Το Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού, ένα από τα κείμενα της Τέταρτης Διάστασης του Γιάννη Ρίτσου ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία κι ερμηνεία της Νάνας Παπαδάκη. Από τις 17 Φεβρουαρίου και κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Α Small Argo full of Art. Μία γυναίκα στο τέλος της ζωής της, διηγείται σε κάποιο σιωπηλό πρόσωπο την ιστορία της. Με τις νίκες της, τις προσπάθειες, τις απώλειές της. Με τα σκοτάδια και το φως, τις άπειρες δυσκολίες και τις μικρές, δυνατές χαρές. Μια ηθοποιός ανακαλύπτει τα βάθη της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου, τους δίνει σώμα και πνοή και απευθύνει στους θεατές την ιστορία, τις προεκτάσεις και τις διακυμάνσεις της- όπως ακριβώς η ηρωίδα του ποιητή. Η Νάνα Παπαδάκη μας μίλησε για τον πλούτο του κείμενου, την παράσταση και τους δρόμους  σκέψης και επικοινωνίας που διανοίγει.

Τι σας συγκινεί στο κείμενο του Γιάννη Ρίτσου; Γιατί το επιλέξατε;

Μεγάλωσα με την παντοδυναμία της εικόνας. Τα μάτια μου χόρτασαν εικόνες, αλλά μου έλειψε να ακούω τον λόγο, τη σκέψη να αρθρώνεται, την ανάσα να ανοίγει χώρο μες στις φράσεις, να ακούω έναν άνθρωπο να μιλά και να σκέπτεται, χωρίς να χάνει την επαφή με το αίσθημα και τους χυμούς του σώματος και της φωνής του. Στο κείμενο του Ρίτσου, που ανήκει στην ποιητική σύνθεση της «Τέταρτης Διάστασης», βλέπω και το σώμα και τη σκέψη, την αγάπη για τη σκηνή, την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, την δράση που λαμβάνει χώρα εντός του ανθρώπου, τη μουσική, το φως, το χρώμα, ένα ρυθμικό αίσθημα σκεπτόμενο και κινούμενο, κάτι που ξεκινά απ’ τα βάθη του χρόνου και φτάνει στο σήμερα, όπως και το αντίστροφο. Η ηρωίδα, όπως παρουσιάζεται στην παράσταση, συμπυκνώνει επίσης την αίσθηση που έχω ότι στη σκηνή τελικά απευθυνόμαστε σε μιαν απουσία, έναν χώρο «κενό και πλήρη, ανεξερεύνητο, ανεξέλεγκτο, ωστόσο υπαρκτό και απέραντο διάφανο» όπως λέει και το κείμενο. Αυτός ο «χώρος» και «χρόνος» είναι για μένα και η σιωπή της θεατρικής αίθουσας, όταν συναντιούνται παράσταση και κοινό. Με συγκινεί επίσης ότι ένας ποιητής αγαπάει τόσο το θέατρο.

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στο να φέρετε στην σκηνή τον ποιητικό λόγο του Ρίτσου;

Πρώτα απ’ όλα έπρεπε να ανακαλυφθεί η εσωτερική δραματουργία, που θα έδινε σάρκα και οστά στον λόγο του ποιητή. Χωρίς όμως να προσθέσω περιττά πράγματα που θα συσκότιζαν την ουσία. Αν έπρεπε με κάτι να ταυτιστώ, αυτό να ήταν ο λόγος, καθώς η ηρωίδα στήνει γύρω της το σκηνικό που θα της χαρίσει την ελευθερία που αποζητά, ώσπου στο τέλος αυτός ο χώρος να παγιδεύσει και την ίδια και να φέρει στο φως την αλήθεια της. Να κρατήσω την ισορροπία ανάμεσα στη δική μου προσωπικότητα, ηλικία, βιώματα, αλλά και στις απαιτήσεις του κειμένου, την μουσικότητα, το στοχαστικό βάθος, την εμπειρία ζωής της ηρωίδας. Και παρά το γεγονός ότι πρωταγωνιστής είναι ο λόγος, να ανοίγει διαρκώς ο χώρος για τη φαντασία όλων των καλλιτεχνικών συντελεστών, ώστε όλοι μαζί τελικά, μουσική, σκηνικά αντικείμενα, κοστούμι, φώτα, λόγος να «ζωντανέψουμε» επί σκηνής τα νοήματα.  Όλα αυτά, επειδή έχω ξαναδουλέψει με τους συγκεκριμένους εξαίρετους συνεργάτες, μπορούσαν να γίνουν πιο εύκολα και κυρίως με χαρά.

