Η Δεσποινίς Μαργαρίτα είναι αυταρχική δασκάλα, ασκεί το επάγγελμά της τρομοκρατώντας τους μαθητές της και λειτουργεί ως άξιο γρανάζι ενός συστήματος που καταπνίγει, καταπιέζει, καταβάλει. Η Δεσποινίς Μαργαρίτα δεν είναι όμως, μόνο αυτό. Είναι ένα πρόσωπο που έχει διαγράψει την δική του πορεία μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, έχει υπάρξει μαθήτρια και έχει υπάρξει άνθρωπος. Ο Θόδωρος Γράμψας γνώρισε αυτό το πρόσωπο, πορεύτηκε μαζί του και παρουσιάζει στο Θέατρο Τέχνης την παράσταση που σκηνοθέτησε, κρατώντας ο ίδιος τον ρόλο της Δεσποινίδας Μαργαρίτας. Μας μίλησε για αυτή την την διαδρομή, τις ανακαλύψεις, τις σκέψεις, τα κέρδη. 

Γιατί επιλέξατε αυτό το έργο στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία;

Το έργο αυτό το έχω ανεβάσει ξανά στο θέατρο της σχολής μας με μία απόφοιτό μας. Η τωρινή παράσταση είναι συνέχεια της παλιάς γνωριμίας που είχα με το έργο. Δεν συναντώ ένα νέο πρόσωπο. Η παράσταση δεν είναι η ίδια με την παλιά, αλλά βασίζεται πάνω στην δουλειά που είχαμε κάνει τότε. Δούλεψα έξι μήνες για να μπορέσω να κατανοήσω καλύτερα τον συγγραφέα και την Δεσποινίδα Μαργαρίτα. Νομίζω ότι για να καταλάβεις ένα ρόλο πρέπει να καταλάβεις πως σκέφτεται. Κάθε έργο θέλει ερμηνεία. Το έργο γράφεται για ένα λόγο. Ο σκηνοθέτης δεν γνωρίζει αυτόν τον λόγο, αλλά προσπαθεί να τον εντοπίσει. Για αυτό έχουμε τόσες διαφορετικές ερμηνείες των έργων.

Το βασικό μου ζητούμενο ήταν να γνωρίσω αυτό το πρόσωπο. Η Δεσποινίς Μαργαρίτα δεν είναι απλά μια κακιά δασκάλα, είναι ένα μέρος ενός συνόλου. Υπάρχει και ένας διευθυντής και τις μεγάλες τιμωρίες τις επιβάλει αυτός. Πρόκειται για ένα σύστημα παιδείας, όχι για ένα πρόσωπό. Η ίδια είναι τρομοκρατική προς τα παιδιά, αλλά βρίσκεται στο πλαίσιο μιας αλυσίδας. Βέβαια, όπως αναφέρεται στο έργο, ήταν και η Δεσποινίς Μαργαρίτα μαθήτρια μια ανάλογης δασκάλας.

Ο συγγραφέας αντιπαραβάλει την εξουσία που έχει ένας δάσκαλος με την την εξουσία ενός απολυταρχικού καθεστώτος. Ο δάσκαλος έχει την μεγάλη εξουσία της γνώσης και αυτό δημιουργεί μια έπαρση.

Υπάρχει περίπτωση να μην καταχραστεί την εξουσία κάποιος που την έχει;

Πιστεύω ότι ναι. Υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν γίνει περισσότερο άνθρωποι.

Πως είναι ένας καλός δάσκαλος;

Ένας ακαδημαϊκός δάσκαλος είχε πει πως το να μεταδώσει κανείς αυτό που ξέρει αποτελεί ένστικτο. Οι άνθρωποι –και όχι μόνο οι άνθρωποι- μεταδίδουν αυτό που γνωρίζουν είτε άμεσα είτε έμμεσα. Καλός δάσκαλος κατά την γνώμη μου είναι αυτός που αγαπάει το αντικείμενό του και τα παιδιά περισσότερο από τον εαυτό του.

Η θεατρική συνθήκη μοιάζει με μια τάξη. Ποια είναι μια ιδανική θεατρική συνθήκη;

Έχει να κάνει με το πώς έχεις μάθει να δουλεύεις. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να φτιάξουμε καλές συνθήκες για να δουλέψουμε και πολύ εύκολο να τις καταστρέψουμε. Θέλει προσπάθεια από όλους για να έχουμε καλές συνθήκες, είτε είναι τάξη, είτε ομάδα, είτε θεατρική σκηνή.

