μέρος κάθονται πανήσυχα, αναρρωτιέσαι τι μαγικό έχει συμβεί!
Συμμετέχεις και στην παράσταση Του Κουτρούλη ο γάμος που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Σμαράγδας Καρύδη. Πως δουλέψατε;
Το πρώτο που μας είπε η Σμαράγδα όταν βρεθήκαμε όλοι μαζί ήταν πως δεν έχει ιδέα πως θέλει να είναι η παράσταση. Δεν ήρθε με ένα προδιαγεγραμμένο σχέδιο και έτσι ανακαλύψαμε την μορφή της παράστασής μας όλοι μαζί μέσα από την κοινή μας δουλειά με τον λόγο, το κείμενο και την μουσική του. Δημιουργήσαμε μια πάρα πολύ ωραία παρέα που θα μοιράζεται αυτή τη δουλειά επί σκηνής όλο τον χειμώνα. Το σημαντικότερο σε αυτή την δουλειά, με την μεγαλύτερη αξία, είναι οι καλές παρέες. Τότε προκύπτουν τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα.
Ποια είναι σοφότερη στάση ζωής: Να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτά που έχουμε ή να στοχεύουμε στο υψηλότερο; Πότε αυτό γίνεται μεγαλομανία;
Να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτά που έχουμε, φυσικά. Μόνο όταν εκτιμάς αυτά που έχεις, μπορείς να ανοιχτείς και πέρα από τον εαυτό σου και να ανακαλύψεις και νέα πράγματα. Έτσι συνειδητοποιείς ότι έχεις πλοκάμια που μπορείς να ανοίξεις και να μάθεις πράγματα που δεν φανταζόσουν. Η ηρωίδα του έργου μας τιμωρείται που δεν το συνειδητοποιεί αυτό και κυνηγά έξω από τον εαυτό της πράγματα που θεωρεί ότι θα την καταξιώσουν και θα την εξασφαλίσουν. Το έργο βέβαια, έχει καθαρά και ερωτική και πολιτική προέκταση. Στις αναγνώσεις και τις πρόβες μας ασχοληθήκαμε με το πιο κομμάτι είναι πιο ισχυρό, αλλά τελικά, νομίζω είναι και τα δύο.
Η τηλεόραση τι προσδίδει στην εμπειρία σου;
Η τηλεόραση ήρθε στη ζωή μου την σωστή στιγμή. Παρόλο που είχα προτάσεις, επέλεξα να δουλέψω στην Μουρμούρα γιατί η ομάδα μου διασφάλιζε τις συνθήκες που επιθυμώ σε όλες τις δουλειές μου. Είμαστε και σε αυτή την περίπτωση μια δεμένη παρέα, πράγμα το οποίο είναι πολύ σημαντικό γιατί περνάμε πολλές ώρες μαζί. Με πολλή δουλειά νομίζω ότι καταφέρνουμε να φτιάξουμε ένα πολύ καλό τηλεοπτικό προϊόν. Μαθαίνω πάρα πολλά από αυτή την δουλειά σε σχέση με την υποκριτική και με το πως να έχω τον έλεγχο και να διαχειρίζομαι τα εκφραστικά μου μέσα, διότι το να βρίσκεσαι μπροστά στην κάμερα είναι πολύ διαφορετικό από θέατρο. Ο τρόπος που αποδίδεις ένα ρόλο πρέπει να είναι πολύ πιο μίνιμαλ. Κάτι που στο θέατρο χρειάζεται συγκεκριμένο τρόπο για να αποδοθεί, στην τηλεόραση μπορεί να επιτευχθεί και μόνο με την χρήση της κάμερας και ελάχιστη προσπάθεια από τον ηθοποιό. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον επίσης, πως δεν μπορούμε να έχουμε ακριβώς την αίσθηση πως αυτό που κάναμε μπαίνει στα σπίτια των θεατών, πως το νιώθουν και πως αντιδρούν. Μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε μόνο αν κάποιος μας μιλήσει.
Τι σου δίνει δύναμη και χαρά στην καθημερινότητα;
Κυρίως οι φίλοι μου. Μου αρέσει να βγαίνω, να μαγειρεύω, να φωτογραφίζω. Αυτές οι μικρές καθημερινές ασχολίες.
Φωτογραφίες: Γεωργία Πονηράκου / (site)
Το δαχτυλίδι της μάνας του Γιάννη Καμπύση από την Ομάδα C. for circus στο Bios