Η ηρωίδα του Ρίτσου αναζητά έναν ακροατή για να αφηγηθεί την ιστορία της. Είναι αυτή μια αντιστοιχία με την θεατρική πράξη;

Aκριβώς. Και υπάρχει και μια άλλη αντιστοιχία. Αν και σιωπή και λόγος είναι υποτίθεται, μοιρασμένα, τελικά να πρόκειται για ένα μόνο πράγμα, την ίδια την ποίηση, που είναι και λόγος και σιωπή. Στη σκηνή πρέπει να φέρει κανείς και τα δύο μέσα του.

Πότε μπορούμε να πούμε ότι μια ζωή ήταν γεμάτη;

Νομίζω όταν κανείς έζησε κοντά στις δικές του ανάγκες, αγάπησε, τον αγάπησαν γι’ αυτό που ήταν, ρίσκαρε κι εκτίμησε το αγαθό της ζωής, της δικής του και των άλλων.

Η μοναξιά μπορεί να είναι ποτέ επιλογή;

Ο τρόπος που κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη ζωή είναι μοναδικός, κανείς δεν μπορεί να έχει ακριβώς τα ίδια βιώματα με κάποιον άλλον και όλοι μας προσπαθούμε να δώσουμε νόημα στην ύπαρξη με τις πράξεις και τις επιλογές μας. Νομίζω ότι όσο πιο πολύ καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και συμφιλιωνόμαστε μαζί του, τόσο πιο πολύ αισθανόμαστε την ανάγκη για το άλλο, το διαφορετικό, αυτό που θα μας πάει τελικά πιο πέρα. Κι αυτό για μένα είναι ένδειξη εσωτερικής ωριμότητας. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο και τότε χρειάζεται να επιστρέφουμε μέσα μας, στη μοναχικότητα, που μπορεί να γίνει και μοναξιά καμιά φορά, αλλά θεωρώ ότι κι αυτό είναι κάτι απαραίτητο για να ξαναβλέπουμε τη ζωή, τους εαυτούς μας μέσα σε αυτή, τους άλλους που κι αυτοί δίνουν τη δική τους μάχη να υπάρξουν, την πηγή των συγκρούσεων, αλλά και των πραγμάτων που μας δίνουν χαρά και υγεία. Ούτε το να είσαι διαρκώς μόνος σε προχωράει, ούτε το να θέλεις να χάνεσαι διαρκώς μες στους άλλους σε προχωράει, αλλά γι’ αυτό νομίζω ότι φροντίζει τελικά, όπως πάντα, η ίδια η ζωή.

Που εντοπίζετε την ποίηση της ζωής;

H ποίηση της ζωής δεν έχει ανάγκη κανέναν, μας υπερβαίνει. Υπήρχε πριν από μας, θα υπάρχει μετά από εμάς. Όταν εκτιμούμε το γεγονός της ζωής και μπορούμε να χαρούμε με απλά πράγματα, στο τώρα, αυτό για μένα είναι το μεγαλύτερο ποιητικό γεγονός και δεν ξέρω αν χωράει σε λέξεις.

Ποιο κομμάτι του κειμένου ξεχωρίζετε; Γιατί;

Όλο το κείμενο με συγκινεί, αλλά ξεχωρίζω ένα απόσπασμα που με αφορά πολύ ως προς τον τρόπο που βίωσα τον «χρόνο» τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και στην παράσταση αυτό το απόσπασμα έχει και μια ιδιαίτερη σκηνική αντιμετώπιση.

Γιάννης Ρίτσος
Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού

Πρεμιέρα
Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

A Small Argo full of Art
Θέατρο Αργώ, Eλευσινίων 15, Μεταξουργείο
Παραστάσεις Σάββατο & Κυριακή στις 21:15

Σκηνοθεσία – Ερμηνεία: Νάνα Παπαδάκη