Στο έργο και την παράστασή μας οι θεατές χωρίς να το ξέρουν παίρνουν τον ρόλο των μαθητών! Για αυτό νομίζω τελικά πάμε στο θέατρο. Για να μάθουμε κάτι με έναν διαφορετικό τρόπο ή να επιβεβαιώσουμε αυτό που ξέρουμε με έναν διαφορετικό τρόπο. Θέλουμε να εκπλαγούμε, αναζητούμε το θαύμα, αυτό που δεν υπάρχει στην καθημερινότητα.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα είναι ένας ρόλος που δίνει μια ελευθερία στον ηθοποιό, ειδικά αν τον σκηνοθετεί ο ίδιος. Ποιο ήταν το κέρδος από όλη αυτή την διαδικασία;

Όλοι οι ρόλοι δίνουν ελευθερία στον ηθοποιό ανάλογα με το πώς θα τους χειριστούν. Ένας έμπειρος ηθοποιός θα βάλει τα όρια. Δεν υπάρχει παιχνίδι χωρίς όρια. Ως προς την σκηνοθεσία της συγκεκριμένης παράστασης σκέφτομαι πως ούτως ή άλλως ένας ηθοποιός δεν μπορεί να δει τον εαυτό του και αυτό είναι μέρος της μαγείας της δουλειάς μας. Φανταζόμαστε, αυτό κάνουμε.

«Έτσι σοφός που έγινες, τώρα θα κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν». Το ταξίδι είναι το κέρδος. Οι έξι μήνες που ασχολούμαι με ένα πρόσωπο ταξιδεύοντας προς αυτό ή μαζί του. Και η συναναστροφή μου με τους ανθρώπους που συνεργάστηκα. Κέρδος είναι ότι μπορώ και καταφέρνω ακόμα να διατηρώ αυτή τη σχέση με τον πρώτο μου έρωτα που είναι η υποκριτική.

Τι σας συγκινεί σ΄αυτό το έργο;

Αυτή η φράση: «Και η Δεσποινίς Μαργαρίτα ήταν κάποτε άνθρωπος». Είναι τραγικό ένας άνθρωπος να ξέρει ότι μέρος μιας αλυσίδας βίας.

Δεν έχει την επιλογή;

Φαίνεται ότι δεν την έχει. Είτε από εξωτερική επιβολή είτε από εσωτερική επιβολή. Αν αφήσει την ιδιότητά της, τι θα κάνει; Όλη της η ζωή βρίσκεται σε αυτή την δουλειά. Η βία που ασκεί επιστρέφει στην ίδια καθημερινά.

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλα τα αυταρχικά πράγματα που καθορίζουν την ζωή μας;

Νομίζω ότι δεν μπορούμε. Μπορούμε όμως, να προσπαθούμε για να συντηρείται τουλάχιστον η ανθρώπινη πλευρά του κόσμου μας.

Τι σας δίνει δύναμη στην καθημερινότητα;

Είναι μεγάλη ευλογία να συναντά κανείς καθημερινά τον Τσέχωφ, τον Στρίντμπεργκ ή την Λούλα Αναγνωστάκη.  Δεν χρειάζομαι δύναμη. Επίσης, μεγάλη τύχη και ευθύνη είναι ότι κάθε χρόνο ένας μεγάλος αριθμός μαθητών μας εμπιστεύονται για να μάθουν αυτήν την τέχνη από εμάς και να κάνουν αυτό που αγαπούν.

Μετάφραση:  Κώστας Ταχτσής

Σκηνοθεσία – Μουσική επιμέλεια:  Θόδωρος Γράμψας

Σκηνικά – Κοστούμια:  Χριστίνα Κωστέα

Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου

Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Δανάη Χριστοδούλου

Στο ρόλο της Δεσποινίδος Μαργαρίτας ο Θόδωρος Γράμψας

Συμμετέχει η Στέλλα Τραγούδα

Φρυνίχου 14, Πλάκα (χάρτης)

τηλέφωνα ταμείου: 2103222464 & 21032367

Μόνο για 16 Παραστάσεις έως Τετάρτη 28 Νοεμβρίου

Κάθε Τρίτη & Τετάρτη στις 21.15

Εισιτήρια:15 ευρώ γενική είσοδος,

10 ευρώ μειωμένο-φοιτητικό, 8 ευρώ άνεργοι