Η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη σκηνοθετεί στο Θέατρο Θησείον το πρώτο ποιητικό έργο του Αθηναϊκού Ρομαντισμού, στην πρώτη της συνεργασία με την ηθοποιό Μαρία Κίτσου. Πρόκειται για τον Οδοιπόρο του Παναγιώτη Σούτσου, έργο γραμμένο το 1831 -ακολούθησαν άλλες τρεις εκδοχές του στην πορεία της ζωής του συγγραφέα-, στο πρώτο σύγχρονο ανέβασμά του. Η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη και η Μαρία Κίτσου μας μίλησαν για το κείμενο και τις ιδιαιτερότητές του, την παράσταση Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά που έρχεται ακριβώς 150 χρόνια μετά το θάνατο του συγγραφέα και την πλούσια εμπειρία της συνεργασίας τους που έδωσε ακόμα περισσότερη δύναμη και αξία στην δουλειά που μοιράζονται μαζί μας.

Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο κείμενο; Τι σε συγκινεί τόσο στα ελληνικά κείμενα και επανέρχεσαι σ΄αυτά;

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Τον Οδοιπόρο τον είχα διαβάσει πριν χρόνια. Αυτό που με είχε συγκινήσει ήταν η ένταση των λόγων του όσο αφορά την ερωτική ιστορία. Δεν τον είχα δουλέψει τότε, τον είχα αφήσει στην άκρη. Μάλιστα, τότε είχα βρει την έκδοση του 1984 και νόμιζα ότι είχα διαβάσει την πρώτη εκδοχή του. Κάποια στιγμή, προ μηνών συζητώντας με τους συνεργάτες μου, θυμήθηκα το έργο και αφού το διάβασαν όλοι, αποφασίσαμε να το κάνουμε παράσταση. Έπειτα διάβασα την σχετική μελέτη του Πούχνερ και έμαθα ότι δεν είναι ένας ο Οδοιπόρος, αλλά έχει τέσσερις εκδοχές, τις οποίες άρχισα να δουλεύω. Ο Σούτσος δούλευε το έργο παράλληλα με την εξέλιξη της δικής του ζωής –και αυτό είναι ένας ακόμα λόγος που με συνάρπασε. Το έργο είναι μία αλληγορία για την ζωή του. Όσο οι δικές του απόψεις άλλαζαν για τα πράγματα γύρω του, επέστρεφε στο έργο αυτό και έκανε αλλαγές ώστε να συμπλέει μαζί του. Ήθελε σε κάθε περίπτωση αυτό το έργο να μην τον προδίδει. Και το ίδιο το έργο λειτουργεί σαν οδοιπόρος στην ζωή του συγγραφέα του. Με έναν τρόπο η παράσταση είναι μία Πέμπτη εκδοχή του Οδοιπόρου. Θέλησα με βάση τον δρόμο που ανοίγει ο Σούτσος να δω τις δυναμικές που αναπτύσσει το έργο του συνομιλώντας με άλλα κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας και ποίησης. Το γιατί αγαπώ τόσο τα ελληνικά κείμενα δεν ξέρω που οφείλεται. Ίσως γιατί τα διάβαζα από μικρή και με κάνουν να νιώθω μια ασφάλεια. Θεατρικά, εκ των υστέρων παρατηρώ ότι σιωπηλά λέγεται μια ιστορία και το ένα κείμενο με πηγαίνει στο άλλο. Συνειδητοποιώ μετά από κάποια χρόνια στο θέατρο ότι με ενδιαφέρει το ελληνικό στοιχείο, θέλω να ψάξω αν υπάρχει κάτι που δεν έχει ειπωθεί στην ελληνική δημιουργία. Επίσης λατρεύω την ελληνική γλώσσα. Με γοητεύει πάρα πολύ πως μπορούν οι λέξεις να μεταβάλλονται, να τεντώνονται και να αλλάζουν νόημα.

Συναντήσατε δυσκολίες στο να κάνετε αυτό το κείμενο παράσταση; Τόσο αναφορικά με τις διαφορετικές εκδόσεις, όσο και με την ιδιαίτερή του γλώσσα.

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Οι διαφορετικές εκδοχές του έργου δεν έχουν τόσες διαφορές στην πλοκή, όσο στην γλώσσα που χρησιμοποιεί κάθε χαρακτήρας σε κάθε περίπτωση. Είναι σαν να σου πετάει το μπαλάκι να διαλέξεις ποια εκδοχή του σε αφορά σήμερα. Μια δυσκολία για μένα ήταν να μην υποκύψει η παράσταση σε μελοδραματισμούς και να κρατήσει ζωντανές τις δονήσεις του ρομαντικού κινήματος, ανακαλύπτοντας την αξία τους εκ νέου στην δική μας εποχή.

Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο;

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Πολύ συχνά μέσα στο κείμενο του Σούτσου υπάρχει μια μεταφορά της ζωής που εκφράζεται με τις λέξεις ένδυμα, φόρεμα, ρούχο. Ξεχωρίζω την φράση: «Εάν αυτό το φόρεμα βαρύ φορτίο είναι, τι φταίω αν το παραιτώ, κριτή σεκάνω, κρίνε». Αυτή είναι μια φράση που τη λέει η Ραλλού, υπερασπιζόμενη το δικαίωμά της στην αυτοκτονία. Ο συγγραφέας παραλληλίζει την ζωή με τον ρούχο που φοριέται με το που θα γεννηθείς. Ταυτόχρονα η λέξη φορεσιά αποκτά και μία εθνική νοηματοδότηση καθώς ο συγγραφέας είχε άμεση σχέση με τα εθνικά θέματα. Το «θα ονειρεύεσαι πάλι» έχει να κάνει με το ότι προσπαθούμε ξανά και ξανά σε όλη μας την ζωή να συναντήσουμε τον πυρήνα μας, αλλά και με το πόση ματαίωση έχει το να ονειρευόμαστε μια καινούργια φορεσιά και όχι την γύμνια μας. Παρόλα αυτά κανείς δεν σου στερεί την ελπίδα ότι την επόμενη φορά κάτι θα αλλάξει. Οι ήρωες του έργου αναζητούν την ταυτότητά τους και η λύση σ΄αυτή την αναζήτηση είναι να την δουν στα μάτια κάποιου άλλου. Οπότε αναζητούν το καινούργιο ρούχο τους και θα προσπαθούν πάλι και πάλι.

Σε κάθε περίπτωση η εκδοχή του εαυτού μας που έχουμε δεν είναι η καλύτερη που μπορούμε; Έχει νόημα να ονειρευόμαστε να είμαστε κάπως αλλιώς ή κάποιοι άλλοι;

Μαρία Κίτσου: Θεωρώ ότι θα έπρεπε να ονειρευόμαστε να είμαστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Μακάρι να ήταν μόνο στο χέρι μας. Πολλές φορές δυστυχώς μας βγαίνει και ο χειρότερος εαυτός μας. Εκεί επιστρέφουμε στην προσωπικότητα και στην ιδιωτική πρωτοβουλία που μπορεί να παρασύρει και τους άλλους. Είναι το μόνο που μπορεί να μας σώσει πια.

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Συμφωνώ πολύ με την σκέψη της εξατομικευμένης ευθύνης. Δεν μπορεί ο εαυτός σου να είναι κάτι στατικό. Είναι μια πορεία στο διηνεκές. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να σταματήσει να ζητά την μεταμόρφωσή του. Ακόμα και τις φορές που έχω νιώσει η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου, δεν έχω πάψει να πιστεύω ότι μπορώ να γίνω κάτι άλλο. Είναι πολλά τα αγγίγματα που μπορούν να σε μετακινήσουν, οπότε πως να σταματήσεις να πιστεύεις ότι μπορείς να γίνεις καλύτερος;

Υπάρχουν σωστές επιλογές; Πως μπορούμε να τις διεκδικήσουμε;

Μαρία Κίτσου: Νομίζω ότι υπάρχουν ωραίες επιλογές, δηλαδή στην ώρα τους.

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Όλες οι επιλογές είναι σωστές αν είναι στην ώρα τους! Θα αποκαλούσα ενδεχομένως λάθος τις επιλογές που αποτελούν αντιδράσεις και όχι δράσεις, που δεν γίνονται με συνείδηση, εκεί όπου τα πράγματα δεν αναπνέουν. Τις επιλογές σου τις σπέρνεις και τις αφήνεις να ανθίσουν. Εμάς η δουλειά μας είναι να εμφανιζόμαστε στην ζωή και να αφήνουμε τα πράγματα να γίνουν. Η παιδική μου φίλη λέει μια φράση που αγαπώ πολύ: «your job is to keep showing up». Η ζωή μετά θα συμβεί.

Τι είναι πιο δύσκολο, η μοναξιά ή ο έρωτας και η συνύπαρξη;

Μαρία Κίτσου: Η μοναξιά μέσα στον έρωτα είναι το πιο δύσκολο.

Ποιο είναι το κέρδος από αυτή της συνάντηση μέχρι τώρα;

Μαρία Κίτσου: Έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα από την Ηλέκτρα. Θαυμάζω τις γνώσεις της, την ορμή της. Μου δίνει δύναμη. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις σκηνοθέτη που να σε παίρνει μαζί του. Είναι τρελή χαρά η πρόβα. Μας αφήνει με ένα πολύ προστατευμένο τρόπο ελεύθερους να κινηθούμε σε ένα υπέροχο κείμενο, χωρίς να νιώθουμε εκτεθημένοι. Έχει πολύ μεγάλο κέρδος αυτή η συνάντηση.

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Το μεγάλο δώρο από αυτή τη δουλειά ήταν ότι μου έδωσε μία τρομερή πίστη πως υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους αν συναντηθείς μπορείς να βγεις κερδισμένος. Σ΄αυτή τη δουλειά ένιωσα πως μπορώ να πω ακριβώς αυτά που θέλω και από την πρώτη μέρα στην πρόβα είχα την ευτυχία να δουλεύω με ανθρώπους που μιλάω την ίδια γλώσσα και δεν χρειάζεται να διανύσω καμία απόσταση. Και από τους τέσσερις ηθοποιούς πήρα την λευκή κάρτα να λέω και να κάνω αυτό που νιώθω για το θέατρο. Σε κάθε πρόβα ψάχνουμε την ουσία της θεατρικής λειτουργίας. Θέλω οι ηθοποιοί να βρίσκονται με ασφαλείς όρους στο καθεστώς κινδύνου που είναι η σκηνή. Θέλω να βλέπω σώματα πάνω στην σκηνή που διακυβεύουν τα πάντα, αλλά εγώ βρίσκομαι δίπλα τους. Θέλω από την παράστασή μας κάθε φορά όλοι όσοι εμπλέκονται να νιώθουν κάτι. Αν αυτή η παράσταση αρέσει στους θεατές, θα νιώσω βαθιά χαρά όχι μόνο για το τι έχει να πει το κείμενο τώρα, αλλά και για τον τρόπο που δουλέψαμε.

Υπάρχει κάποιο κομμάτι από το κείμενο που σκέφτεστε συχνά αυτήν την περίοδο;

Μαρία Κίτσου: Είναι ένα κομμάτι που με προβληματίζει. Λέει η Ραλλού: «Αν φονευτώ πως ο θεός, πως θέλει με κολάσει. Τι φταίω ζώο δυστυχές σ΄αυτή τη πλάση. Οπότε της ζωής αυτής με άνοιξε την πύλη, με είπε κράτα προς καιρόν του σώματος την ύλη. Εάν αυτό το φόρεμα βαρύ φορτίο είναι, τι φταίω αν το παραιτώ, κριτή σε κάνω, κρίνε». Με κάνει να σκέφτομαι πως όλοι έχουμε κάποια χαρίσματα. Τι κάνουμε με αυτά; Μπορούμε να παραιτηθούμε; Οφείλουμε να συνεχίζουμε;

Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: Εκτός από αυτό που αποτελεί το συνοδευτικό κείμενο της παράστασης, το δεύτερο σημείο που αυτόν τον καιρό κάπως με προβληματίζει είναι ένα κομμάτι του κειμένου της Σοφής που λέει: «Δυο κόσμους βλέπεις, αν το παν δεις με σώας φρένας. Απέραντος, αιώνιος ο ένας στου αιθέρας κρύπτεται». Είναι ένα σημείο που με κάνει να αναρωτιέμαι τι είναι και που είναι το υπερβατικό κομμάτι της ζωής. Νομίζω ότι είναι ένας συνδυασμός της παρελθούσας ζωής με τις μελλοντικές ελπίδες.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία, Δραματουργία, Σχεδιασμός φωτισμών: Ηλέκτρα Ελληνικιώτη

Σκηνικά-Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα

Μουσική: Γρηγόρης Ελευθερίου

Παίζουν: Μαρία Κίτσου, Δημήτρης Δρόσος, Μαρία Μαμούρη, Θεοδοσία Σαββάκη

Βοηθός Σκηνοθέτης: Ισαβέλλα Μαργάρα

Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Αθανάσιος Μυλωνόπουλος

Φωτογραφίες: Γιώργος Βαλσαμής

Βίντεο: Βασίλης Κεκάτος

Μακιγιάζ: Μαρία Παπαδοπούλου

Υπεύθυνος επικοινωνίας: Άρης Άσπρούλης

Συμπαραγωγή: Εταιρία Θεάτρου «Θέρος» , Lead-In Arts

*Στο κείμενο της παράστασης περιέχεται κείμενο του Γιώργου Πρεβεδουράκη

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Πού: Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7 – Ψυρρή

Πρεμιέρα: Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018

Πότε: Τετάρτη με Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 19:00

Περίοδος παραστάσεων: Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018 – Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Για 20 παραστάσεις